Met het klimaat- en energiedebat is iets vreemds aan de hand. Zeker sinds de klimaattop in Parijs gaat alle aandacht, ook van beleggers, naar nieuwe kansen (schone energie uit wind en zonlicht) en nieuwe bedreigingen (schaliegas en -olie), maar daardoor vergeten we de oudste en grootste opwarmbron: steenkool. Het is onbetwist de heftigste uitstoter van CO2, broeikasgas nummer één.
Schroders-analist Seema Suchak (foto) zette het zwarte goud van weleer opnieuw op de kaart om het er vervolgens meteen weer vanaf te halen. Een recent rapport van haar hand draagt namelijk de veelzeggende titel: Thermal Coal: End of the Road?
"Ik denk dat de meeste landen sneller dan verwacht zullen overschakelen op duurzame energie uit wind en zon," voorspelt zij in een interview met IEXProfs. "De investeringen in zonne-energie zullen die in steenkoolproductie spoedig gaan overtreffen. De voornaamste oorzaak is de wereldwijd versnelde invoering van nieuwe regels ter beperking van steenkool als energiebron, dankzij Parijs."
India aan de zonne-energie
Neem India, de derde steenkoolproducent op aarde, en tevens de derde verbruiker, door de snelle groei van zijn economie. In het wereldwijde klimaatdebat stellen de Indiërs zich volgens Suchak vaak rebels op jegens ontwikkelde landen die schone energie prediken, in de trant van: Jullie hebben de aarde meer dan een eeuw mogen vervuilen, nu zijn wij aan de beurt. Maar de realiteit is anders. "India zet in op 40% niet-fossiele brandstoffen in 2030," zegt Suchak. "Dat is een zeer ambitieuze doelstelling."
Suchak baseert haar trend op de kosten van steenkool, en van de CO2 die daarin zit opgesloten. De consumentenprijs van steenkool is de afgelopen jaren sterk gedaald, tot zo’n 45 dollar per ton, door overproductie en concurrentie van goedkope olie en aardgas. De steenkoolproductie van de vier grootste mijnbouwers op aarde – BHP Billiton, Glencore, Rio Tinto en Anglo American – is daardoor momenteel verliesgevend.
Maar hun afnemers hebben ook een probleem. Via de handel in emissierechten betalen grootverbruikers van fossiele brandstoffen, zoals staalfabrikanten en energieproducenten, nu al een verkapte boete voor hun uitstoot van CO2. In de EU ligt de prijs momenteel op 8 dollar per ton.
Volgens, nota bene, BHP Billiton moet die omhoog naar 24 dollar als we de opwarming van de aarde beperken tot 3º Celsius. Bij 2º wordt dat zelfs 50 dollar. Suchak rekende de potentiële gevolgen uit voor de vier steenkoolgiganten.
Het kan haast niet anders, betoogt zij, dan dat de vraag naar steenkool fors zal afnemen. De vraag is alleen wanneer. Steenkool is nog altijd de belangrijkste energiebron op aarde, met een marktaandeel van minstens 40%. Verstookte de mensheid in 2010 nog slechts 7,25 miljard ton, in 2030 zal dat 9 miljard ton zijn.
Ook in het o zo schone Nederland steeg het aandeel steenkool in de elektriciteitsproductie tussen 2010 en 2014 van 18 naar 29%, en zal het verbruik tot 2030 nog iets toenemen.
"De strijd tegen klimaatverandering is een langetermijnproject,’ waarschuwt Suchak. "Er staat niet voor niets een vraagteken achter de titel van mijn rapport."
Joost Ramaer is freelance journalist en schrijver van het boek De Geldpers – De teloorgang van het mediaconcern PCM (Prometheus, 2009). Over beleggen schreef hij eerder een wekelijkse column in NRC Handelsblad (2011-2013). De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.