Monetair beleid: Catch22 De rente kan niet meer omhoog, omdat dan het risico levensgroot is dat de reactie op financiële markten de economie een flinke dreun geeft. Maar wat als er toch inflatie optreedt? Marcel Tak houdt zijn hart vast. 4 augustus 2020 11:15 • Door Marcel Tak Ik ben gefascineerd door het extreem ruime monetaire beleid met als iconisch kenmerk een negatieve rente op veel obligaties. Ik heb de afgelopen maanden urenlang research gedaan naar dit fenomeen, maar ik begrijp het niet. Het leidt alleen maar tot meer vragen. Hoe moet ik dit allemaal met u delen? Handelen de centrale banken, die verantwoordelijk zijn voor de negatieve rente, wel in ons belang? Willen ze wel een gezonde economie? Er zijn maar een paar centrale banken, die samen het beleid voor de hele wereld bepalen. In wat voor een monetair systeem leven we eigenlijk? Zeventien miljoen monetaire deskundigen Dat Nederland zeventien miljoen bondscoaches heeft op het moment dat we een belangrijke voetbalwedstrijd spelen, is algemeen geaccepteerd. Nu blijkt dat tijdens een pandemie Nederland eenzelfde aantal virologen heeft. Het kan niet anders dan dat met zoveel expertise het coronavirus snel wordt terug gedrongen. Hadden we ook maar een zo’n groot aantal monetaire deskundigen in ons land. Dan zouden we direct uit de problemen zijn. Helaas mag het monetaire beleid zich niet in een grote mate van populariteit verheugen. Sociale media staan niet bol van commentaren en suggesties hoe de centrale banken zijn geldmarktbeleid het best vorm kan geven. Slechts een aantal ingewijden geeft zijn mening. Zelfs de politiek houdt zich in grote mate afzijdig. We hebben namelijk ooit afgesproken dat centrale banken onafhankelijk zijn. Handhaven prijsstabiliteit En daar zijn heel goede reden voor. De politiek zou de centrale bank voor zijn karretje kunnen spannen om de eigen agenda te realiseren. Dat kan desastreuze economische gevolgen hebben, zoals hyperinflatie, door onbeperkte geldcreatie en het opkopen van staatsleningen om grote overheidstekorten te financieren. Gelukkig is daar, dankzij de onafhankelijke centrale bank, nu geen sprake van…De onafhankelijkheid van de centrale bank is een groot goed, maar belangrijk is dan wel dat de doelstellingen van de bank scherp gedefinieerd zijn. Dat is, als het om de ECB gaat, op zichzelf ook het geval. De hoofddoelstelling van de bank van Christine Lagarde is het handhaven van prijsstabiliteit. Volgens de ECB zelf is dat ook de hoofddoelstelling van de Europese Unie, omdat prijsstabiliteit bijdraagt aan een evenwichtige en duurzame ontwikkeling. De ECB ondersteunt daarom ook het bereiken van de doelstellingen van de EU. Reflectie lage-rentebeleid Prijsstabiliteit is dus een belangrijke doelstelling, maar het is de vraag of de ECB, en dat geldt ook voor de Amerikaanse Fed, zich wel richt op alle vormen van prijsstabiliteit. De beheersing van de ontwikkeling van de prijs van boter, kaas, eieren, een eettafel en huishoudelijke apparatuur is al jaren de kern van het gevoerde beleid. Want als de prijs van koffie te hard stijgt of nog erger, daalt, dan ontstaan er (kennelijk) onoplosbare economische problemen. De prijsontwikkeling op de financiële markten baren de monetaire autoriteiten kennelijk geen zorgen. Sinds de (krediet)crisis van 2009 zijn de koersen van zowel obligaties als aandelen zeer sterk gestegen. De hausse op de obligatiemarkt is een reflectie van het lage-rentebeleid van de centrale banken. Niet onberoerd De koersstijging van aandelen is daar ook de resultante van, natuurlijk in combinatie met de daadwerkelijke goede prestaties van het bedrijfsleven. Als de prijzen in de reële economie op een manier zouden stijgen zoals op financiële markten, was er door de centrale banken allang ingegrepen. Nu laten Lagarde en Fed-baas Jerome Powell het gewoon gaan. Sterker, zij zijn mede verantwoordelijk voor deze situatie op obligatie- en aandelenmarkten. Nu zou je kunnen stellen dat er op zich niets mis is met die grote koersstijgingen. Beleggers profiteren, het zorgt voor extra koopkracht in de samenleving. Voor zover de stijging gebaseerd is op het structureel beter presteren van het bedrijfsleven, is er zeker niets mis mee. Maar een langjarige hausse die deels gebaseerd is op onhoudbare renteniveaus, zelfs onder nul, zou de monetaire beleidsmakers toch niet onberoerd moeten laten. Wat als er inflatie komt? Zelfs Doutzen Kroes kan berekenen dat bij een veronderstelde rente van, bijvoorbeeld, 3% op de financiële markten een geheel ander sentiment zou heersen. Natuurlijk is een veel hogere rente niet zomaar bereikt en zullen de autoriteiten er alles aan doen voorlopig nog ver weg te blijven van dit soort niveaus. De vraag is echter in hoeverre zij dat zelf in de hand hebben. Al vele jaren wordt een zeer ruim monetair beleid gevoerd met als doel de inflatie op een hoger peil te krijgen. Dat lukt niet. De geldontwaarding ligt al lange tijd dik onder de 2%, de voor de centrale banken belangrijke norm. Kennelijk heeft een lage rente weinig, of misschien wel helemaal geen invloed op het prijspeil. Hoe werkt het dan als, bijvoorbeeld door de enorme hoeveelheid geld in omloop, de inflatie zich ineens wel weer als economisch verschijnsel manifesteert? Zo lang als nodig Volgens dezelfde tekstboekjes waarop de ECB zijn lage-rentepolitiek baseert, zal de rente dan omhoog moeten. En flink ook. Zelfs als een hoge rente geen (direct) effect op de inflatie zal hebben, kunnen centrale banken er niet onderuit de tarieven fors te opwaarts bij te stellen. De gevolgen voor de financiële markten zullen heftig zijn. Ik ben bang dat de centrale banken zo lang gepoogd hebben de financiële markten en de economie te sturen, dat de negatieve reactie uiteindelijk veel groter zal zijn dan wanneer de economie veel eerder de ruimte was gegeven, zonder extreme monetaire steun, bestaande onevenwichtigheden te corrigeren. We hebben een behoorlijk goede economische situatie bereikt, maar wel onder onhoudbare monetaire omstandigheden. De centrale banken geven aan dat de rente net zo lang laag wordt gehouden als nodig. Monetaire aardbeving Wanneer is het moment dat beleidsbepalers alle seinen op groen vinden staan om de tarieven opwaarts aan te passen? Ik vrees dat dit nooit (meer) het geval is. Er is altijd wel een goede reden te bedenken de rente niet te verhogen. Die reden is in ieder geval dat als de rente structureel wordt verhoogd, de financiële markten dat als een monetaire aardbeving zullen ervaren. De door de centrale banken gecreëerde, onnatuurlijke situatie op de financiële markten is kwetsbaar voor het beleid van de ECB en Fed. De rente kan niet meer omhoog, omdat dan het risico levensgroot is dat de reactie op de financiële markten de economie een flinke dreun uitgeven. Dat is een echte catch22. Ik benijd de positie van Lagarde en Powell niet als de inflatie plots zou opdoemen. Misschien dat een paar influencers de centrale bankbazen van een goed advies kunnen voorzien. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 22 apr Janus Henderson kiest voor cyclisch Europa Janus Henderson Investors kiest voor smallcaps en Europese aandelen. Volgens de Brits-Amerikaanse vermogensbeheerder houden beleggers te weinig rekening met een groeivertraging in de VS veroorzaakt door een langer hoog blijvende rente.
Opinie 18 apr Yes! Wereldwijde groei versnelt In 2023 presteerde de Amerikaanse economie beter dan de meeste andere regio's in de wereld. Ook in 2024 gaat het de VS voor de wind, waarbij Grace Peters van J.P. Morgan Private Bank verwacht dat de economische groei in de rest van de wereld nu ook in een hogere versnelling gaat.
Assetallocatie 18 apr Van Lanschot Kempen koopt niet langer Japanse aandelen Van Lanschot Kempen is afgestapt van zijn overwogen-positie in Japanse aandelen. De bedrijfswinsten ontwikkelen zich nog steeds goed, maar de waarderingen beginnen flink op te lopen.
Assetallocatie 17 apr Cashberg langs de lijn gaat nergens naartoe Gerben Lagerwaard van State Street Global Advisors gelooft er niets van dat de gigantische hoeveelheid geld die nu in geldmarktfondsen is geparkeerd binnen afzienbare tijd naar de aandelenmarkt wordt gealloceerd.
Assetallocatie 16 apr "Impact aanval van Iran op financiële markten is beperkt" "De directe actie van Iran tegen Israël dit weekend heeft geleid tot de vrees voor verdere escalatie, maar bij afwezigheid van een volledige crisis in de regio - wat niet ons basisscenario is - denken we dat de impact op de financiële markten beperkt zal blijven." Dat schrijft Greg Hirt van Allianz Global Investors.
Assetallocatie 16 apr Amundi positiever over komende 10 jaar, negatiever over 25 jaar Amundi AM is sceptischer geworden over snelle maatregelen tegen het opwarmen van de aarde. De eerste 10 jaar is dat nog gunstig voor beleggers. Daarna wordt de rekening betaald.