Lage rente zet aan tot... sparen

Centrale banken gaan ervan uit dat als ze de rente verlagen mensen en bedrijven meer uitgeven. Toch gebeurt vaak het tegendeel. In landen als Duitsland, Japan, Denemarken, Zwitserland en Zweden wordt meer gespaard en minder geleend sinds de rente zijn dalende trend heeft ingezet. Steeds meer economen geloven dat dit komt doordat de lage rente de angst voedt dat het met de economie bergaf gaat. En dat zet aan tot grotere voorzichtigheid.

Dat schrijft de Wall Street Journal op basis van een groot aantal interviews. “Mensen zijn alleen bereid meer geld te lenen als ze vertrouwen hebben in de toekomst”, zegt bijvoorbeeld vermogensbeheerder Andrew Sheets van Morgan Stanley.

Carl Hammer, chef valutahandel bij de Zweedse bank SEB, stelt: “het signaal dat centrale banken met de lage rente afgeven richting de consument is dat er iets mis is met de economie."

Spaardrift

Duitsland is een van de landen waar de spaarquote het snelst stijgt. In een enquête van de Duitse spaarbanken geeft een op de tien mensen aan dat zij meer sparen vanwege het lage rentebeleid van de Europese Centrale Bank. De spaarquote in Duitsland kwam in 2015 uit op 9,7%, het hoogste niveau sinds 2010. De Oeso verwacht dat dit in 2016 zelfs 10,4% wordt.

Maar het zijn niet alleen consumenten die meer sparen. Hetzelfde geldt voor bedrijven. Hans-Gerd Wienands, financieel directeur van de Messer Groep, noemt het ECB-beleid “vreemd”. “Het zet ons in ieder geval niet aan tot investeren. Integendeel, het is een teken dat het slecht gaat met de economie.”

Hans Joachim Reinke van de Duitse vermogensbeheerder Union Investment gelooft dat er nog iets anders aan de hand is in zijn land. Duitsland is sterk vergrijsd. Veel mensen zijn bezig met het veiligstellen van hun pensioen. En om dat met sparen te doen moeten ze nu veel meer geld opzijleggen dan vroeger. En precies dat doen ze. In 1990 kon een Duitse spaarder in 9 jaar zijn vermogen verdubbelen. Nu heeft hij daarvoor echter 500 jaar nodig.

Beter communiceren

Centrale bankiers houden voet bij stuk. Zij geloven dat het een kwestie van tijd is voor consumenten en bedrijven hun gedrag veranderen en door de lage rente het geld eindelijk laten rollen. “Je kunt niet verwachten dat lage rentes onmiddellijk bij iedereen het gewenste effect sorteren”, zegt Haruhiko Kuroda van de Bank of Japan.

Miles Kimball, een professor aan de University of Michigan, denkt dat de centrale banken verkeerd communiceren. Met de lage rente is op zich niks mis, de centraalbankiers moeten alleen beter communiceren en uitleggen dat het een doodnormaal beleidsinstrument is om de economie aan te jagen.