"AFM, stop de turbobetutteling"

Begin deze week schreef ik over de het besluit van RBS zich uit de turbomarkt terug te trekken. Ik gaf aan te hopen dat een derde partij de business zou overnemen. Dan is het wel van belang dat de turbomarkt perspectiefvol blijft. In dat kader, zo schreef ik enigszins cryptisch, is de rol van AFM interessant. De AFM doet momenteel namelijk onderzoek naar hefboomproducten.

Het gaat dan niet om alle producten die hieronder zouden kunnen vallen, zoals opties, futures, cfd's en natuurlijk de turbo/speeder/sprinter. Het onderzoek beperkt zich tot de laatste categorie. De AFM is al een tijd met de studie bezig, in ieder geval langer dan een jaar. Ik vermoed dat de toezichthouder binnen enkele weken zijn rapport met eindconclusies zal publiceren. Ik ben benieuwd in welke richting deze conclusies gaan.

Enerzijds is onze AFM heel redelijk en pragmatisch en lijkt zeer terughoudend als het gaat om het instellen van verboden of het opleggen van beperkingen ten aanzien van de uitgifte van beleggingsproducten. Dat is beter dan de Belgische toezichthouder, die een moratorium heeft ingesteld voor het naar de markt brengen van zogenaamde complexe producten. De toezichthouder bij onze zuiderburen heeft kennelijk helder voor ogen wat goed en slecht is voor de belegger.

Ongelukkige uitspraken
Gelukkig is het bij ons niet zover. Nog niet. De AFM heeft aan de andere kant namelijk toch af en toe de neiging om uitspraken te doen die niet helemaal gelukkig zijn. In mijn optiek althans. Ik refereer daarbij aan het onderzoek naar Exchange Traded Funds (ETF's). De AFM heeft toen aangegeven dat synthetische indexfondsen niet zonder tussenkomst van een adviseur verkocht zouden moeten worden. Een opmerkelijk uitspraak. Synthetische trackers zijn niet per definitie complexer dan fysieke structuren.

Bovendien vind ik de complexiteit van indexfondsen vaak meer samenhangen met de onderliggende index die gevolgd wordt, dan met de structuur van het fonds zelf. Naar aanleiding van het ETF onderzoek had IEX hoofdredacteur Pieter Kort een interview met de opstellers van het rapport. Op de vraag of hefboomproducten niet ook onder de categorie synthetisch vallen, werd als volgt geantwoord:

"We zijn onlangs wel gestart met een onderzoek naar hefboomproducten. Dat zijn andersoortige producten dan indextrackers, maar als ze in het onderzoek net zo complex en moeilijk te begrijpen blijken te zijn voor beleggers, zouden we ook tot zo’n conclusie kunnen komen. Maar dat onderzoek loopt nog.” 

Zorgen
Dat antwoord baart mij enige zorg. De AFM zou in zijn rapport mogelijk kunnen concluderen dat turbo's voortaan alleen nog via een adviseur verkocht mogen worden. Dat zou de doodsteek voor de markt zijn. Beleggers in dit soort instrumenten weten heel goed waarmee ze bezig zijn en hebben geen behoefte aan (betaald) advies. Niet alleen heeft dat advies voor hen nauwelijks of geen toegevoegde waarde, maar het werkt ook fors kostenverhogen. Juist turbobeleggers willen snel handelen tegen zo laag mogelijk kosten.

Ik kan mij daarom ook niet voorstellen dat de AFM met conclusies zal komen die in deze richting tenderen. Maar er bereiken mij wel geluiden dat de AFM een andere maatregel overweegt. Zoals bekend is het belangrijkste kenmerk van een turbo dat met een hefboom wordt belegd. Als een aandeel 10 euro noteert, en een nieuwe turbo op dat aandeel een financieringsniveau van 8 euro heeft, dan is de waarde van de turbo 2 euro. De hefboom is daarmee automatisch gelijk aan 5 (=10/2).

De hefboom van 5 betekent dat bij een stijging van het aandeel met bijvoorbeeld 10% (van 10 naar 11 euro) de turbo met 50% (=5*10%) stijgt (van 2 naar 3 euro). Heel simpel allemaal. Hoe hoger de hefboom is, hoe sterker de turbo procentueel reageert op een koersverandering van de onderliggende waarde. Naar verluidt zou AFM van zins zijn een beperking in de stellen ten aanzien van de hoogte van de hefboom voor nieuw uit te geven turbo's.

De reden is dat bij een hoge hefboom het risico groot is dat bij een dalende koers van de onderliggende waarde de turbo door de stoploss gaat en ophoudt te bestaan. Voor de hefboomproducten waarbij het financieringniveau gelijk is aan de stoploss (RBS Booster, ING Best Sprinter, CB en Citi Best Speeder) betekent dat een verlies van de hele inleg. Dat ziet de AFM kennelijk als een groot risico, waartegen de belegger (speculant?) enigszins beschermd moet worden. 

Heilloos plan
Ik heb in een eerdere column al eens uiteengezet dat dit soort hefboomproducten ten aanzien van het risico helemaal niet riskanter (hoeven te) zijn dan de gewone turbo's. Maar afgezien daarvan, het zou heiloos zijn als AFM inderdaad de richting op wil grenzen te stellen aan de hefboom. Ten eerste kunnen eerder uitgegeven hefboomproducten door koersontwikkelingen in de markt alsnog een enorme hefboom krijgen. De AFM oplossing van dit 'probleem' zou kunnen zijn dat partijen in dat geval alleen nog biedprijzen en geen laatprijzen meer mogen afgeven.

Een geforceerde constructie. Als door tegengestelde marktontwikkelingen de hefboom weer kleiner wordt, zijn laatprijzen dan wel weer toegestaan? De markt wordt er zo niet transparanter en gemakkelijker op. Bovendien, door dit soort eisen te stellen zal de hefboombelegger eenvoudig uitwijken naar het buitenland, waar volop van deze producten zonder restricties worden verhandeld. Maar het belangrijkste argument tegen een dergelijke maatregel is dat ik mij afvraag voor welk probleem dit een oplossing is.

Handelaren in turbo's weten heel goed hoe de instrumenten werken en dat als gevolg van een stoploss doorbraak (bijna) de gehele investering verloren gaat. Actieve beleggers zijn juist dol op hefbomen. Zij kunnen een groot deel van hun portefeuille conservatief beleggen, en juist met een klein deel speculatief te werk gaan. Ten aanzien van de gehele effectenportefeuille is dat een verantwoorde manier van beleggen.

Ik hoop dat de geruchten over een dergelijke beperkende AFM maatregel uiteindelijk niet gefundeerd blijken te zijn. En als dat wel zo is, heeft de AFM nog de tijd om snel op zijn schreden terug te keren. Zodat ik het rapport, als het uiteindelijk verschijnt, positief kan recenseren!     

Naschrift van de IEXProfs-redactie:

Ook op Twitter gonst het inmiddels over de AFM en turbo's...