Meer schuld is geen wondermiddel Het economische voordeel van schulden opvoeren verdwijnt en slaat om in een nadeel als er een te hoog schuldenniveau is, aldus Edin Mujagic. De BIS waarschuwt al voor een schuldenval. Dit kunnen beleggers niet gebruiken hoor. 20 mei 2022 12:00 • Door Edin Mujagic Meer overheidsuitgaven (meer schulden) zorgen voor een hogere economische groei en is dus wenselijk beleid, zeker nu de groei van alle kanten onder druk staat. Dat is kort samengevat de overtuiging die bestaat bij veel economen en vrijwel alle beleidsmakers. Dat geld lenen en uitgeven de groei aanjaagt, is ook waar. Geld lenen om te investeren in infrastructuur bijvoorbeeld, waardoor transportkosten, om maar wat te noemen, lager worden, stuwt de economische groei. Maar daar hoort een belangrijke toevoeging bij: mits het schuldniveau niet te hoog is. Schuldenval Als het schuldenniveau te hoog wordt, dan werkt het verder opvoeren van schulden averechts. De Bank voor Internationale Betalingen muntte ooit de term voor die situatie: schuldenval. Schuld is namelijk niet immuun voor de wet van afnemende meeropbrengsten, een van de belangrijke concepten in de economische wetenschap. Die wet zegt dat het toevoegen van een extra eenheid productiemiddel in eerste instantie de productie meer dan evenredig aanjaagt, maar na enige tijd minder dan evenredig opstuwt en zelfs kan verlagen. Een voorbeeld is iemand die te lang werkt, bijvoorbeeld van maandag tot en met zaterdag, 8 uur per dag. Zijn productiviteit per uur op maandagochtend is aanmerkelijk hoger dan op zaterdagmiddag. Dat geldt ook voor schulden. Voordeel wordt nadeel De zogeheten marginale productiviteit van schulden, ofwel hoeveel extra economische groei levert één extra dollar of euro aan schuld, is in de afgelopen decennia behoorlijk afgenomen. Lag die in de jaren 50 in de VS bijvoorbeeld tussen 1 en 2 - elke extra dollar aan schuld leverde 1 tot 2 dollar meer bbp op -, inmiddels ligt dat getal ver onder 1 en, volgens sommigen, zelfs onder 0. Wat die ontwikkeling aantoont, is dat het economische voordeel van schulden opvoeren verdwijnt en uiteindelijk omslaat in een nadeel bij een te hoog schuldenniveau. Toch meer uitgeven Eenmaal aangekomen in die schuldenval, zorgt een verdere toename van de staatsschuld voor een tijdelijke groeispurt maar daarna werkt dat juist als een stevige rem op de groei. Verschillende onderzoeken, van onder meer de ECB, laten zien dat de kritieke grens ergens in de zone van tussen 70 en 100% van het bbp ligt. Die onderzoeken geven ook aan dat het effect non-lineair is: de remmende werking van meer schulden op economische groei wordt sterker naarmate de schuld hoger en hoger wordt. Op het moment krijgt de economische groei in de wereld wind van voren, in de vorm van hoge inflatie, logistieke problemen en gevolgen van de oorlog in Oekraïne. De oplossing die de overheden kiezen, is meer uitgeven. Niet pareren Niet tijdelijk maar structureel, getuige de plannen voor een nog verdere versoepeling van de Europese begrotingsregels. Dat is een ernstige zaak, omdat voor vrijwel alle belangrijke westerse economieën geldt dat de staatsschuld minstens in de 70-100%-zone ligt en vaak hoger is. Ofwel: nog meer schulden ophopen, zorgt ervoor dat de economie het steeds moeilijker krijgt om te groeien. Het zorgt er ook voor dat de centrale banken, zoals de Fed en de ECB, de zeer hoge inflatie en de dreiging van langdurig te hoge inflatie, niet kunnen pareren met daadkrachtig anti-inflatie beleid. Zoals ik eerder schreef, zijn daarvoor aanmerkelijk hogere rentestanden nodig dan die de Fed en de ECB lijken te bereiken na hun renteverhogingen dit jaar. Nijpende situatie Dat betekent dat de kans op aanmerkelijk hogere inflatie dan we gewend zijn, groot is. Geen wonder dat het consumentenvertrouwen aan beide kanten van de Atlantische oceaan op niveaus staat die we lang niet hebben gezien. Een sombere consument is doorgaans een consument die zijn hand op de knip houdt. Omdat het ernaar uitziet dat de economie het lastig zal krijgen en overheden denken dat meer schuld de oplossing is, moeten beleggers rekening houden met hogere inflatie, ruim monetair beleid en verdere verruiming als de situatie nijpender wordt. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
J. Safra Sarasin Sustainable Asset Management 18 apr "Reshoring biedt mooie kansen voor groene beleggers" Volgens fondsmanager Daniel Lurch van het JSS Sustainable Equity Green Planet fonds van J. Safra Sarasin profiteren met name de duurzaamste bedrijven van de huidige herschikking van de wereldwijde productieketen. Welke dat zijn?
Impactbeleggen 11 apr “Het is fijn om goed te doen” Ook buiten Nederland is impactbeleggen ontdekt. Het Schotse Baillie Gifford bijvoorbeeld lanceerde in 2017 het Positive Change Fund. Vlak voor Pasen was Rosie Rankin, medeverantwoordelijk voor dit fonds, over in Amsterdam voor de tweedaagse Impact Europe Summit in de Beurs van Berlage. Rob Stallinga sprak met haar.
Impactbeleggen 03 apr "Impactbeleggers staan aan de goede kant van de geschiedenis" Hadewych Kuiper, directeur beleggingen bij Triodos IM, is niet onder de indruk van alle berichten dat duurzaam beleggen het beste heeft gehad. "Zo ziet tegenwerking van vooruitgang eruit."
Impactbeleggen 30 jan JSS Green Planet Fund: Kansrijk beleggen in een groene toekomst Beleggen in de toekomst is volgens S. Safra Sarasin beleggen in de groene transitie. Lees meer over het JSS Sustainable Equity Green Planet Fund, dat in de laatste drie jaar niet alleen hard is gegroeid maar ook sterk heeft gepresteerd.
ESG 17 jan ESG is dood, lang leve ESG 2.0! Matt Christensen, hoofd duurzaam en impact beleggen bij Allianz Global Investors, schetst de vijf belangrijkste duurzaamheidsthema's van 2024. Politieke verdeeldheid dreigt het grootste struikelblok te worden.
ESG 01 nov Biodiversiteitsverlies, het megarisico dat slechts enkelen zien Het verlies van biodiversiteit is volgens De Nederlandsche Bank (DNB) een groot risico voor de financiële stabiliteit. Cardano heeft een methode ontwikkeld om dit verlies te meten en zo de beleggingsrisico’s in kaart te brengen. IEXProfs sprak met Dennis van der Putten, Chief Sustainability Officer bij Cardano.