Hoera, een recessie is vermeden! Hoewel, hoera? Recessie zijn sinds de Tweede Wereldoorlog een zeldzaamheid aan het worden. Dat is niet iets om heel blij over te zijn, betoogt monetair econoom Edin Mujagic in zijn laatste column van het jaar. Niet dat hij al te pessimistisch is over de huidige economische situatie. 29 december 2023 13:00 • Door Edin Mujagic Elke dag komen er talloze interessante posts, grafieken en foto’s op X, voorheen Twitter. In de laatste week van 2023 viel mijn oog op een wel érg interessant plaatje, namelijk een grafische weergave van het aantal recessies in de VS sinds 1857. Ik weet niet wie de maker is maar het plaatje ziet er zo uit: Duidelijk is dat recessies in de VS in loop der tijd steeds minder vaak voorkomen. Dat is een opbeurend bericht, zeker zo aan het einde van het jaar, met de feestdagen en idem stemming. Immers, wie vindt een recessie nou leuk, met onder meer stijgende werkloosheid als gevolg? "Duidelijk is dat recessies in de VS in loop der tijd steeds minder vaak voorkomen" Leuk vindt niemand het, ik ook niet, maar de ongemakkelijke waarheid is wel dat recessies wel nodig zijn om een economie jong, veerkrachtig en goed draaiend te houden. Ik vergelijk een recessie vaak met een APK: je moet je auto regelmatig onderhouden anders komt er vroeg of laat een enorm gebrek aan het lucht dat heel veel geld kost, veel meer dan de kosten van regelmatig onderhoud. Gamechanger Bretton Woods Als ik zo’n grafiek zie, met in dit geval inderdaad veel minder vaak een recessie in loop der tijd, dan vraag ik me altijd af hoe dat komt. Waarom zijn recessies steeds minder frequent geworden? Meer specifiek sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog en zeker sinds de jaren zeventig. Één blik op de grafiek leert ons dat een economische krimp vooral sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog een relatieve zeldzaamheid is geworden. Sinds de jaren zeventig zijn recessies in de VS op de vingers van één hand te tellen zelfs. Wie de economische geschiedenis kent, zal snel een verband leggen. Sinds het einde van de Tweede Wereldoorlog had de wereld te maken met een nieuw internationaal geldstelsel, het stelsel van Bretton Woods. Dat had als een belangrijk kenmerk dat overheden veel makkelijker geld drukken dan vóór Bretton Woods. In de zomer van 1971 stortte dat stelsel in elkaar – voor mij dé reden om daar een heel boek aan te wijden, getiteld Keerpunt 1971 – waarna álle belemmeringen om desnoods onbeperkt geld bij te drukken kwamen weg te vallen. Explosie zombiebedrijven Een gevolg ervan is inderdaad dat het aantal recessies behoorlijk afnam om de simpele reden dat bij het eerste teken dat het economisch wat minder goed zou gaan, de geldpersen aangezet werden en de krimp zo werd voorkomen of in elk geval milder en korter werd gemaakt. Hoe? Simpel gesteld door met geld te smijten. Overheden gingen veel meer uitgeven om zo wegvallende vraag van consumenten te compenseren. Hierdoor ging het fenomeen recessie niet de uitgestorven dodo achterna, maar het zorgde er wel voor dat recessies minder vaak optraden en als het wel gebeurd, dat ze milder waren dan voorheen en doorgaans korter duurden. Maar dat is niet zonder minder leuke, zeg maar gerust nare, gevolgen gebleven. Gevolgen zoals dat het aantal zombiebedrijven explodeerde. Om recessies te voorkomen c.q. milder te maken, hielden de overheden met hun overvloed aan nieuw geld steeds meer bedrijven overeind die eigenlijk geen bestaansrecht meer hadden omdat ze niet langer efficiënt genoeg waren. Op korte termijn is dat heugelijk nieuws. Immers, minder mensen werken ontslagen, maar op de langere termijn is dat funest voor de ontwikkeling van de economie als geheel omdat zombiebedrijven als een soort molensteen om de nek van de economie hingen. Die molensteen werd steeds zwaarder en zwaarder. Meer inflatie, meer ongelijkheid Een ander gevolg was de aanhoudende inflatie in de afgelopen decennia, wat best vreemd is. Die decennia waren namelijk decennia van enorme technologische vooruitgang en sterk voortschrijdende globalisering. Beide factoren afzonderlijk zijn deflatoir van nature en samen hadden ze voor aanhoudende prijsdalingen moeten leiden. In plaats daarvan zagen we, zoals gezegd, juist stijgende prijzen elk jaar. Dat op zijn beurt leidde mettertijd, na het zoete deel van de gelddrukfestijn, tot toenemende ongelijkheid, iets wat bijdroeg aan afkeer van internationale samenwerking, toenemend protectionisme en populisme in de wereld. Allemaal zaken die het groeivermogen van een economie aantasten. Op grote schaal en aanhoudend te veel geld bijdrukken, waarbij de geldhoeveelheid harder toeneemt dan de reële economische groei , zorgde ervoor dat de koopkracht van het geld zienderogen daalde. Een leuk weetje: de Nederlandse gulden deed het in deze situatie relatief goed. Schuldexplosie Een ander gevolg van de toename van nieuw geld is dat de schulden sinds de jaren zeventig almaar hoger zijn geworden. Te hoge schulden remmen de economische groei en stuwen de inflatie omhoog, wat voor meer onzekerheid in de economie zorgt, met alle kosten van dien, zoals hogere rentes. Als het eerdergenoemde groeiende aantal zombiebedrijven de molensteen om de nek van de economie zijn, dan zijn te hoge schulden te vergelijken met een ketting aan beide voeten. Recessies zijn broodnodig De ongemakkelijke waarheid is dat recessies broodnodig zijn, zij zijn het natuurlijke schoonmaakmechanisme voor een economie, die de economie sterk en veerkrachtig houden. Schakel dat mechanisme uit en later, na het zoete deel (immers, geen of nauwelijks economische krimp op korte termijn) komt onvermijdelijk het zure deel. Zó kijk ik naar de bovenstaande grafiek. Mijn gedachten gaan dan snel uit aan de Amerikaanse econoom Hyman Minsky. Die is onder meer bekend van zijn stelling dat stabiliteit voor ínstabiliteit zorgt. Hoe langer de periode van stabiliteit duurt, des te ernstiger de periode van instabiliteit die onvermijdelijk een keer zal volgen. Die schoonmaak van de economie zal linksom of rechtsom plaatsvinden. Of, om bij de auto te blijven: geen onderhoud uitvoeren zorgt ervoor dat mettertijd een duur onderdeel kapotgaat. Dat valt de auto stil en gaat pas verder na de, dure, reparatie. Zo ook met de economie. Mijn vermoeden is dat we sinds 2008 in zo’n periode verkeren. "De schoonmaak van de economie zal linksom of rechtsom plaatsvinden" Nieuw periode van voorspoed nadert De economische geschiedenis leert ons, dat dit soort periodes doorgaans gemiddeld tussen 15 en 20 jaar duren en kraamkamers zijn van betere tijden die voor ons liggen. Net zoals die auto die stilviel maar weer gaan rijden nadat de reparaties uitgevoerd zijn, geldt dat ook voor een economie. Zo bezien lijkt de historie erop te wijzen dat een nieuwe periode van voorspoed niet meer ver weg hoeft te zijn. Niet dat 2024 het begin ervan zal zijn maar er is reden voor optimisme voor de tweede helft van dit decennium. Een goed, gezond en gelukkig 2024 toegewenst en tot in het volgend jaar! Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 22 apr Janus Henderson kiest voor cyclisch Europa Janus Henderson Investors kiest voor smallcaps en Europese aandelen. Volgens de Brits-Amerikaanse vermogensbeheerder houden beleggers te weinig rekening met een groeivertraging in de VS veroorzaakt door een langer hoog blijvende rente.
Opinie 18 apr Yes! Wereldwijde groei versnelt In 2023 presteerde de Amerikaanse economie beter dan de meeste andere regio's in de wereld. Ook in 2024 gaat het de VS voor de wind, waarbij Grace Peters van J.P. Morgan Private Bank verwacht dat de economische groei in de rest van de wereld nu ook in een hogere versnelling gaat.
Assetallocatie 18 apr Van Lanschot Kempen koopt niet langer Japanse aandelen Van Lanschot Kempen is afgestapt van zijn overwogen-positie in Japanse aandelen. De bedrijfswinsten ontwikkelen zich nog steeds goed, maar de waarderingen beginnen flink op te lopen.
Assetallocatie 17 apr Cashberg langs de lijn gaat nergens naartoe Gerben Lagerwaard van State Street Global Advisors gelooft er niets van dat de gigantische hoeveelheid geld die nu in geldmarktfondsen is geparkeerd binnen afzienbare tijd naar de aandelenmarkt wordt gealloceerd.
Assetallocatie 16 apr "Impact aanval van Iran op financiële markten is beperkt" "De directe actie van Iran tegen Israël dit weekend heeft geleid tot de vrees voor verdere escalatie, maar bij afwezigheid van een volledige crisis in de regio - wat niet ons basisscenario is - denken we dat de impact op de financiële markten beperkt zal blijven." Dat schrijft Greg Hirt van Allianz Global Investors.
Assetallocatie 16 apr Amundi positiever over komende 10 jaar, negatiever over 25 jaar Amundi AM is sceptischer geworden over snelle maatregelen tegen het opwarmen van de aarde. De eerste 10 jaar is dat nog gunstig voor beleggers. Daarna wordt de rekening betaald.