Banken en lage rentes

Zoals verwacht zijn alle grote Europese banken op één na relatief comfortabel door de stresstest van de European Banking Authority (EBA) gekomen. Eerder al in de maand juni zijn ook alle grote Amerikaanse banken geslaagd voor de stresstests uitgevoerd door de Fed.

Terwijl dit uiteraard goed nieuws is voor het financiële systeem, zegt het echter niets over de winstgevendheid van de banken. De stresstesten zijn namelijk met name gericht op het testen van de kapitaalsposities, waarbij de vraag is of deze voldoende buffer bieden onder stressvolle financiële omstandigheden.

Voor beleggers is het minstens zo belangrijk of de banken met de lage rentestanden nog wel dezelfde winsten kunnen behalen als voorheen. Een vraag die zich dan ook opdringt is welk effect heeft de lage rente op de winstgevendheid van een bank?

Verzwakking rentemarge

Als CFA-charterholder krijg ik vaak interessante informatie via de blogs van het CFA Institute. Zo las ik laatst een artikel van een medecharterholder die aangaf dat de Fed onlangs een onderzoeksrapport heeft gepubliceerd met de titel Low-for-long; interest rates and net interest margins of banks in advanced foreign economies.

Deze studie onderzocht de winstgevendheid van banken in financieel geavanceerde economieën tijdens lage en hoge renteperiodes tussen 2005 en 2014. De belangrijkste conclusie was niet geheel onverwacht dat lage rentes bijdragen aan een verzwakking van de netto interest marge (NIM) van banken, en dat deze relatie zelfs intensiveert hoe lager de rente wordt.

In de praktijk hebben banken weinig speelruimte in een periode van lage rentes. Theoretisch kunnen ze een negatieve rente op deposito’s hanteren en hoewel dit sporadisch gebeurt zijn ze terughoudend om dat te doen. In plaats daarvan houden ze de rentes op spaardeposito’s van met name particulieren in de buurt van nul of iets daarboven. De implicaties zijn duidelijk: tenzij banken bereid zijn om negatieve rentes door te berekenen aan cliënten blijven de rentemarges dalen. Deze trend is duidelijk zichtbaar en betekent dat de winstgevendheid onder druk blijft staan.

Banken zijn kwetsbaar

Het is waar dat banken momenteel goed gekapitaliseerd zijn en in het algemeen over een grotere liquiditeit beschikken dan voor de financiële crisis. De kapitaalratio’s zijn hoog en verliezen op uitstaande kredieten zijn laag. Maar een lagere rentemarge betekent ook een lagere winst, en dat maakt het moeilijker voor banken om hun kapitaalsbasis verder uit te breiden tijdens de volgende kredietcyclus.

Daarnaast kan een klimaat van lage winstgevendheid leiden tot het nemen van extra risico door banken, door bijvoorbeeld kredietvoorwaarden te gaan verlagen of risicovollere leningen aan te gaan met langere looptijden, waardoor de kwaliteit van de gehele kredietportefeuille onder druk kan komen te staan.

Ook de toegenomen regelgeving, met name Basel III, heeft allerlei extra implicaties voor banken met zich meegebracht, en de kosten van compliance afdelingen rijzen inmiddels de pan uit. Beleggen in Bankaandelen?

Aandelen van banken lijken momenteel op basis van traditionele waarderingsmaatstaven, zoals bijvoorbeeld price-to-tangible book (prijs ten opzichte van de. materiële boekwaarde), heel goedkoop. Er zijn echter goede redenen aan te voeren waarom deze waarderingen zo laag zijn, en de belangrijkste hebben te maken met de lage rente-omgeving. Voor sommige beleggers brengt de lagere winstgevendheid en het potentiele risicovollere gedrag van banken in deze lage rente omgeving extra risico’s met zich mee. Andere beleggers zien het als een geweldige kans om banken te kopen tegen bodemprijzen.

Toekomstige richting marktrente

Aan beide kanten van het spectrum bevinden zich intelligente mensen, maar slechts één groep krijgt gelijk op de lange termijn. Het belangrijkste om te onthouden is de grote invloed van de toekomstige richting van de marktrente. En juist de marktrente laat zich moeilijker voorspellen dan enig andere factor. Tegen deze achtergrond moeten beleggers zich afvragen wat ze eigenlijk bezitten als ze een beleggen in banken: een normale volwaardige business, of een optie op de toekomstige rente?