Disruptie op de arbeidsmarkt raakt economieën

Veranderingen op de arbeidsmarkt zullen de komende decennia grote gevolgen hebben voor de groei van sectoren en landen. Deels gaat het om trends die universeel zijn, zoals de invloed van kunstmatige intelligentie (AI).

Deels gaat het om nationale ontwikkelingen zoals arbeidstekorten die ontstaan door een verkeerd opleidingsniveau. Dat schrijft PGIM in het rapport The Transformation of Labour Markets.

Voor beleggers is het volgens de vermogensbeheerder onder andere belangrijk om de beleidsreacties goed in de gaten te houden. Een weldoordacht migratiebeleid kan bijvoorbeeld een deel van de arbeidstekorten wegnemen die ontstaan door vergrijzing.

Demografie

Er zijn drie demografische trends die eruit springen:

1. Er is veel bekend over de vergrijzing in Europa en Noord-Amerika. Minder aandacht is er voor de combinatie oudere werknemers en oudere bedrijven. In een oudere samenleving zijn werknemers meer gesettled, wat innovaties en nieuwe startups afremt. Er bestaat in die landen een trend richting steeds grotere bedrijven met minder dynamiek en minder groei.
2. Oost-Azie en Zuid-Amerika hebben nu nog een demografisch overschot aan werkenden, maar dat gaat voor sommige landen veranderen, met China voorop, dat naar verwachting in 2050 200 miljoen minder werknemers heeft. Dat zal gevolgen hebben voor de groei en de overheidsbegroting. Hoe groter de staatsschuld hoe minder ruimte er is om een economie aan te passen en voor te bereiden op veranderende omstandigheden op de arbeidsmarkt.
3. Er zijn van de andere kant landen in Zuidoost-Azie en Afrika met een groeiende jonge bevolking. Het wordt een uitdaging die mensen beter te benutten in landen met over het algemeen vrij zwakke instituten, een slecht bedrijfsmilieu, veel lager opgeleiden en klimaatcatastrofes.

Mismatch

Er zullen met andere woorden in het ene land tekorten ontstaan aan bepaalde arbeid, terwijl het ander landen een overschot heeft. Dit wordt nog versterkt door de trend naar protectionisme, near- en reshoring. 

Twee mismatches springen eruit.

• Ten eerste is er een mismatch van opleidingsniveau. Het kan zijn dat er voldoende werknemers zijn in een land, ze hebben alleen de verkeerde opleiding. Er zijn bijvoorbeeld te weinig loodgieters in Australie en duurzame energie-experts in Europa. Een typisch gevolg kan zijn hoge werkloosheidsniveaus onder jongeren.
• Ten tweede zijn er regionale mismatches. In Brazilie barst het van de verplegers, terwijl er in Europa een schrijnend tekort is.

Technologie

Technologische innovaties hebben altijd een grote impact op de werkgelegenheid. Er komen nieuwe banen bij, terwijl andere verdwijnen. Dat hoeft geen probleem te zijn als er maar goed op gereageerd wordt en het niet te snel gaat.

De volgende golf aan veranderingen wordt hoogstwaarschijnlijk veroorzaakt door kunstmatige intelligentie, dat in tegenstelling tot automatisering, meer de dienstensector zal raken zoals de advocatuur, notarissen en financiele diensten. Maar ook de werkgelegenheid in de gezondheidszorg en het onderwijs zal door AI veranderen.

Voor beleggers zal AI ongetwijfeld nieuwe kansen bieden, net zoals dat geldt voor andere technologische innovaties zoals duurzame energie.

Globalisering

Wat de situatie voor beleggers extra lastig maakt, is dat de gouden eeuw van globalisering ten einde is. Dat zal impact hebben op de inflatie, productiviteit, werkgelegenheid en begrotingstekorten.

PGIM verwacht dat vooral in ontwikkelde (Westerse) landen werknemers een sterkere positie zullen hebben bij loononderhandelingen, wat ten koste gaat van bedrijfswinsten. Per saldo verwacht de vermogensbeheerder een hogere inflatie en lagere groei. 

Bij ontwikkelingslanden zijn er grote onderlinge verschillen. Het meest kwestbaar zijn landen met een toenemende vergrijzing en hoge begrotingstekorten. Voorbeelden zijn Brazilie, Hongarije, China, Tunesie and Maleisie.

Sectoren

Bij de sectoren die het meest betroffen zijn door arbeidstekorten horen in de VS en Europa de ouderenzorg, duurzame energie, chipsindustrie en cybersecurity. Minder werk zal er te vinden zijn in de landbouw, administratieve diensten, basisindustrie, telecom en oude media. 

Qua beleidsreacties staan een aantal landen er beter voor dan anderen. In positieve zin springen onder andere Zuid-Korea, Australie, Maleisie, Zwitserland, Zweden, het VK, Saoedi-Arabie, de VS, Canada en Chili eruit. Een stuk groter zijn de uitdagingen in onder meer Italie, Griekenland, Brazilie, Argentinie en Indonesie.