Het ultieme dokmodel
Wie gaat er opdraaien voor de kostenoverschrijdingen van de Zuidasdok? Wouter Weijand pleit voor het opzetten van een PPP. Komt die er niet, houd dan op met bouwen.
Bij elk megalomaan infrastructureel project gaat er wel iemand het schip in. De sluizen gaan dan helemaal open, of net niet, zoals bij IJmuiden. Maar dokken moet er altijd wel iemand, en fors ook.
Wie er dokt, hangt af van vraag en aanbod. In slechte tijden schrijven bouwers te laag in. De risico’s liggen dan bij hen en vervolgens stapelen zij verlies op verlies. Soms komt het herstel net op tijd, zoals bij die tunnel van de A2 bij Maastricht, waar de winst op de huizen bovenop de tunnel de bouwer redde.
Nu zitten we in goede tijden: de overheid heeft geld en ambities en de bouwers hebben projecten voor het uitzoeken. De overheid kan het zich bovendien niet permitteren bouwers (bijna) kapot te laten gaan, want met de aanstaande klimaatverandering klinkt leven en laten leven beter dan zwemmen en laten zwemmen.
Burger betaalt
De overheid moet dus zelf risico nemen. Gaat het fout, dan moet zij daarvoor dokken. U, de lezer, bent nu het dokmodel geworden. Op naar het dokmodel aan de Zuidas. De overheid is hier een supergebiedsontwikkelaar en verdient vooral aan erfpacht op de grond die boven het dok ontstaat. Van de inkomsten heeft de overheid wel een beeld, maar de uitgaven zullen wel weer twee tot drie keer over de kop gaan. De eerste problemen hebben zich al aangediend.
Dus rijst de vraag of we dit dokmodel wel echt willen? Zouden u en ik dat risico willen nemen, of had u nog andere plannen voor die miljardenoverschrijdingen? Ik vrees dat de overheid geen partij is voor de bouwers en zelf niet in staat is zo’n project goed te beoordelen.
PPP is beter
Hoe kan het dan wel? Ik pleit voor meer PPP’s, public private partnerships. Private partijen zoals infrastructurele fondsen hebben veel ervaring met bouwers en weten welke risicopremie vereist is voor institutioneel geld. Misschien knippen zij zo’n project op: zelfs voor de grotere spelers moet zoiets overzichtelijk en behapbaar blijven.
En mocht er geen PPP te vinden zijn, die dergelijke (deel)projecten kan en durft uit te voeren, zelfs met een vangnet van de overheid, dan is dat hele project wellicht niet zo’n goed idee. Tenzij de maatschappelijke baten die extra miljarden waard zouden (kunnen) zijn. Anders blijft tijdig afblazen de beste beslissing.
Droogdok kan ook
Maar dat vergt meer moed dan de aankondiging van het dokmodel destijds, dat met veel trompetgeschal gepaard ging. Toch kon dat wel eens leiden tot het mooiste dokmodel, het droogdok. Daarmee komen we als burgers samen financieel niet droog te staan en voorkomen we een puinhoop van wellicht vijftien jaar rondom de duurste locatie van Nederland.