ECB: Klaar voor de start, maar nog niet af

Dát de Europese Centrale Bank (ECB) zijn monetaire beleid minder ruim zal maken tussen nu en eind 2018 stond al min of meer vast. Immers, de economische situatie is niet te vergelijken met die toen de bank de rente naar 0% kortwiekte en op grote schaal staats- en bedrijfsobligaties ging opkopen, het zogeheten kwantitatief verruimen.

De economie van de eurozone groeit redelijk hard en het gevaar van deflatie ligt voorgoed achter ons. Sinds gisteren weten we echter ook wanneer we nadere informatie zullen krijgen over wanneer dat proces zal beginnen en hoe het zal verlopen: in de herfst.

Mario Draghi, President van de ECB, was tijdens de persconferentie na afloop van de vergadering van het bestuur van de bank, zeer duidelijk. Het bestuur heeft besloten in de herfst dat hete aardappel op te pakken. Hierbij moeten we herfst ruim opvatten; voor Europese monetair ridders begint de jaarlijkse bladerenval al begin september.

Monetair vuurwerk

Concreet betekent dat dat de ECB tijdens de bestuursvergadering begin september of eind oktober antwoord zal geven op dé vraag onder beleggers: wanneer en hoe (snel) gaat de bank het beleid van kwantitatieve verruiming afbouwen. Daarbij is de kans groter dat dat monetaire vuurwerk in september komt dan in oktober.

Tegen september zal de bank veel meer gegevens over de ontwikkeling van de economie in het euroland hebben én, belangrijk, zullen de bankeconomen hun nieuwe ramingen voor economische groei en inflatie in 2017, 2018 én 2019 publiceren. Die ramingen zijn zeer belangrijk voor het ECB-bestuur, leert de ervaring.

Hoewel het in theorie mogelijk is dat de ECB tegen die tijd besluit haar monetaire koers niet te wijzigen, is dat niet te verwachten. Zoals gezegd is de economische situatie niet te vergelijken met die van een paar jaar geleden. Dit betekent onder meer dat steeds meer bestuursleden morren, zij willen dat de bank langzaam aan de geldkraan dicht gaat draaien.

Slecht voor aandelen

Dat betekent dat we er rekening mee moeten houden dat de stijging van de langetermijnrentes in het euroland van de afgelopen weken door zal zetten naar de rest van dit jaar en in 2018. En dat maakt beleggers in aandelen en staatsobligaties nerveus.

Vraag een belegger of stijgende rentes goed of slecht nieuws zijn voor de aandelenkoersen en het antwoord zal geheid zijn slecht. Zo bezien zou het begrijpelijk zijn als beleggers in aandelen zich zorgen gaan maken nu het slechts de vraag is wannéér de ECB het monetaire beleid minder ruim zal maken en niet óf de bank dat zal doen.

Maar…net zoals we vrijwel zeker weten dat de ECB haar monetaire beleid minder ruim zal maken in 2018, weten we ook zo goed als zeker dat de bank dat uiterst voorzichtig en tergend langzaam zal doen. Niemand minder dat Mario Draghi vertelt ons dat.

Niet in gevaar brengen

Het ECB-bestuur herhaalde dat volgens zijn analyse de huidige zeer ruime mate van monetaire accommodatie nog steeds noodzakelijk is. Draghi merkte bovendien op dat de eurozone na een lange tijd eindelijk te maken heeft met economisch herstel, waarbij we alleen hoeven te wachten totdat de lonen en inflatie gaan stijgen.

En toen sprak hij de in mijn ogen belangrijkste zin van de dag zo niet van het jaar: “het laatste wat het bestuur van de ECB wil is een onwelkome stijging van de rentes die dat proces kan vertragen of zelfs in gevaar brengen.”

Dit is een belangrijke zin omdat die ons een instrument aanreikt waarmee we kunnen inschatten wanneer ontwikkelingen zoals stijgende rentes of een sterkere euro de ECB-grens overschrijden. De laatste dagen toch behoorlijk sterkere euro en de laatste weken gestegen rentes overschrijden die grens blijkbaar niet.

Ander geluid

Immers, de ECB reageert er niet op. Sterker nog, Draghi zei letterlijk dat de rentes, ook na de recente stijging, laag zijn historisch gezien en een terugkeer van inflatie naar onder, maar dicht bij 2% (de doelstelling van de bank) ondersteunen. Wanneer zal die grens worden overschreden?

Dat is geen kwestie van een bepaald niveau van rentes of een koers van euro-dollar. Zodra de ECB merkt dat de sterkere euro inflatie omlaag drukt, de regering in Rome of een andere euro-hoofdstad begint te piepen dat hogere rentes pijn beginnen te doen omdat de rentelasten te hoog worden of aandelenkoersen onder neerwaartse druk komen te staan, zal de bank ongetwijfeld een ander geluid laten horen en in actie komen om die ontwikkeling(en) ongedaan te maken.

Waarom? Omdat dat zeer zeker een onwelkome stijging zou zijn, zoals gezegd het laatste wat het ECB-bestuur wil. Voor de goede orde: dat zeg ik niet, dat zegt Mario Draghi. En hij zal het wel weten. Overigens: het bovenstaande zie ik níet gebeuren als de inflatie vanaf nu vrij rap boven 2% uitkomt en door blijft stijgen.

Ik vermoed dat de ECB dan omwille van eigen geloofwaardigheid maar ook door druk zowel van binnen als van buiten, het monetaire beleid hoe dan ook zou verkrappen. Maar de kans dat de inflatie dat doet acht ik nihil.