Grote ETF-aanbieders zijn too big to fail

De markt voor ETF’s is de laatste jaren enorm gegroeid. Maar niet alle uitgevers van ETF’s hebben evenveel geprofiteerd. Het gros van het geld stroomt naar een klein groepje vermogensbeheerders die steeds groter en groter worden.

Voor individuele beleggers is dat op zich niet zo erg. De onderlinge concurrentie tussen de ETF-aanbieders is nog altijd groot genoeg en de kosten zijn laag. Maar voor de maatschappij als geheel is er het gevaar van too big to fail.

ETF-aanbieders als BlackRock, Vanguard, State Street, Invesco en Schwab zijn zo groot geworden dat ze niet failliet mogen gaan omdat anders financiële chaos dreigt. Dat zegt Cameron Brandt, hoofd research bij onderzoeksbureau EPFR, in een interview met Institutional Asset Manager.

iShares

De cijfers zijn helder. EPFR volgt 135.000 actieve en passieve fondsen wereldwijd met een beheerd vermogen van 49,5 biljoen dollar. Tussen die fondsen schieten regelmatig grote bedragen heen en weer. Netto blijkt echter gemiddeld 87% van de geldinstroom terecht te komen bij slechts 20 fondsen, hoofdzakelijk ETF’s.

Een van de grootste winnaars is BlackRock, dat met zijn iShares-fondsen honderden miljarden binnenhaalt. Het beheerd vermogen van BlackRock is inmiddels opgelopen tot 9,5 biljoen dollar, waarvan bijna een derde in iShares-ETF’s.

Search for yield

Volgens Brandt is het een trend die niet snel gekeerd zal worden. Dat heeft ook te maken met de strooptocht naar een klein beetje extra rendement door (met name) institutionele beleggers.

ETF’s leveren dat kleine beetje extra op omdat de kosten lager zijn dan bij actieve fondsen.  Brandt: “Als een belegger geconfronteerd wordt met bescheiden mogelijkheden om (een veilig) rendement (dividend of rente) te realiseren, dan is het logisch dat hij de kosten zoveel mogelijk probeert te beperken.”

Elf biljoen

Uit ander onderzoek blijkt dat de markt voor passieve fondsen is gegroeid tot ongeveer 11 biljoen dollar, terwijl actieve fondsen de laatste jaren een biljoen dollar aan beheerd vermogen zijn kwijtgeraakt.

Vooral bij aandelen gaat het hard. Daar zijn passieve fondsen nu bijna even groot als de actieve. Bij obligaties zitten de passieve fondsen op 30%.

Paniek

Wat is nou het grote gevaar? Volgens EPFR heeft negen van de tien beursfondsen uit de S&P 500 als grootste aandeelhouder BlackRock, Vanguard of State Street. Stel dat er een crisis uitbreekt vergelijkbaar met 2007 en 2008 en beleggers willen de ETF’s van deze drie vermogensbeheerders verkopen.

De beheerders worden dan automatisch gedwongen veel van dezelfde aandelen te verkopen. En als iedereen tegelijk door dezelfde deur wil, dan ontstaat al snel financiële chaos. 

Volgens Brandt houdt de markt er zelfs al een beetje rekening mee dat de centrale bank in zo'n geval op zal treden als redder in de nood. In de eurozone is het kopen van ETF’s door de centrale bank weliswaar nog taboe, maar in de VS en vooral Japan is het al redelijk ingeburgerd tijdens situaties van financiële stress.