De oorlog in Oekraïne is natuurlijk eerst en vooral een enorme tragedie voor de mensen in Oekraïne. Het kost moeite over de financiële markten te schrijven als de verwoesting van zoveel levens en van de infrastructuur van een heel land over je scherm rolt. De rücksichtslose inval van Rusland in Oekraïne raakt ons allemaal en schaadt ons gevoel van veiligheid en zekerheid. En daarmee raakt het ook direct de financiële markten.
Vaak is de impact van een geopolitieke gebeurtenis op de waardering van assets kleiner dan initieel gedacht, maar niet als er een directe link is naar de wereldeconomie via bijvoorbeeld grondstoffenprijzen, of als het sentiment over de brede linie verslechtert. In het geval van de Russische inval is dit allebei het geval.
Geen zwarte zwaan
Ik las eerder deze week dat sommige strategen de Russische inval een zogenaamde zwarte zwaan, black swan, noemen. Ik ben het daar niet mee eens. We hebben allemaal de opbouw van meer dan 100.000 Russische troepen aan de Oekraïense grens en in Wit-Rusland kunnen zien. Beleggers hebben zich dan ook kunnen voorbereiden door de kans op een gewapend conflict langzaam een groter gewicht te geven.
De reactie van de financiële markten op de inval was vanzelfsprekend negatief maar vertoonde buiten de Russische beleggingen geen tekenen van grote paniek. Beleggers waren wel verrast over de omvang van de Russische militaire actie en de omvang en snelheid van het sanctiepakket waarmee de westerse wereld in de dagen na de inval Rusland heeft gestraft. De verdere daling van de Europese aandelenkoersen en de volatiliteit in de obligatierentes spreken hierbij voor zich.
De impact van een oorlog op het gevoel van veiligheid en het sentiment hangt vaak af van de ernst van het conflict en de afstand tot het conflict. Hoe meer slachtoffers en het dichter bij huis, hoe groter de impact. De Oekraïense grens ligt op minder dan negen uur rijden van Berlijn en veel van ons hebben vrienden of familie in de regio. De Europese Unie, Groot-Brittannië en ook de Verenigde Staten konden niet anders dan zware sancties instellen tegen Rusland. Daarnaast is de mate en snelheid waarin het internationale bedrijfsleven Rusland heeft verlaten ongekend. Het lijkt erop dat de groeiende rol van verantwoord beleggen en ondernemen nu tot uiting komt.
Politieke en sociale spanningen
Op dit moment ligt een snelle de-escalatie van de crisis niet voor de hand en moeten beleggers zich voorbereiden op de verdergaande economische gevolgen en langere periode van hogere marktvolatiliteit. De energie, voedsel en andere grondstoffenprijzen zullen verder stijgen en het inflatieprobleem versterken. Dit heeft negatieve gevolgen voor de koopkracht in de hele wereld en kan in sommige landen tot serieuze sociale en politieke spanningen leiden.
"Houd rekening met een langere periode van marktvolatiliteit"
Voor de centrale banken blijft de lastige taak over om de inflatieverwachtingen te beteugelen zonder de economische groei af te knijpen. Tegelijkertijd blijven de economische data uit Amerika nog steeds sterk en zal de Fed op het pad van geleidelijke renteverhogingen blijven. De Oekraïne-crisis onderstreept in mijn ogen weer eens de noodzaak voor beleggers om actief en flexibel (agile) te zijn en niet passief af te wachten.
Amerikaanse aandelen zijn veiliger
Hiermee bedoel ik niet dat het verstandig is om in blinde paniek een beleggingsportefeuille om te draaien en alle risico’s dicht te zetten. Het is veel beter om rustig naar bestaande posities in de portefeuilles te kijken en te beschouwen wat de veranderde situatie hiervoor betekent.
In sommige gevallen, zoals bijvoorbeeld Europese aandelen, is het verstandig om tijdelijk een pas op de plaats te maken. Een lagere gevoeligheid voor een stijgende rente en een veel lagere waardering van Europa dan de VS waren twee reden om beging dit jaar voor Europese aandelen te kiezen. Maar bij een oorlog op het Europese continent functioneren Amerikaanse aandelen als een relatief veilige haven en doen die andere factoren even niet meer ter zake.
Gevolgen obligatiemarkt
Wij waren voor het uitbreken van de oorlog al voorzichtiger geworden ten aanzien van kredietobligaties, maar het conflict in Oekraïne leidt tot een flight to safety en vergroot de kans op verdere stijging van de spreads op risicovollere obligaties.
Tegelijkertijd is de verwachtte verdere stijging van de yields op staatsobligaties minder zeker geworden. De combinatie van zorgen over de economische groei met verder stijgende inflatie zorgt voor een hele volatiele omgeving voor obligaties waarbij het moeilijk te voorspellen is welke factor sterker uitwerkt.
Positieve grondstoffenvisie versterkt
Soms is het dus beter even geen uitgesproken positie in te nemen. Aan de andere kant worden sommige trends door de crisis juist versterkt. De toenemende vraag naar grondstoffen door de heropening van de economie na covid en een nieuwe ronde van stimulus in China waren al redenen voor een positieve visie op sommige grondstoffenprijzen. Het conflict in Oekraïne, de daaruit volgende beperkingen op de import van Russische olie en gas, en de toenemende risico’s op verdere disruptie van het grondstoffen aanbod geven extra redenen om brede stijging van de grondstoffenprijzen te verwachten.
"Sommige trends worden door de crisis juist versterkt"
Een adaptieve belegger kan hierop inspelen en komt in actie. Hopelijk niet alleen om de portefeuille aan te passen maar ook om waar mogelijk hulp te bieden aan de Oekraïense bevolking.