Lage rente doet nog decennia pijn

“Europese verzekeraars en pensioenfondsen wacht als gevolg van de lage rente extreme stress zonder dat zicht op eenvoudige oplossingen. Daardoor kunnen zij hun beloften in de toekomst niet waarmaken,” denkt Thushka Maharaj, Global Strategist Multi-Asset Solutions bij J.P. Morgan Asset Management.

Na tien jaar van dalende rentes beslaat de hoeveelheid uitstaande obligaties met een coupon van 1% of minder beslaat bijna 70% van de totale markt. Volgens Maharaj is de rente uitgebodemd, maar de hoofdpijn voor beleggers met lange termijnverplichtingen is daarmee niet voorbij. In Europa staat verzekeraars en pensioenfondsen met defined benefit-regelingen het nodige te wachten.

“De structurele verlenging van de duration in portefeuilles en hogere volatiliteit kan nog decennia doorwerken nadat de rente is genormaliseerd. De obligatiemarkt lijkt steeds meer op een buy and holdmarkt, met een gestegen aantal obligatietoeristen dat hun geld in voor hen onbekende lange termijnbeleggingen heeft gestoken,” aldus Maharaj.

Opsluiten in de lage rente

Om de effecten van de lage rente tegen te gaan, dalen institutionele beleggers met lange termijnverplichtingen verder de kredietladder af, en verlengen de rentegevoeligheid in hun portefeuilles. Die strategie kunnen zij niet eeuwig volhouden, stelt Maharaj. “Het zorgt ervoor dat beleggers zichzelf opsluiten in de lage rente-omgeving. De mismatch tussen beleggingen en verplichtingen neemt toe, en daarmee de tekorten.”

Het afbouwen van risico’s en het afdekken van de rentegevoeligheid, werkt averechts voor defined benefit-regelingen. Ook de speelruimte van verzekeraars is beperkt. Een deel kan niet veel extra kredietrisico nemen. “De toezichthouder verplicht ze dan om hogere buffers aan te houden. Daarvoor hebben ze het kapitaal niet.”

Het rentebeleid van centrale banken heeft de obligatiemarkt op het eerste gezicht groter en gevarieerder gemaakt. Jaarlijks groeit de wereldwijde markt voor schuldpapier met 8%, en nieuwe emittenten treden toe, met name frontiermarkten. De rentegevoeligheid (duration) van portefeuilles en correlaties tussen ‘s werelds grootste obligatiemarkten zijn echter toegenomen, terwijl de liquiditeit is gedaald. “Doordat een substantieel deel van de obligatiemarkt in handen is van centrale banken is het aantal vrij verhandelbare obligaties gedaald,” zegt Maharaj.

Geconcentreerdere aandelenmarkt

De negatieve effecten van de lage rente sijpelen ook door naar de aandelenmarkt, ziet Maharaj. Het concentratierisico is gestegen doordat bedrijven goedkoop geld gebruiken voor de inkoop van aandelen of om fusies of overnames te bekostigen. Dat niet alleen slecht voor de hoeveelheid vrij verhandelbare aandelen, maar ook voor de productiviteit. “Bedrijven worden meer beloond als zij eigen aandelen inkopen dan als zij investeren. Daardoor staan er minder aandelen uit, en verdwijnen meer bedrijven van de beurs. Sinds 1990 is het aantal beursgenoteerde bedrijven in de Verenigde Starten met 45% gedaald,” besluit de multi-assetstrateeg.