Alarm! Maar waarvoor?

Toen in de zomer de Europese Commissie besloot onder meer Frankrijk op het strafbankje te zetten omdat het begrotingstekort veel hoger was dan volgens de Europese regels toegestaan is, was ik sceptisch. Zou Frankrijk zich laten voorschrijven daar iets aan te doen en echt plannen indienen om het tekort omlaag te brengen?

Eerder deze week kondigde de regering in Parijs aan dat die in 2025 ongeveer 60 miljard euro wil bezuinigen c.q. via belastingverhogingen meer binnen wil halen. De bedoeling is dat het begrotingstekort daardoor eind volgend jaar uitkomt op ongeveer 5% van het bruto binnenlands product (bbp) in plaats van de ruim 6% waar Parijs thans op afstevent.

Of de plannen uitgevoerd worden - en als dat gebeurt, of ze het gewenste effect op de begroting zullen hebben - dat moeten we nog zien. De plannen moeten nog door het parlement en dat zal, gezien de politieke situatie en verhoudingen in Frankrijk, niet makkelijk zijn.

Niet zonder gevolgen

Maar afgezien daarvan is het toe te juichen dat Parijs zulke plannen überhaupt overweegt. Dat is in het verleden wel eens anders geweest. Dé kritiek bij dit soort plannen is vrijwel altijd dat bezuinigen en belastingen verhogen de groei schaadt.

Dat is ontegenzeggelijk waar. Echter, die kritiek impliceert vaak dat een regering een keuze heeft tussen bezuinigen en economie schade berokkenen of niet bezuinigen en economie laten groeien. Als we het zo stellen dan geldt: ‘wie kan dan in hemelsnaam voor bezuinigingen zijn en dus tegen niets doen.’

Niemand toch. Maar…het is wel een verkeerde voorstelling van zaken. Niets doen in zo’n situatie als waar Frankrijk (en vele andere landen) in zit, blijft namelijk níet zonder gevolgen. Het is niet zo dat je met niets doen je economie laat groeien. Wat dat betreft toonde de Franse premier Barnier zich realistisch.

Financiële crisis

Hij zei namelijk dat Frankrijk in deze penibele situatie geen keus heeft. Het land moet stappen zetten gericht op het verlagen van de staatsschuld en begrotingstekort, anders riskeert het een financiële crisis. Helaas doet het pijn, stappen in die richting zetten. Maar het doet straks veel meer pijn als je nu niets of te weinig zou doen.

Wie zijn of haar dak gaat repareren als het regent, weet dat dat meer kost dan repareren bij mooi weer. De reparatie had je dus maar bij mooi weer moeten doen. Frankrijk liet dat na; het land heeft sinds 1974 altijd een begrotingstekort gehad! Dat Parijs nu deze stap zet, is daarom goed nieuws. Het is een begin.

Het lijkt misschien weinig, maar het is meer dan wat vele eerdere regeringen van het land deden. De vraag is alleen of het niet wellicht wat aan de late kant is. Wat dat betreft is een zorgwekkende ontwikkeling te zien in meer landen dan Frankrijk alleen. Neem de VS.

Zorgen om inflatie?

De Fed verlaagt er de rente, de inflatie daalt en het is niet zo dat de economie veel sneller zal groeien de komende jaren. In zo’n omgeving zou een daling van de langetermijnrentes voor de hand liggen. De Amerikaanse tienjarige rente is echter in een paar weken tijd gestegen. In onder meer Duitsland en Frankrijk zien we hetzelfde gebeuren.

Het kan zijn dat beleggers zich zorgen maken over inflatie (hoger in de toekomst), groei (langdurig laag) of schulden (lukt het wel zich te financieren tegen huidige rentes). De obligatiemarkt is in feite een soort inbraakalarm: als dat afgaat, dan weet je dat er iets aan de hand is. Maar wat precies, daar kom je pas later achter.

Met betrekking tot de VS geldt dat langdurig spectaculaire groei niet de reden kan zijn. Wat wel de reden kan zijn, is dat beleggers zich zorgen maken over inflatie in de toekomst en/of over de hoge en stijgende staatsschulden waar weinig aan wordt gedaan. En dat zou gevolgen hebben voor zowel de overheden als de centrale banken.

Voor de overheden in de zin dat die vroeg of laat toch iets aan de hoge schulden en begrotingstekorten zullen moeten doen en voor de centrale banken dat die in de toekomst de rente langdurig vast zullen moeten houden op een hoger niveau dan voorheen. Beide zijn natuurlijk nogal belangrijk voor beleggers, gezien de gevolgen.