Fed trekt wereldwijde markten omlaag

Economen trekken steeds vaker parallellen met de jaren 70. Dat was ook een periode met een hoge inflatie wereldwijd. Olie was een van de goederen die duurder werd, maar al snel steeg alles in prijs. Overheden gooiden extra kolen op het vuur door meer uit te geven dan ze ontvingen. De belangrijkste centrale bank ter wereld, de Federal Reserve, keek lange tijd de andere kant op. Totdat in 1979 Paul Volcker op het toneel verscheen en de rente genadeloos opvoerde.

In 1979 was de Federal funds rate met 10% al twee keer zo hoog als midden jaren 70, maar Volcker schakelde nog een tandje bij. In 1981 bereikte de Fed-rate een record van 20%.

Geen zwakke heelmeester

Het zou later bekend worden als een Volcker-moment. De Fed-president wist de inflatie in betrekkelijk korte tijd terug te krijgen tot onder de 3%, maar daar moesten de mensen in het land wel voor lijden met een aantal recessiejaren en een hoge werkloosheid.

Want dat is het nadeel van een hogere rente. Het wordt duurder om geld te lenen, investeringen nemen af, omzetten stagneren en de vraag naar arbeid, goederen en diensten wordt gedrukt.

Volcker zag dat echter als noodzakelijk kwaad om de inflatie onder controle te krijgen. Liever een keer veel pijn lijden dan eindeloos snotterig en ziek.

Twee stappen van 75 basispunten

De geschiedenis herhaalt zich nooit exact hetzelfde, toch denkt financieel columnist David Stevenson dat we steeds dichter bij een nieuw Volcker-moment zitten. “Een paar weken geleden zat ik nog anders in die wedstrijd, maar er is sindsdien veel veranderd.”

Dat blijkt ook uit de calculaties van economen. Gemiddeld wordt er uitgegaan van een een redelijk moderate Fed-rate van 2% tot 3%. Maar dat is het basisscenario. Steeds meer economen zien dat veel extremere scenario’s ook denkbaar zijn.

De Japanse bank Nomura verwacht bijvoorbeeld twee Amerikaanse renteverhogingen in juni en juli van 75 basispunten. Daarmee zou de Fed-rate in een keer naar 2,25% springen.

Fed-rente van 5%

De chef-econoom van Deutsche Bank denkt dat het niet bij een paar renteverhogingen dit jaar zal blijven. Het wordt volgens hem een rentecyclus met een piek van rond de 5%.

Stevenson begint dat ook te vrezen. “Als iemand mij het een paar weken geleden had gevraagd dan had ik gezegd dat de kans op een rente van 5% hooguit 10% tot 20% bedraagt. Ik zit inmiddels op 30% tot 50%.”

Waarom zou de Fed dat doen? Stevenson zegt hierover het volgende: “Ik en velen met mij zijn het erover eens dat de Fed al tijden achter de feiten aanloopt. Ze hoopte dat de inflatie van voorbijgaande aard zou zijn. Maar dat is niet het geval. Dat was wishful thinking. De druk op Fed-president Jerome Powell (zie foto) is daarom gegroeid om serieus door te pakken.”

Beleggers

Wat betekent dat voor beleggers? Eind jaren 70 en begin jaren 80 waren een drama voor aandelenbeleggers in de VS en Europa. Volgens Stevenson zullen beleggers in Europa ook dit keer hard getroffen worden door Amerikaanse renteverhogingen, zelfs als de ECB de rente laag houdt.

Ten eerste kan de ECB niet eindeloos een inflatie accepteren van ver boven de 2%. Ten tweede bestaat de wereld uit communicerende vaten en de VS is het belangrijkste vat. Als de Amerikaanse beurs daalt, dan dalen ook de koersen in Londen, Parijs en Amsterdam.

"Als de Amerikaanse beurs daalt, dan dalen ook de koersen in Londen, Parijs en Amsterdam"

Daar komt bij dat de euro steeds meer onder druk staat. Dat komt doordat er kapitaal wegvloeit uit Europa richting de VS waar de rente hoger ligt. Een zwakke euro betekent hogere importprijzen en daar zit momenteel niemand op te wachten. De euro-dollarkoers is in een jaar tijd al gedaald van 1,20 naar 1,05.

Vertraging

Het goede nieuws voor beleggers is dat de beurskoersen ten tijde van Volcker langzaam reageerden. De S&P 500 bereikte zijn piek pas in november 1980, toen de rente al flink was opgelopen. Het dieptepunt van de bearmarkt werd bereikt in augustus 1982. De S&P stond toen ruim 27% lager.

Rentecyclus van 19 maanden

Terug naar Deutsche Bank: die gaat dus uit van een rentepiek van 5%. Het duurt echter nog tot 2024 voor het hoogtepunt is bereikt. Dat betekent een proces van 19 maanden. 

Daarna wordt het gloomy, want de geschiedenis leert dat 8 van de 11 rentecycli eindigen in een recessie. Als het gemiddelde van vorige cycli ongeveer klopt, dan zou dat neerkomen op een recessie in maart 2024, denkt Deutsche Bank.

Stel de aandelenmarkt kijkt een half jaar vooruit dan zou de beurs zijn piek moeten bereiken ergens midden of eind 2023. We hebben dus nog even te gaan, zegt Stevenson. Maar daarna wordt het sappelen, niet alleen voor aandelen maar waarschijnlijk ook voor andere assets zoals huizen en levensverzekeringen.

Reversed QE

De Franse bank Société Générale ziet nog een ander probleem. Het zou best kunnen dat de Fed niet alleen de rentetarieven optrekt, maar ook overgaat tot het niet verlengen van obligatieleningen. In plaats van kwantitatieve verruiming (QE) zou dat een periode met kwantitatieve verkrapping (QT) betekenen. In dat geval bieden obligaties ook weinig beschutting.

Al met al is het een grimmig plaatje dat Stevenson Deutsche en SocGen schetsen, met als enige geruststelling dat het nog even duurt voor de klap komt. Maar dat het pijn gaat doen, staat voor hen zo goed als vast. Het feit dat de Fed laat is met ingrijpen, maakt het alleen maar erger voor de hele wereld.