De spectaculaire terugkeer van Credit Risk Sharing

Bij vastrentende waarden gaan de gedachten in de eerste plaats uit naar obligaties die verhandelbaar zijn op de beurs. Toch is dit in werkelijkheid maar een klein deel van de kredietmarkt.

Volgens het MAN Institute staat er wereldwijd voor ongeveer 19,2 biljoen dollar aan beursgenoteerde bedrijfsobligaties uit. Dat is veel, maar het valt in het niet bij de 83,8 biljoen dollar aan bankleningen die richting bedrijven en huishoudens gaan.

Hypotheken

Dat kunnen leningen zijn aan het MKB, de bakker op de hoek, maar ook aan grotere bedrijven. Verder bestaat dit bedrag van bijna 84 biljoen dollar grotendeels uit hypotheken en andere consumentenkredieten.

Voor banken is het aantrekkelijk om hun uitstaande krediet samen te voegen tot een groter geheel en door te verkopen aan beleggers, het zogenoemde securitiseren. Dat zorgt namelijk voor een betere risicospreiding en zo wordt er ook ruimte gecreëerd op de balans. Bijvoorbeeld om extra leningen uit te geven.

De principes van Credit Risk Sharing

Dit verpakken en verkopen van bankleningen op de markt wordt ook wel credit risk sharing (CRS) genoemd, of de wat ingewikkeldere term balance sheet synthetic securitisation.

Het is een markt die volgens MAN grote voordelen biedt aan zowel banken als beleggers. De vorm van CRS is niet altijd gelijk. Simpel uitgelegd werkt het als volgt: de bank voegt leningen bij elkaar en verkoopt een deel van het risico aan beleggers. De beleggers draaien daarmee op voor een deel van de verliezen, mocht het tot kredietuitvallen komen. Daar ontvangen zij een rentevergoeding voor.

Het verlies voor beleggers is meestal gebonden aan een bepaald maximum, bijvoorbeeld de eerste 9% (first loss tranche). Als de verliezen groter zijn, is de bank alsnog de klos (senior tranche). Hat kan overigens ook voorkomen dat deze twee risico's worden omgedraaid.

De samenstelling van het pakket leningen is natuurlijk belangrijk. Soms is het openbaar bekend wie de kredietnemers zijn, maar soms ook niet. In dat geval wordt er met bepaalde formules gewerkt. De CRS moet dan bijvoorbeeld voldoen aan bepaalde criteria voor spreiding over bedrijfssectoren, regio's, duration en het type leningen.

Belangrijk kenmerk van CRS is verder dat de bank uiteindelijk wel verantwoordelijk blijft voor het afhandelen van de leningen (zorgen dat de rente en aflossingen op tijd binnenkomen, controle op witwassen, etc).

Kredietcrisis

Historisch gezien bestaat de CRS-markt nog niet zo lang, eigenlijk pas sinds het begin van deze eeuw. De kredietcrisis van 2008 zorgde tijdelijk voor een terugslag, omdat er toen veel gesjoemeld bleek te zijn met gesecuritiseerde leningen.

Lang duurde de dip echter niet. Sterker, de kredietcrisis vergrote uiteindelijk de vraag naar CRS omdat banken daarna verplicht werden hun balansen te versterken. Bovendien groeide het aantal bankschulden fors door. 

MAN geeft als voorbeeld bankleningen aan Amerikaanse huishoudens. Die zijn qua omvang enorm gegroeid de laatste paar jaar. De Federal Reserve Bank of New York heeft onlangs berekend dat de schulden van particulieren sinds 2020 zijn opgelopen van 14 naar 16 biljoen dollar.

Een groot deel daarvan zijn hypotheken. MAN komt uit op een bedrag van 14 biljoen dollar. Maar daarvan staat slechts 2 biljoen op de balans van banken. De overige 12 biljoen is verpakt in zogenoemde mortgage backed securities (MBS).

Voordelen voor iedereen

MAN denkt dat de CRS-markt de komende jaren alleen maar verder zal groeien vanwege de voordelen voor alle betrokkenen.

Voor beleggers biedt CRS een mogelijkheid te investeren in een product met een relatief hoge rente, vaak hoger dan op bedrijfsobligaties. CRS is bovendien redelijk veilig door de spreiding over leningen aan een heleboel bedrijven, huishoudens en sectoren. Een nadeel is de geringe liquiditeit, maar voor institutionele beleggers is dat meestal geen probleem.

Voor banken is het grootste voordeel dat er ruimte vrij wordt gemaakt op de balans. Het kredietrisico (en de rente) wordt als het ware gedeeld met beleggers. Verder kunnen ook de banken werken aan een betere risicospreiding. Het grootste risico is dat het toezicht niet goed geregeld is. Dat was het grote probleem tijdens de kredietcrisis toen vooral MBS-leningen werden verkocht als superveilig, terwijl ze dat helemaal niet waren. Maar sindsdien is de kwaliteitscontrole van gesecuritiseerde schulden sterk verbeterd.

Tenslotte kan het ook voor de kredietnemer positief zijn. Meer kapitaal in de richting van CRS kan namelijk een neerwaarts effect hebben op de rente, gewoon puur omdat er meer geld beschikbaar is om uit te lenen.