500 miljard euro pensioenvermogen zoekt andere beursbestemming

Na tien jaar onderhandelen lijkt het er nu toch echt op dat Nederland een nieuw pensioenstelsel krijgt. De ombouw was volgens Patrick Fey, vice-voorzitter van vakbond CNV noodzakelijk.

"Er heerste onvrede onder de pensioendeelnemers. Die zagen afgelopen jaren niets terug van de groei van het pensioenvermogen, omdat de verplichtingen als gevolg van de steeds lagere kapitaalmarktrente bijkans nog harder stegen. Pensioenuitkeringen worden al lange tijd niet verhoogd."

Met de nieuwe deal zien ouderen de kans op indexatie toenemen, doordat uitkeringen hoger worden als de beleggingsresultaten meevallen. Voor jongeren biedt het nieuwe stelsel een beter perspectief hebben op een goed pensioen. Dat geldt ook voor de groeiende groep van ZZP'ers die in het oude systeem buiten de boot vielen.

Hamerstuk

Fey: "Door de overgang van een defined benefit-systeem (gegarandeerde uitkering) naar een defined contribution-systeem (uitkering op basis van behaalde beleggingsresultaat) wordt het pensioenstelsel realistischer. In oude systeem betaalden de jonge generaties voor de oudere generaties. In het nieuwe systeem zijn de jonge generaties beter af, terwijl ouderen hogere uitkeringen tegemoet kunnen zien als de beleggingsresultaten meevallen."

Het is wel nog even wachten totdat het nieuwe stelsel daadwerkelijk wordt ingevoerd. De andere grote vakbond, het FNV, wil zijn leden nog raadplegen en dan kan het voorstel naar Den Haag. Hier kan de deal rekenen op steun van zes grote partijen, dus is een hamerstuk.

Fey verwacht al met dat het anderhalf jaar zal duren totdat het pensioenakkoord in de wet is opgenomen, waarna pensioenfondsen tot 2026 hebben om de contracten aan te passen.

Betere spreiding

Bij AXA IM hebben ze ook nagedacht over de implicaties van een nieuw Nederlandse pensioenstelsel. Met een beheerd pensioenvermogen van 1500 miljard euro heeft Nederlands de grootste pensioenreserves van Europa. Logisch dat assetmanagers wereldwijd graag een prijzig kantoortje afhuren op de Zuidas om Nederlandse pensioenfondsen met raad en daad bij te staan. Zo ook AXA IM dat al een inschatting heeft gemaakt van de beleggingsimplicaties van de nieuwe pensioenregels. Die implicaties zijn vergaand.

Volgens Laurent Clavel, hoofd Quant Lab van AXA IM, verkeerde de Nederlandse  pensioenstelsel in een negatieve spiraal. Een aanzienlijk deel van de portefeuilles waren ingericht om mee te bewegen met de verplichtingen, de liability driven investments (LDI). Doordat verplichtingen worden verdisconteerd tegen de kapitaalmarktrente, bestaan deze beleggingen vooral uit goudgerande, dus slecht renderende, staatsobligaties. De koopdruk van pensioenfondsen duwde de rente verder naar beneden.

"Maar aan het dekkingsgraad-beleggen komt met het nieuwe stelsel een einde. Pensioenbeleggingen worden in de toekomst minder gedreven door regelgeving, zodat kan worden gezocht naar oplossingen om het best mogelijke resultaat te boeken zonder de risico's uit het oog te verliezen," aldus Clavel.

De nieuwe beleggingsvrijheid zal volgens Clavel leiden tot een grotere allocatie naar aandelen en vooral naar kredietwaardige bedrijfsobligaties. Ook high yield-obligaties en EMD kunnen meer worden gekocht. "De spreiding wordt beter," vertelt hij. "Maar een free lunch bestaat niet. In het nieuwe systeem zijn de risico's verlegd naar de pensioendeelnemers. Teleurstelling is niet uitgesloten."

Nu nog wordt vooral in staatsobligaties belegd,

maar dat gaat veranderen.

Het mooie  van de nieuwe deal is volgens Clavel dat collectiviteit behouden blijft, maar dat jongere generaties in de eerste jaren risicovoller kunnen beleggen, zodat er aan het einde van de rit meer overblijft. 

Op de schop

Ook volgens Hanneke Veringa, (foto) hoofd AXA IM Nederland, had het oude pensioenstelsel zijn langste tijd gehad. Ondanks de enorme pensioenpot van 1,5 biljoen euro zou er volgens haar een tekort ontstaan van 170  miljard euro als bestaande regels ongewijzigd zouden blijven. "Het systeem moest worden aangepast." 

Veringa juicht de voorgestelde veranderingen toe. Na het loslaten van de rekenrente zullen pensioenfondsen meer rendement- en kasstroomgedreven gaan beleggen, ofwel er gaat een verschuiving plaats vinden van liability driven investments naar cashflow driven investments (CDI).

"De allocatie gaat op de schop. Volgens onze berekeningen kan ruim 500 miljard euro verschuiven van LDI naar CDI. Dat betekent dat staatsobligaties en langlopende swaps worden verruild voor vooral bedrijfsobligaties en geïndexeerde obligaties." Het bedrag van 500 miljard is door AXA IM berekend op basis van een simulatie, waarbij onder meer de gemiddelde deelnemersleeftijd van de grootste Nederlandse fondsen een rol speelde.

Noors voorbeeld

Volgens Veringa kunnen Nederlandse pensioenfondsen een voorbeeld nemen aan het Noorse staatspensioenfonds, dat staatsobligaties links laat liggen en hoofdzakelijk bedrijfsschuld koopt. Doen de Nederlandse pensioenfondsen dat ook, dan kan het langetermijnrendement met 0,8% omhoog. 

Oh ja, doordat een herbelegging van 500 miljard euro een grote beursimpact zal hebben, roept Veringa pensioenfondsen op om snel te beslissen, maar langzaam te implementeren. "First movers hebben de beste kansen."

500 miljard euro zoekt bestemming