Op naar nieuwe gouden tijden Volgens Edin Mujagic is het nog even een paar jaar geduld hebben en dan breekt een nieuwe economische bloeiperiode aan. Of zoals hij schrijft: "Het requiem voor het economische stelsel dat we kennen, zal tevens de ouverture blijken te zijn van een gouden periode." 22 oktober 2021 09:30 • Door Edin Mujagic "Deze eeuw. De jaren 00 waren de onbezonnenjaren, de jaren 10 waren de afrekenjaren en de jaren 20 worden de …… jaren. Wat denken jullie?" Deze vraag stelde een van mijn volgers op Twitter. De jaren 20 worden de jaren van de grote verarming, was een eerste reactie. Stilstand en soberheid vallen ons ten deel. Crisisjaren, lieten een paar andere twitteraars weten. Er is veel voor te zeggen. Ik kan zonder veel moeite een plausibel scenario bedenken waarom dit decennium sober en vol met crises kan worden. Maar dat betekent niet dat een ander verloop uitgesloten moet worden. Praktijk en geschiedenis Ik denk dat er eerst enkele moeilijke jaren komen, gevolgd door een nieuw tijdperk en betere tijden vanaf het midden van dit decennium. Ik stoel die conclusie op de praktijk en op wat de historie ons leert, hoe de situatie zich eerder ontwikkelde in soortgelijke periodes. Wat ik in de praktijk zie, is dat hét probleem van de moderne economieën - te hoge schulden - niet alleen niet aangepakt wordt, maar dat het beleid erop gericht is de schulden verder aan te jagen. Dat baart mij zorgen. Wanneer de economie herstelt, dan is het te verwachten dat groeipercentages zullen normaliseren en de oude trend van lage groei hervat wordt. Dat kan een nieuwe crisis inluiden, doordat de schulden te hoog zullen blijken. Doorlopende crisis Aan de andere kant is er het feit dat de crisis die in 2007/2008 is begonnen, eigenlijk nooit ten einde is gekomen. Niet alleen de lengte van die crisis, maar ook enkele andere kenmerken wijzen er sterk op dat we niet met een huis-, tuin- en keukencrisis te maken hebben, maar met een crisis die de overgangsperiode tussen twee economische tijdperken markeert. Die overgangsperiode ligt voor een groot deel al achter ons, maar is nog niet voorbij. Het lijkt op het begin van het einde van die overgangsperiode. Piek na twee jaar De historie leert dat in die periode turbulentie op economisch en (geo)politiek gebied te verwachten is, met toegenomen spanningen in de wereld en lage economische groei. Naarmate een pandemie meer en meer voltooid verleden tijd wordt en economisch herstel sterker wordt, neemt de kans op verharding, verdere fragmentatie in de maatschappij en sociale onrusten toe met, historisch bezien, een piek twee jaar nadat de pandemie voorbij is. De kans is inderdaad groot dat de economische en (geo)politieke situatie eerst erger zal worden, met een niet uit te sluiten kans op een nieuwe, hevige crisis. Maar vergeet niet dat het donkerste uur vlak voor de dageraad is. Juist optimistisch In de loop van dit decennium zijn grote veranderingen te verwachten die de manier waarop we leven en werken grondig zullen wijzigen. Dat levert altijd turbulentie en spanningen op, maar dat is ook in het verleden altijd de voorbode geweest van betere tijden. Voor wie de economische historie kent, is zo’n lange crisis sinds 2007/2008 juist een reden om optimistisch te zijn over de toekomst. De geschiedenis leert ons namelijk dat zulke lange crises en een periode van hoge turbulentie overgangsfases zijn tussen twee tijdperken. Een crisis stimuleert bedrijven en consumenten om andere manieren van zakendoen en productie te proberen. Dat uit zich bijvoorbeeld in het aantal nieuwe bedrijven, waardoor het DNA van de economie verandert. Gouden periode Diezelfde geschiedenis leert ons dat die overgangsperiodes behalve turbulent ook langdurig zijn en ruwweg tussen tien en twintig jaar in beslag nemen. Gezien de economische en politieke ontwikkelingen sinds 2007, lijken we al veertien jaar in een overgangsfase te zitten. Die fase zou dus in de tweede helft van dit decennium over moeten zijn, waarna een nieuwe fase aanbreekt, een periode waarin de welvaart snel toeneemt. Het requiem voor het economische stelsel dat we kennen, zal tevens de ouverture blijken te zijn van een gouden periode. Tijdelijke verstoring "Het is een nachtmerrie," schreef Keynes in 1930 over de Grote Depressie, een nachtmerrie "die evenwel over zal waaien omdat de vindingrijkheid van de mens net zo groot is en productief als vroeger. Wij zijn nog steeds in staat om de levensstandaard voor iedereen te verhogen." Te midden van een van de zwartste hoofdstukken uit de economisch-maatschappelijke historie moedigde de Britse econoom de lezer van zijn pamflet aan om toch voorbij "deze tijdelijke verstoring" te kijken en uit te zien naar de bloeiende landschappen die in de toekomst zullen volgen. Het donkerste uur was toen begonnen, maar dat betekende ook dat een zonnige dageraad aanstaande is. Het is een kleine 100 jaar later niet anders. Keynes’ woorden zijn nu net zo van toepassing als destijds. Edin Mujagic is hoofdeconoom van OHV Vermogensbeheer en is gespecialiseerd in (de gevolgen van) het beleid van de centrale banken. Hij heeft verschillende boeken op zijn naam staan, waaronder "Geldmoord: hoe de centrale banken ons geld vernietigen" en "Boeiend en geboeid: een monetaire geschiedenis van Nederland sinds 1814/1816". Hij studeerde monetaire economie aan de Universiteit van Tilburg. Hij schrijft op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
J. Safra Sarasin Sustainable Asset Management 18 apr "Reshoring biedt mooie kansen voor groene beleggers" Volgens fondsmanager Daniel Lurch van het JSS Sustainable Equity Green Planet fonds van J. Safra Sarasin profiteren met name de duurzaamste bedrijven van de huidige herschikking van de wereldwijde productieketen. Welke dat zijn?
Impactbeleggen 11 apr “Het is fijn om goed te doen” Ook buiten Nederland is impactbeleggen ontdekt. Het Schotse Baillie Gifford bijvoorbeeld lanceerde in 2017 het Positive Change Fund. Vlak voor Pasen was Rosie Rankin, medeverantwoordelijk voor dit fonds, over in Amsterdam voor de tweedaagse Impact Europe Summit in de Beurs van Berlage. Rob Stallinga sprak met haar.
Impactbeleggen 03 apr "Impactbeleggers staan aan de goede kant van de geschiedenis" Hadewych Kuiper, directeur beleggingen bij Triodos IM, is niet onder de indruk van alle berichten dat duurzaam beleggen het beste heeft gehad. "Zo ziet tegenwerking van vooruitgang eruit."
Impactbeleggen 30 jan JSS Green Planet Fund: Kansrijk beleggen in een groene toekomst Beleggen in de toekomst is volgens S. Safra Sarasin beleggen in de groene transitie. Lees meer over het JSS Sustainable Equity Green Planet Fund, dat in de laatste drie jaar niet alleen hard is gegroeid maar ook sterk heeft gepresteerd.
ESG 17 jan ESG is dood, lang leve ESG 2.0! Matt Christensen, hoofd duurzaam en impact beleggen bij Allianz Global Investors, schetst de vijf belangrijkste duurzaamheidsthema's van 2024. Politieke verdeeldheid dreigt het grootste struikelblok te worden.
ESG 01 nov Biodiversiteitsverlies, het megarisico dat slechts enkelen zien Het verlies van biodiversiteit is volgens De Nederlandsche Bank (DNB) een groot risico voor de financiële stabiliteit. Cardano heeft een methode ontwikkeld om dit verlies te meten en zo de beleggingsrisico’s in kaart te brengen. IEXProfs sprak met Dennis van der Putten, Chief Sustainability Officer bij Cardano.