Via zijn nieuwe mandaatfondsen haalt ABN Amro een groot deel van de verboden distributievergoedingen terug. "Die gaan de bank al snel veertig basispunten extra opleveren," zo schat Han Dieperink, chief investment officer van Rabobank.
Vóór het verbod op kickbacks kregen de retail- en private banking-divisies van banken doorgaans de helft van de management fee voor de fondsen die zij aan hun klanten verkochten. Ook voor producten uit eigen concern, zoals de fondsen van Robeco toen dat nog van Rabo was.
"Sommige fondshuizen wilden niet meer betalen dan 40%, Merrill Lynch ging tot 60%," legt Dieperink uit. Alleen ABN Amro, marktleider in beleggen, kreeg 70%. "Zelfs voor eigen fondsen. Dat was uniek." Waakhond AFM gedoogt dat de staatsbank een deel van deze verdiensten terughaalt via de mandaatfondsen, zo bleek tijdens de jaarlijkse uitreiking van de Lipper Awards in Loenen aan de Vecht.
Groen-geel verfje
Dieperink stelde er een vraag over aan Pieter Wind van de AFM, een van de sprekers op het evenement. Wind liet weten dat de voorwaarden van mandaatconstructies opnieuw bekeken zullen worden. ABN Amro biedt vanaf deze maand vrijwel alleen nog maar beleggingsfondsen aan die op maat zijn gemaakt door externe specialisten, tegen de ultralage tarieven die zij institutionele beleggers berekenen.
Onduidelijk blijft hoeveel ABN Amro van dat kostenvoordeel doorgeeft aan haar klanten: de inhoud van deze mandaten is geheim. "De bank geeft die fondsen een groen-geel verfje, zet er eigen managers op, gaat marketingkosten claimen," zegt Dieperink. "Dat telt al snel op tot veertig basispunten. Niemand kan dat controleren. Zo wordt de markt totaal ondoorzichtig."
Precies het tegendeel van wat de AFM beoogde door de distributievergoedingen af te schaffen. "Ik ben dan ook tegen," zegt Dieperink. "Maar als ABN Amro succes krijgt met deze aanpak, zullen anderen moeten volgen, vrees ik."
Rabobank belegt 45 miljard euro voor Nederlandse particulieren, ABN Amro grofweg dubbel zoveel. "Wij hebben van oudsher vooral adviesklanten,’ zegt Dieperink. "ABN Amro heeft weer veel meer beheerklanten dan wij."
What you see
Rabobank heeft zelf ook een mandaatbelegging in het schap liggen, RendeMix genaamd. Via RendeMix beleggen Rabo-klanten in vijf indexmixfondsen van BlackRock, in een verdeling die past bij hun zelfgekozen profiel.
De mixfondsen beleggen op hun beurt in indexfondsen van BlackRock, die het geld weer beleggen in de onderliggende effecten. Deze beleggerslasagne bracht twee jaar geleden een discussie op gang in NRC Handelsblad. Leidden al die laagjes niet tot hogere kosten voor de klant? De BlackRock-fondsen golden destijds als relatief duur.
Maar in ruil voor de extra klandizie zien zij voor RendeMix af van hun gebruikelijke instap- en beheerkosten, aldus Rabobank. De RendeMix-klant betaalt uitsluitend de kosten die Rabobank zelf publiceert voor dit product: aan Rabo jaarlijks 0,05% van zijn vermogen voor de basisdienstverlening plus 0,2% aan- en verkoopkosten, aan BlackRock een beheervergoeding van 0,27 tot 0,34% per jaar, afhankelijk van het gekozen profiel. ‘What you see is what you get,’ aldus Rabo.
Geheime afspraken
Van een kostenlasagne is geen sprake, aldus Dieperink. "Ik heb me er juist voor ingespannen om voor onze leden een zo simpel, transparant en goedkoop mogelijk product neer te zetten. Een Aldi of Lidl voor beleggers, zeg maar."
Hij wijst op de goede nettorendementen: "Alle RendeMix-fondsen eindigden vorig jaar in het hoogste deciel. Ik daag alle aanbieders van indexproducten uit om dat te evenaren." RendeMix maakt gebruik van bestaande BlackRock-fondsen, waarvan iedereen met een paar muisklikken kan zien wat ze kosten en opbrengen.
De ABN Amro-mandaten zijn tailormade voor de staatsbank. De inhoud van deze contracten is een geheim tussen mandataris en mandaatgever. Volgens ABN Amro strekt deze nieuwe constructie juist tot voordeel van haar klanten.
"Wij kunnen ook mandaten afnemen van strategieën die alleen aan institutionele beleggers verkocht mogen worden of van partijen die helemaal niet geregistreerd staan voor verkoop in Nederland," zei ABN Amro’s directeur Vermogensbeheer Richard de Groot onlangs tegen Fondsnieuws.
Onbekende fondsen
AA Advisors, de dochter die fondsen en mandaten selecteert voor ABN Amro, kan daardoor kiezen uit een veel groter universum. Sommige van de uitverkoren mandatarissen zullen beleggers volstrekt nieuw in de oren klinken: Aristotle, Brown en Alger voor Amerikaanse aandelen, William Blair, Pzena en Numeric voor andere vermogenscategorieën.
"Wij zijn gewoon op zoek naar de beste beleggingsstrategieën om voor onze klanten in te beleggen," aldus De Groot. Belegde ABN Amro in 2010 nog elf miljard euro voor beheerklanten, inmiddels is dat aangedikt tot twintig miljard. De helft daarvan zit in mandaatfondsen.
Joost Ramaer is freelance journalist en schrijver van het boek De Geldpers – De teloorgang van het mediaconcern PCM (Prometheus, 2009). Over beleggen schreef hij eerder een wekelijkse column in NRC Handelsblad (2011-2013). De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.