Het heeft een lange aanloop gehad, maar duurzaam beleggen begint nu toch wel momentum te krijgen. Niet alleen het aantal duurzame beleggingsvarianten is de laatste jaren flink toegenomen, ook het kapitaal dat duurzaam wordt belegd.
Volgens Robert Klijn, oprichter en directeur van Fair Impact, dat financiële instellingen over duurzaam beleggingsbeleid adviseert, had iets meer dan een kwart van de beleggingen in 2016 een duurzaam karakter. We spreken over circa 23 biljoen dollar aan geïnvesteerd kapitaal.
Nu, twee jaar later, ligt het percentage duurzame beleggingen zonder twijfel hoger. Met name de hoog opgeleide consument, vrouwen en de jongste generatie beleggers zijn bovengemiddeld bezorgd over de toekomst van de aarde en eisen dat er met hun beleggingsgeld ook iets goeds gebeurt.
Niet alleen goed
Dat duurzame beleggingskeuzes het rendement eerder verbeteren dan schaden, helpt natuurlijk ook om het traditionele beleggingsbeleid een duurzaam randje te geven.
Klijn (foto): “Duurzaam beleggen wordt steeds professioneler. Ook kwantitatieve beleggers hebben inmiddels ESG-integratie ontdekt om alfa te genereren. Logisch, want als belegger ben je gek als je het niet doet. Maar, het vraagt wel tijd. Duurzaam beleggen komt niet zomaar aangewaaid.”
De populariteit van duurzaam beleggen is volgens Klijn deels te danken aan twee mijlpalen in 2015. Allereerst bewees een omvangrijke studie van Gunnar Friede e.a. voor Deutsche Bank (nu DWS) dat duurzaam beleggen in de meeste gevallen voor outperformance zorgt. Duurzaam beleggen doet niet alleen goed, maar levert zelf extra rendement op.
Pensioenfondsen verduurzamen
“Tenminste, dat toonden 3800 wetenschappelijke studies tezamen aan. Vooral met de aandacht voor G, goed bestuur, valt volgens Friede veel winst te behalen,” zegt Klijn. In hetzelfde jaar 2015 werden ook de zeventien Sustainable Development Goals (SDG’s) door de VN opgesteld.
Die bieden beleggers handvatten om hun duurzame beleid in een breder en praktischer kader te plaatsen. De Nederlandse pensioenfondsen zijn er meteen mee aan de slag gegaan. Eind 2017 was bijna 12% van de 470 miljard euro die APG onder beheer heeft in SDG’s belegd.
Dit jaar hebben de pensioenfondsen een intentieverklaring voor het IMVO-convenant ondertekend, waar ook de overheid en verschillende bedrijfstakken zich aan hebben verbonden. In het convenant staan afspraken over hoe eventuele misstanden op het gebied van mensenrechten, arbeidsrechten en milieu kunnen worden voorkomen.
Beleggingsvarianten
Eén ding wordt steeds duidelijker: net als voor overheden en bedrijven ligt er voor beleggers een taak om de wereld en de leefomstandigheden van inwoners te helpen verbeteren. Aandeelhouderschap behelst meer dan delen in de bedrijfswinsten.
Het nemen van die beleggingsverantwoordelijkheid gebeurt inmiddels op vele manieren. Klijn onderscheidt zeven vormen van duurzaam beleggen:
- Negatieve uitsluiting: slechte bedrijven vallen buiten de beleggingen.
- Positieve screening: alleen beleggen in de beste duurzame jongetjes van de klas.
- Beleggen op basis van normen en waarden: zoals bijvoorbeeld halal-beleggen.
- Mét ESG-integratie: ESG-factoren maken onderdeel uit van de analyse.
- Beleggen in duurzame thema’s: denk aan waterfondsen.
- Impact investing: rendement is min-der belangrijk dan doel.
- Actief spreken met bedrijven: bekend als shareholder action of corporate engagement.
De beste aanpak? Op puur financiële gronden is volgens Klijn ESG-integratie de beste benadering. Maar om de wereld echt beter te krijgen gelooft hij meer in het beleggen in thema’s.
"Uitsluiting heeft een groot voordeel: de kans dat Zembla op de stoep staat wordt kleiner”
Sterke bestuurscultuur
“Van de duizenden bedrijven waarin kan worden belegd, kan geen belegger alles weten. Door te kiezen voor een thema lukt het wel om bedrijven echt goed te kennen.” Dan is er nog die eeuwige tweestrijd tussen uitsluiting en engagement. Wat is beter?
Klijn gaat voor engagement. “Dat is goed voor bedrijf en rendement. Als belegger help je mee een bedrijf te verbeteren. Wie pakt bij uitsluiting dan wel de handschoen op? Uitsluiting heeft een groot voordeel: de kans dat Zembla op de stoep staat wordt kleiner.”
Wat betreft winstkansen is een duurzame aanpak volgens Klijn vooral aantrekkelijk voor beleggers in opkomende markten en in vastgoed. In de opkomende markten spelen met name de nodige corporate governance issues. Het selecteren van bedrijven met een sterke bestuurscultuur stuwt toekomstige rendementen. De vastgoedsector is relatief eenvoudig te verduurzamen. Die investeringen betalen zich snel uit.
Megatrends
Lange tijd moest het kleine fonds Robeco Duurzaam Aandelen de duurzaamheidskar van de Rotterdamse vermogensbeheerder in zijn eentje trekken, maar beleggen op basis van ESG-principes wordt nu breed omarmd. Met de aankoop in 2005 van het Zwitserse duurzame beleggingshuis SAM (de afkorting staat voor Sustainable Asset Management), dat alleen duurzaam belegt, sloeg Robeco een grote slag.
Het zette zichzelf in een keer internationaal op de duurzame beleggingskaart. Robeco beheert inmiddels naar eigen zeggen 100 miljard euro aan duurzame beleggingen. Dat zijn beleggingen op basis van ESG-integratie, engagement en uitsluiting. Deze zomer bracht Robeco The Big Book of SI uit.
Daarin staan verhalen over de rol van financiële instituties in een duurzamere wereld, de relatie tussen rendement en het inpassen van ESG in het beleggingsproces en er is aandacht voor de duurzame megatrends die onze toekomst uitmaken. Denk aan klimaatverandering, nog meer ongelijkheid en toenemende cybercrime.
Andere manier van denken
Masja Zandbergen, hoofd ESG-integratie bij Robeco (foto) , legt uit: “Klimaatverandering is een grote trend, een groot probleem ook. Dat moeten we echt aanpakken. Maar aan elke ontwikkeling zitten behalve bedreigingen ook kansen vast. Bestaande bedrijven in de fossiele-energiesector zullen zich op termijn moeten aanpassen. Dat brengt risico’s en extra investeringen met zich mee. Maar we zien ook heel veel kansen. Ondernemingen die oplossingen aandragen, profiteren juist van deze en de andere duurzame trends.”
Volgens Zandbergen is een heel scala aan beleggingen te bedenken dat een positief effect ondervindt van de aanpak van klimaatverandering. “Het gaat om een andere manier van denken. We moeten naar een cyclische economie toe. De aloude consumptiemaatschappij begint ernstig te wringen.”
Minder eenvoudig lijkt de beleggingscase die samenhangt met het terugdringen van ongelijkheid. Zandbergen ziet dat anders. Ook dat thema biedt volgens haar niet alleen bedreigingen.
“Bij de selectie van staatsobligaties is er aandacht voor bestuur, de kracht van instituties en investeringen in het onderwijs. Maar ook voor aandelen opkomende markten nemen we het ESG-landenrisico mee. We hebben een aantal gender- en SDG-fondsen die de ongelijk-heid moeten terugdringen. Ons nieuwe fintechfonds belegt bijvoorbeeld in bedrijven die meer mensen toegang geven tot financiële diensten.”
Duurzame pijlers
Robeco’s duurzame beleggingsbeleid rust op vier pijlers:
- Duurzame kansen en bedreigingen zijn onderdeel van de bedrijfsanalyse. Zandbergen: “Nutsbedrijven met veel kolencentrale zullen bijvoorbeeld vanwege de risico’s een lagere waardering krijgen, waardoor ze minder koopwaardig zijn dan soortgelijke bedrijven.”
- Actief aandeelhouderschap moet bedrijven aanzetten beter te doen. Zandbergen: “Dat gaat niet om een gesprek, maar dat zijn processen van drie jaar. Met resultaat, want 80% van de cases wordt succesvol afgesloten. Vanaf dit jaar spreken we onder meer met 177 andere beleggers de honderd grootste uitstoters van CO2 aan.”
- Beleggen in bedrijven met oplossingen voor duurzaamheidsproblemen.
- Mijden van slechte bedrijven. Zandbergen: “In sommige gevallen zijn de risico’s gewoon veel te groot.”
Volgens Zandbergen staan we op een omslagpunt wat betreft duurzaam beleggen. “Vijftien jaar geleden werd er nog lacherig over gedaan. Dat is niet meer het geval. Er is een sterk groeiende vraag naar duurzame beleggingsproducten. Die vraag komt nu ook uit de VS en Azië. Belangrijk daarbij is wel dat we meten wat het allemaal oplevert. Het gaat er uiteindelijk om dat de problemen ook daadwerkelijk worden opgelost.”
“Vijftien jaar geleden werd er nog lacherig gedaan over duurzaam beleggen. Dat is niet meer het geval”
En technologie dan?
Een van die problemen zijn ESG-risico’s waar beleggers in technologiebedrijven mee te maken hebben. Apple is berucht om de creatieve wijze waarop het belastingen ontwijkt. De Europese Commissie legde het bedrijf vorig jaar een boete op van dertien miljard euro. Afgelopen juli deelde de EU Alphabet een boete uit van 2,42 miljard euro wegens machtsmisbruik van Android, zijn besturingssysteem voor smartphones.
Dan zijn er nog zaken als privacydata en de omgang met de content van derden die onder het vergrootglas van toezichthouders liggen. Naarmate techbedrijven dominanter worden, zullen zij scherper in de gaten worden gehouden. Nordea AM is een partij die zich daar zeer bewust van is.
Neem de portefeuille van het Global Stars Equity Fund, een van de belangrijke duurzame aandelenfondsen van het Scandinavische beleggingshuis. Dat bestaat voor bijna een kwart uit techbedrijven, zoals Alphabet (4,48%), Microsoft (2,63%) en Alibaba (2,38%). ESG-uitglijders van het techsmaldeel kost het fonds direct rendement.
Op dit moment is Nordea AM in gesprek met Microsoft en Alphabet over hoe zij onder meer dealen met dataprivacy, anti-trust en content van derden. ESG-specialist Emir Borovac geeft toe dat het ook voor hem ingewikkelde materie is. “Zoiets als social media is nieuw voor iedereen. Dat maakt het lastig om de negatieve effecten te doorzien.”