Hoe link is de torenhoge Amerikaanse schuld?

Het is 27 september 2000 als president Bill Clinton de buitenwereld vertelt dat het land er financieel zo goed voor staat, dat de VS in 2012 of 2013 zijn totale staatsschuld zal aflossen. Op dat moment bedroeg de Amerikaanse staatsschuld circa 5.500 miljard dollar, wat destijds gelijk was aan 54% van het bruto binnenlands product (bbp).

Fast forward naar 2023 en we kunnen concluderen dat het niet bepaald is gelopen zoals Clinton het had gepland. Op het moment dat hij het einde van de staatsschuld aankondigde, vertoefde de economie in de roes van wat toen de Nieuwe Economie werd genoemd.

In dat tijdperk zouden de economische bomen alleen maar hoger kunnen worden en recessies zouden een relikwie uit het verleden worden. Niet veel later barstte de dot.com-zeepbel, bleek de nieuwe economie een illusie en kwam er recessie.

Science fiction

De economische groei krabbelde daarna terug, maar de economie kwam nooit meer zo goed op stoom als voor het leeglopen van de zeepbel. In die verlepte toestand verkeerde de economie toen de grote financiële crisis losbarstte, in 2008.

De wereld en de VS begonnen er een beetje bij te komen van de crisis, die op een haartje na geen nieuwe grote depressie werd toen uit China de eerste berichten kwamen van mensen die besmet waren met een onbekend virus.

Wat zou volgen, was iets wat regelrecht uit de science fiction-boeken leek te komen: lockdowns, mondkapjes, 1,5 meter afstand op straffe van boetes, geen vliegtuigen in de lucht, lege kantoren en fabrieken, spookachtige winkelstraten, verlaten restaurants, mensen die elkaar meden als ze elkaar tegenkwamen.

Snelgroeiende schuld

Het is alsof de uitknop van de economie werd ingedrukt. Mede door dat alles is de Amerikaanse staatsschuld niet verdwenen, die bedraagt thans zo’n 33.000 miljard dollar, wat gelijk is aan 120% van het Amerikaanse bbp. De schuld neemt per uur met bijna een miljard dollar toe.

"De Amerikaanse schuld neemt per uur met bijna een miljard dollar toe"

Door de hoge inflatie zijn de rentes terug op niveaus die voor het laatst werden gezien voor de grote financiële crisis. Omdat de schuld echter aanmerkelijk hoger is, spendeert Washington zo’n slordige twee miljard dollar per dag aan rente over zijn schuld.

Dan moet ongeveer een kwart van die schuld, circa 7.500 miljard dollar, in de komende 12 maanden doorgerold worden. Dat zal niet alleen tegen een hogere rente gebeuren maar ook in een markt waar de afnemers van het Amerikaans schuldpapier van weleer, zoals China en Saoedi-Arabië, niet meer zo happig zijn dat papier te kopen als in het verleden.

Niet aan denken

Om dat bedrag dat doorgerold moet worden in perspectief te plaatsen: de totale belastinginkomsten van de Amerikaanse federale overheid in 2022 bedroegen 5.000 miljard dollar. Het mag duidelijk zijn, ook al krijgen beleidsmakers dat niet over hun lippen, dat de VS een gigantisch schuldenprobleem heeft.

Dat is de grootste bron van zorg bij deze macro-econoom. Het onder controle houden van dat probleem zal een hels karwei zijn en als dat niet lukt...soms zijn er dingen waar je niet aan moet denken, in de hoop dat ze niet zullen gebeuren.

Ik vermoed dat het onder controle van dat probleem een mix aan beleid zal inhouden, waarbij een belangrijk onderdeel zal zijn de Fed die de officiële rente niet voldoende verhoogt en/of niet voldoende lang op het niveau houdt dat nodig is om de inflatie te verslaan en te vroeg zal beginnen met het verlagen van de rente.

Rentes nog hoger

Met als gevolg inflatie die de komende jaren eerder te hoog dan te laag zal zijn. In de komende jaren sluit ik een terugkeer van kwantitatieve verruiming – ooit onconventioneel monetair beleid genoemd maar sinds kort een standaard instrument in de gereedschapskist van de centrale banken – van tijd tot tijd niet uit.

Overigens, en tot slot: nu ik het toch over de staatsrentes en schulden heb, er is iets opmerkelijk te zien als we naar de rente op de Duitse en Amerikaanse staatsobligaties kijken. Tussen 1990 en ongeveer 2012 waren die min of meer gelijk aan elkaar. Dat was het geval, ondanks het feit dat de Duitse staatsschuld aanmerkelijk lager was dan de Amerikaanse.

Zie daar het voordeel voor de VS van het hebben van de facto de wereldmunt. Sinds 2012 ligt de Amerikaanse tienjarige staatsrente echter aanzienlijk hoger dan de Duitse, iets wat zeer waarschijnlijk te maken heeft met uitzonderlijke monetaire beleidsmaatregelen.

Maar nu het monetaire beleid een beetje genormaliseerd is, vinden we de Amerikaanse rente nog steeds op een aanmerkelijk hoger niveau dan de Duitse evenknie. Dat is de prijs van onverantwoord begrotingsbeleid in de VS. Hoe dat zo? In de grafiek hieronder is duidelijk te zien dat waar de Duitse staatsschuld vanaf het begin van het vorige decennium afneemt, die van de VS bijna exponentieel toeneemt.

Lagere kredietwaardigheid

Het is geen toeval dat de rentes in beide landen ongeveer tegelijkertijd uit elkaar gaan en de VS de hoogte kredietwaardigheidsscore, de AAA, verliezen. Een lagere kredietwaardigheid zorgt uiteindelijk voor hogere rentes.

Het zou niet verbazen als de Amerikaanse staatsschuld de komende jaren veel verder toeneemt en de rentes per saldo onder opwaartse druk blijven staan. De volgende inwoner van het Witte Huis zou zomaar de geschiedenis in kunnen gaan als iemand op wiens wacht de Amerikaanse staatsschuld door de grens van 50.000 miljard dollar is gegaan.

Eens kijken wat de Amerikaanse president op 27 september 2030, 30 jaar na Clinton, over de staatsschuld zegt. En Clinton….ik vermoed dat de oud-president tegenwoordig vaak terugdenkt aan James Carville, een van zijn politieke adviseurs.

Bang maken

Die zei ooit dat hij altijd dacht bij reïncarnatie terug te willen keren als de paus, de Amerikaanse president of een sportster maar bij nader inzien terug zou willen keren als de obligatiemarkt omdat die iedereen bang kan maken.

Het zou mij niet verbazen als de Amerikaanse obligatiemarkt in de toekomst velen in de VS en daarbuiten behoorlijk bang gaat maken. Iedereen behalve beleggers ,want het vooruitzicht op hogere rentes biedt mooie kansen voor beleggingen in obligaties.