Rentegrens van 2007 komt in zicht

Sinds 1981 was het verschil tussen de rente op de tweejarige Amerikaanse staatsobligaties en de tienjarige variant niet zo hoog geweest. De tweejarige rente ligt ruim 0,8 procentpunt hoger.

Deze omgekeerde rentecurve was altijd een betrouwbare voorbode van een recessie, omdat elke recessie in de VS in de afgelopen decennia vooraf werd gegaan door zo’n omkering van de rentecurve.

Dat de rente op langlopende leningen lager is dan die op leningen met een kortere looptijd, geeft aan dat beleggers verwachten dat de Fed meedogenloos hard zal vechten tegen inflatie.

Dat de Fed-voorzitter Jerome Powell onlangs aangaf dat het tempo waarmee de bank de rente zal verhogen waarschijnlijk zal afnemen maar dat ze wel met renteverhogingen door blijft gaan, staaft die verwachting.

Op het hoogste niveau

Ik vond de boodschap van de centrale bank van Canada relevanter voor 2023. Die verhoogde de rente met 50 basispunten naar 4,25%. Daarmee staat de officiële rente op het hoogste niveau sinds 2008.

De bank gaat nu kijken of er nog meer renteverhogingen nodig zijn. Daarmee zegt de Canadese centrale bank op een duidelijkere manier wat de Fed en de ECB tussen de regels laten doorschemeren: renteverhogingen zijn nog niet voorbij, maar het einde is wel in zicht.

De Fed zal de rente die de bank vaststelt nog wel richting, of helemaal naar, 5% opkrikken (thans 4-4,25%) en de ECB wellicht van 1,5% naar 2,5% in de komende maanden.

Lagere pieken

Maar dan lijken de verhogingen voorbij. Hier is iets opmerkelijks en zeer belangrijks te spotten! In de zomer van 2007 stond de rente die de Canadese centrale bank vaststelt op 4,25%.

Dat was lager dan de piek daarvoor, toen de rente begin deze eeuw op 6% stond. En dat was lager dan de eerdere piek van iets meer dan 8% medio jaren 90. Hetzelfde beeld zien we ook bij de Fed.

Sinds begin jaren 80 lag de piek na elke periode van renteverhogingen lager dan de piek die bereikt werd in de renteverhogingencyclus ervoor. Elders in de wereld, van Australië tot de eurozone, zien we hetzelfde beeld als we naar de historie van rentes van de centrale banken kijken.

Afknijpen

Dat is een cruciale waarneming met betrekking tot wat ik in mijn boek Keerpunt 1971 het spel noem! Het spel is om de economische groei keer op keer aan te jagen door verdere schuldenopbouw te stimuleren.

Om dat spel aan de gang te houden, mogen renteverhogingen de rente niet hoger brengen dan de piek in de periode ervoor. Door de gestegen schulden om de economie op te peppen, zouden hogere rentes te veel pijn doen en de economie juist afknijpen.

De prijs van het spel was dus dat de pijngrens van de economie na elke periode van lage groei lager kwam te liggen.

Goedkopere schulden

Om de economie bij een volgende neergang weer op te kunnen peppen, moeten renteverlagingen de prijs van het geld onder het niveau van de vorige periode brengen.

Een steeds lagere rente was dan ook een vereiste, omdat die het herfinancieren van oude en aangaan van nieuwe schulden goedkoper maakt. Anders gezegd: de rentepieken moeten lager en dalen moeten dieper worden.

Dat is precies wat er gebeurd is sinds begin jaren 80. Het is dus géén toeval dat al die centrale banken beginnen te telegraferen dat het einde van de huidige periode van renteverhogingen nabij is net nu de renteniveaus uit 2007, het laatste jaar voor de financiële crisis, in zicht komen!

Doorrijden Hilbert

Dat kan ervoor zorgen dat de inflatie de komende jaren hoger komt te liggen dan we gewend zijn. Het monetaire beleid blijft namelijk te ruim om inflatie sterker en meer structureel voldoende omlaag te drukken.

Dus als ik dan lees, zoals deze week, dat Europeanen, gemiddeld genomen, de inflatie in 2023 op 8,1% zien uitkomen en in 2025 op 4,9%, dan kan ik me daar heel wat bij voorstellen.

Deze verwachtingen zijn afkomstig uit de eerder deze week gepubliceerde ECB Consumer Expectations Survey. En het beeld dat ik erbij heb, komt ook uit 1981. Waar ik het over heb?

"Hilbert, jongen, je moet doorrijden! Hilbert je moet doorrijden! Je moet nog een ronde, Hilbert van der Duim. Oh jongen, wat ben je nou toch aan het doen, Hilbert van der Duim. Rij nou toch door! Hij denkt dat hij er is. Hilbert, je moet doorrijden jongen, je bent er nog niet. Wat ben je nou toch aan het doen?"

Over het hoofd

Ja, ik heb het over de race op 5.000 meter die de schaatser Hilbert van der Duim gewonnen dacht te hebben nadat hij, vlak voor de finish, zijn tegenstander voorbij schaatste…ware het niet dat de échte finish een ronde later was.

Hilbert van der Duim zag dat over heeft hoofd en verloor de race. Het blijft een leuk filmpje.