Lage rente niet vreemd, negatieve rente wél Als het niet de ECB is die de rentes in het negatieve drukt, dan kunnen ze morgen toch wel ophouden met het opkopen van obligaties? Edin Mujagic legt oorzaken en gevolgen van lage rentes nog een keer uit. 23 augustus 2019 09:00 • Door Edin Mujagic Lage en negatieve rentes zijn nu volkomen normaal. Dat de rente op staatsobligaties in bijvoorbeeld Letland of Litouwen nog boven 0% ligt, dát baart opzien. Is dat niet bizar, vroegen beleggers mij. Voor beantwoording van die vraag is het belangrijk een onderscheid te maken tussen zeer lage, positieve rentes en negatieve rentes. Dat de rentes zeer laag zijn, is níet bizar, eerder logisch. Maar, de lage rentestanden toeschrijven aan de ECB is onjuist. Lagere prijzen logisch Rente is niets anders dan de prijs van geld. Dat goed, geld, heeft verschillende markten en dus verschillende prijzen. Vergelijk het met een salade bij de buurtsuper die soms twee prijzen heeft: de normale prijs en eentje die lager ligt omdat de salade minder lang houdbaar is. Zo ook met geld: De prijs van geld is doorgaans hoger naarmate de looptijd van een lening langer is. Zoals elke prijs, komt ook de prijs van geld tot stand door vraag en aanbod. En het aanbod van geld overtreft al enkele decennia de vraag. Dat komt onder andere door Azië. Eind jaren negentig raakten opkomende economieën in Azië in financiële problemen. Zij moesten bij het IMF aankloppen om overeind te blijven. Ze kregen geld, maar tegen zulke strenge voorwaarden dat hun economische en financiële beleid sindsdien het beste te omschrijven valt als "nooit meer laten gebeuren dat we bij het IMF moeten bedelen om geld." Omgekeerde geldstroom Zodra de crisis voorbij was, sloegen de landen aan het sparen. Dat veranderde de verhouding tussen vraag en aanbod van geld op mondiaal niveau ingrijpend én structureel. In plaats van geldvragers werden die landen geldgevers. Dat gespaarde geld stopten ze namelijk niet in kluizen, maar overheden gingen het beleggen. Om geen wisselkoersrisico te lopen en beleggingsrisico te minimaliseren, vloeide een groot deel van het vermogen naar westerse staatsobligaties. In plaats van dat dat geld vloeide van rijke naar arme landen, keerde de kapitaalstroom om. Met enorme gevolgen. Vergelijk het met een situatie waarin de Golfstroom, die warm water uit de Golf van Mexico en de Cariben naar Noord-Europa vervoert, stil komt te liggen. Dat zou behoorlijke en langdurige effecten voor het klimaat hebben. Niet vreemd Daar komt nog bij dat het aanbod van het geld in het westen toenam door vergrijzing. De vraag naar geld volgde dat niet volledig, bijvoorbeeld doordat veel bedrijven in het westen zelf voldoende geld hadden voor investeringen. Dat de inflatie sinds eind jaren zeventig zakte, nam de langetermijnrentes ook mee omlaag. Beleggers hoefden namelijk minder inflatiecompensatie te eisen. Door al die structurele factoren is de daling van langetermijnrentes eerder logisch, dan opmerkelijk. Maar aan dat normale gedrag zit wel een natuurlijke grens. Dat is rente van 0%. Hoe groot het aanbod van geld ook is ten opzichte van de vraag, niemand zou zijn geld uitlenen om elk jaar rente te betalen aan de geldnemer. Onnatuurlijke rentestanden Goud is duur omdat het schaars is. Als we er morgen een enorme asteroïde van puur goud naar de aarde kunnen trekken, dan zou de goudprijs instorten. Maar beleggers die goud bezitten en hun stukken weg zouden geven én daarvoor willen bijbetalen, dat lijkt me sterk. Toch zijn rentes in veel landen negatief. In Nederland en Duitsland geldt dat bijvoorbeeld voor 30-jarige staatsrentes, in Zwitserland zelfs voor 50-jarig overheidspapier. Waar lage rentestanden weinig tot niets te maken hebben met het beleid van de centrale banken, hebben negatieve rentes daarmee alles te maken. Het monetaire beleid schakelt marktwerking uit en zorgt daarmee voor onnatuurlijke rentestanden onder 0%. Stoppen met kopen Neem de Duitse of de Franse tienjarige rente. Die noteert op het moment -0,67 respectievelijk -0,4%. Uit onderzoek van de ECB blijkt dat het neerwaartse effect van alle ingrepen van de afgelopen jaren ongeveer 100 basispunten bedraagt én dat dat effect langdurig is. Zonder dat effect zouden de Duitse, Franse en Nederlandse langetermijnrentes dus waarschijnlijk laag zijn, maar nog boven nul noteren. Voor beleggers die dat onzin vinden, die denken dat negatieve rentes niets met het ECB-beleid te maken hebben; dan is er toch niets op tegen als de ECB morgen stopt met opkopen van obligaties? Maar ja, de ECB doet dat nog steeds, ook nadat de bank stopte met QE. Kunnen ze rentes gaan verhogen? Ik bedoel, als het toch niets uitmaakt, waarom blijven ze dan spaarders en gepensioneerden straffen? Waarschuwing Voor beleggers is wel een waarschuwing op zijn plaats: Een andere reden die recent de langetermijnrentes omlaag heeft gedrukt, zijn de rap gedaalde inflatieverwachtingen voor de komende vijf jaar en langer. Net zo snel als dat die verwachtingen zijn gedaald, kunnen ze ook gaan stijgen. Vergeet dat niet. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 22 apr Janus Henderson kiest voor cyclisch Europa Janus Henderson Investors kiest voor smallcaps en Europese aandelen. Volgens de Brits-Amerikaanse vermogensbeheerder houden beleggers te weinig rekening met een groeivertraging in de VS veroorzaakt door een langer hoog blijvende rente.
Opinie 18 apr Yes! Wereldwijde groei versnelt In 2023 presteerde de Amerikaanse economie beter dan de meeste andere regio's in de wereld. Ook in 2024 gaat het de VS voor de wind, waarbij Grace Peters van J.P. Morgan Private Bank verwacht dat de economische groei in de rest van de wereld nu ook in een hogere versnelling gaat.
Assetallocatie 18 apr Van Lanschot Kempen koopt niet langer Japanse aandelen Van Lanschot Kempen is afgestapt van zijn overwogen-positie in Japanse aandelen. De bedrijfswinsten ontwikkelen zich nog steeds goed, maar de waarderingen beginnen flink op te lopen.
Assetallocatie 17 apr Cashberg langs de lijn gaat nergens naartoe Gerben Lagerwaard van State Street Global Advisors gelooft er niets van dat de gigantische hoeveelheid geld die nu in geldmarktfondsen is geparkeerd binnen afzienbare tijd naar de aandelenmarkt wordt gealloceerd.
Assetallocatie 16 apr "Impact aanval van Iran op financiële markten is beperkt" "De directe actie van Iran tegen Israël dit weekend heeft geleid tot de vrees voor verdere escalatie, maar bij afwezigheid van een volledige crisis in de regio - wat niet ons basisscenario is - denken we dat de impact op de financiële markten beperkt zal blijven." Dat schrijft Greg Hirt van Allianz Global Investors.
Assetallocatie 16 apr Amundi positiever over komende 10 jaar, negatiever over 25 jaar Amundi AM is sceptischer geworden over snelle maatregelen tegen het opwarmen van de aarde. De eerste 10 jaar is dat nog gunstig voor beleggers. Daarna wordt de rekening betaald.