AFM: Alleen zinvolle wetgeving graag!

Geachte heer Dijsselbloem,

De financiële markten zijn door maatschappelijke en technologische veranderingen volop in beweging. (...). Deze brief bevat wensen voor wetgeving die nodig is om de financiële markten eerlijker en het toezicht van de AFM effectiever te maken, waaronder voor het eerst ook pensioenonderwerpen.

Hoogachtend AFM

Dit is een korte samenvatting van de wetgevingsbrief 2016. De wetgevingsbrief, wie kent hem niet? Jaarlijks stuurt de Autoriteit Financiële Markten (AFM) een brief naar de minster van Financiën met een ‘wensenlijstje’ voor nieuwe wetgeving. Het voelt als een kind in de snoepwinkel dat wat lekkers voor mag uitkiezen.

Het wensenlijstje lijkt jaarlijks groter te worden. De brief van 2014 bevatte zes pagina, die van 2015 zeven. Dit jaar heeft de toezichthouder twaalf pagina's nodig om zijn ideeën over nieuwe wetgeving kenbaar te maken. Natuurlijk is de financiële wereld complexer geworden, wat een toenemende regulering begrijpelijk maakt.

Zo vraagt de AFM meer aandacht voor wet- en regelgeving inzake crowdfunding. Dat lijkt mij terecht. De AFM signaleert dat zowel geldgevers als geldvragers een zeker mate van bescherming moeten hebben, en dat continuïteitseisen nodig zijn. Minstens zo belangrijk is afgedwongen transparantie over faillissementen, rendementen, de financiële situatie van geldvragers en hoe om te gaan met wanbetaling.

Handvatten voor verbeterd toezicht

Het is niet meer dan logisch dat AFM meer handvatten wil hebben voor een verbeterd toezicht. Het raakt de kerntaak van de toezichthouder.

Opmerkelijk in de brief is de vraag naar meer mogelijkheden om informatie te delen met andere toezichthouders. Op verschillende gebieden wil de AFM met andere instanties samenwerking, maar de wet staat een uitwisseling vaak wettelijk niet toe. De AFM wil dat veranderen. Enerzijds is dat een begrijpelijke ontwikkeling, anderzijds betekent dat een steeds verder toenemende macht van de toezichthouder(s). Dat geldt zeker als de wens gehonoreerd wordt dat informatie gedeeld mag worden met de Autoriteit Persoonsgegevens.

Als de AFM op deze manier een steeds machtiger positie inneemt, dan is het ook belangrijk dat het toezicht op de AFM zelf voldoende is.

Rentederivatendossier MKB

Uiteraard heeft AFM ook wensen die het toezicht moeten verbeteren. Zo wil de Autoriteit wettelijk geregeld zien dat externe deskundigen ingezet kunnen worden voor complexe dossiers. Het ongelukkig manoeuvreren in het rentederivatendossier van het MKB is natuurlijk de aanleiding. Het kost wel een paar centen, maar dan heb je ook wat. In dit geval de broodnodige expertise. De bijbehorende kosten zijn het pijnpunt bij dit soort wensen.

De kosten van het toezicht lopen door steeds verdergaande regelgeving, en de actuele vraag naar deskundigen voor de toezichthouder, steeds verder op. De overheid betaalt sinds een paar jaar niet mee voor het toezicht, dat doet de sector zelf. Het is eigenlijk vreemd dat de AFM met een wensenlijstje naar de overheid gaat, en de rekening daarvan bij de sector legt.

Het lijkt mij alleszins redelijk dat de overheid weer een stuk aan de maatschappelijke taak van de AFM gaat bijdragen. Daarnaast zouden boetes en andere financiële straffen hoger kunnen en ook voor het totaalbedrag boven 2,5 miljoen euro aan de AFM ten goede moeten komen. Zo kan wat betreft de kosten van regelgeving meer het principe van ‘de vervuiler betaalt’ worden toegepast.

De AFM moet natuurlijk zelf ook een beetje in toom worden gehouden. Soms zie ik echt het gememoreerde kind in de snoepwinkel. Zo vindt de toezichthouder dat er een verplichte financiële APK moet komen. In die APK staan niet alleen de pensioenoverzichten, maar ook andere vermogenscomponenten als spaargeld, beleggingen en hypotheken. Voor elk van die categorieën komt er een analyse, afhankelijk van de levensfase van het individu.

Spaartegoeden

Volgens de AFM is een dergelijk verplicht overzicht nodig om een ieder goed te kunnen laten oordelen over zijn inkomen na pensionering. Natuurlijk onderzoekt AFM graag samen met de minister de mogelijkheden voor een dergelijk wettelijk geregeld overzicht.

Niet doen, AFM. Beperk je tot de taak toe te zien op het goed en integer functioneren van financiële markten. Het slaat nergens op via wetgeving spaartegoeden van elke Nederlander in overzichten onder te brengen en daar (verplichte) analyses op uit te voeren. Wie maakt die analyses, en hoe wordt de Nederlander op de relativering van die analyses gewezen? Wie is er verantwoordelijk als op basis van dit soort analyses dure en onnodige extra financiële dienstverlening wordt afgenomen?

AFM geeft zelf aan dat het een probleem is dat de samenleving zoveel verwacht van de toezichthouder. "In veel gevallen wordt zelfs de verantwoordelijkheid voor een risicovrije samenleving bij de toezichthouders neergelegd,” stelt de AFM. Met dit soort voorstellen werkt AFM zelf aan de beeldvorming mee. Het leidt tot nodeloos (en duur) voorafgaand onderzoek.

Verplichte financiële APK

Een verplichte financiële APK geeft bovendien een schijnzekerheid waar de minder ingewijde financiële deskundige makkelijk op het verkeerde been kan worden gezet. Naar mijn mening wil AFM af en toe te veel regelen, terwijl eenvoudige prangende problemen veel eerder om een oplossing vragen.

Ik geef een voorbeeld. In eerdere ETF besprekingen stelde ik al vaker voor: verplicht aanbieders van actieve en passieve beleggingsfondsen hun resultaten met een bruto benchmark te vergelijken. Nu wordt dat veel te vaak met een netto-index gedaan, waar bronbelasting op dividend niet wordt meegenomen. Dat geeft een te rooskleurig beeld van de prestaties van het fonds ten opzichte van de benchmark. Beleggers worden dan gewoon onjuist geïnformeerd.

Dit zijn concrete zaken waar de AFM zich op zou moeten richten. Dat is van veel grotere toegevoegde waarde om markten beter te laten functioneren dan te pleiten dat elke Nederlander zijn spaargeld en beleggingen in een financieel APK-overzicht moet meenemen.