We kennen allemaal het bekende verhaal. Markt stort in, beleggers verkopen gedesillusioneerd hun aandelen, markt begint te stijgen, niemand durft, markt stijgt door, beleggers kijken voorzichtig weer richting aandelen, markt stijgt verder, iedereen stapt in en er volgt weer een crash.
Dat patroon geldt niet alleen voor de markt als geheel, maar ook voor zogenoemde blockbuster fondsen. Roland Meerdter, voorheen verantwoordelijk voor de fondsselectie bij Deutsche Bank, is oprichter van het Amerikaanse consultancybedrijf Propinquity Advisors. Hij sprak de afgelopen twee dagen op uitnodiging van een zestal Nederlandse asset managers, de Waterside Partners, voor hun relaties over dit fenomeen van fondsen die groter groeien dan goed voor hen én hun beleggers is.
Als adviseur voor asset managers wereldwijd heeft hij een aardig idee van wat er in de sector gaande is. Belangrijkste ontwikkeling is uiteraard de afschaffing van de kickbackfees. Daarnaast vindt langzaam ook een verandering in de wereldwijde distributie plaats: asset managers uit Azië en Zuid-Amerika zijn de markt in het westen aan het verkennen. “Ik denk dat in eerste instantie veel acquisities zullen plaatsvinden en partnerships zullen ontstaan,” zegt Meerdter.
Veel te snelle verandering
Maar voor de Nederlandse markt ligt de focus vooralsnog op de ingrijpende veranderingen in de kostenstructuur. Meerdter vindt het een goede ontwikkeling die asset managers en distributeurs tot innovatie dwingt, maar het gaat allemaal wel wat snel. “In de VS ging het om een proces van vijftien tot twintig jaar, hier vindt de omslag van de ene op de andere dag plaats. De relatie en dynamiek tussen distributeurs en asset managers verandert dus erg snel, terwijl de markt in de VS de tijd heeft gekregen om die veranderingen op te nemen.”
Adviseurs zullen – zoals al vaker is gezegd – hun toegevoegde waarde moeten bewijzen. Het kan nog best een paar crisissen duren voordat mensen tot de conclusie komen dat het selecteren van fondsen op basis van hun recente performance niet werkt, denkt Meerdter. Ook ziet hij ruimte voor geautomatiseerd advies, waarbij mensen op een verstandige manier worden begeleid in hun keuzes.
Het is dan te hopen dat ze niet langer met de massa meelopen en kiezen voor de blockbuster fondsen waar iedereen in belegt, “omdat de rest het wel goed uitgezocht zal hebben en het risico dus laag is”. De fondsen zijn soms een blok aan het been van de asset managers, die in de perceptie van de klant één zijn geworden met hun vlaggenschepen. Anderzijds ziet Meerdter ook nog genoeg rapporten met de vraag: “Hoe creëer ik een blockbuster fonds” voorbijkomen.
Probleem ligt volgens de consultant vooral in de kwaliteit van de instroom in deze reusachtige fondsen. De eerste 20-30% komt van beleggers die hun werk goed hebben gedaan en met reden voor deze fondsen kiezen. Als de performance vervolgens inderdaad goed blijkt te zijn, volgt een hele stroom mensen die geen research heeft gedaan en zo vermindert de kwaliteit van de instroom steeds meer. Soms kan een fonds de instroom niet aan, omdat de performance bijvoorbeeld werd ingestoken door een paar kleine, illiquide aandelen. Daar komt bij dat het voor een klein fonds gemakkelijker is om aanpassingen door te voeren. Voor een groot fonds, zeker met een bottom up-strategie, is dat moeilijk. Als de performance tegenvalt, zijn de weinig trouwe beleggers ook zo weer weg.
Vernieuwende kijk op de wereld
Fondsselectors – degenen die hun huiswerk wel doen – kijken vaak naar heel andere zaken dan datgene dat asset managers in hun verkooppraatje presenteren. “Er zit dus een discrepantie tussen het verkoopproces en het aankoopproces. Binnen de professionele markt worden fondsen gekocht, niet verkocht. Aanbieders weten ook niet altijd datgene er uit te pikken wat een product interessant maakt,” zegt Meerdter. Zelf keek hij in zijn tijd bij Deutsche Bank bijvoorbeeld goed naar de achtergrond van een fondsbeheerder. Soms leverde dat verrassende inzichten op, zoals een manager die door zijn studie middeleeuwse Franse literatuur een originele kijk op de wereld bleek te hebben.
Volgens Meerdter kijkt iedereen in en rond de beleggingsindustrie te veel dezelfde kant op. “Tot vorige week dacht iedereen dat we alleen maar verder konden stijgen. Maar de zaken die nu opspelen, waren er altijd al. Soms kom je door een gesprek met iemand buiten de sector tot een heel ander inzicht.”
Het systeemrisico neemt toe doordat iedereen dezelfde risico’s probeert uit te sluiten. Meerdter vergelijkt het met antibiotica: iedereen die het medicijn gebruikt, verkleint daarmee zijn eigen risico, maar uiteindelijk ontstaat daardoor resistentie en heeft de samenleving als geheel een veel groter probleem. “Als je allemaal hetzelfde doet en het risico van vandaag probeert te vermijden, creëer je juist risico. Als je allemaal een kant oploopt om risico te vermijden, ga je juist overboord.”
Kleiner fonds biedt voordeel
Het blockbuster-fenomeen is daar een voorbeeld van. Beleggers – maar ook distributeurs – denken veilig te zijn omdat ze allemaal in hetzelfde schuitje zitten. Wereldwijd zijn er 603 fondsen met meer dan vijf miljard in assets, vertelt Meerdter, en 24% daarvan is in de afgelopen tien jaar gecreëerd. De asset managers die bij het gesprek met Meerdter aanwezig zijn, Douglas Barker van Henderson en Willem Herman van der Wal van Invesco, zijn enigszins gefrustreerd door het gebrek aan interesse voor nieuwe fondsen met een goed verhaal.
Meerdter ziet grote voordelen in het beleggen in een klein fonds. Door in een megafonds te stappen, vergroot je namelijk het systeemrisico. Een kleine manager kan meer tijd besteden aan het beleggen zelf, terwijl een “stermanager” zichzelf moet presenteren aan de buitenwereld. “Banken maken een beslissing voor duizenden mensen, en het zou interessant zijn of al deze mensen individueel andere keuzes zouden maken. Misschien maken ze wel betere beslissingen, omdat ze onafhankelijk zijn,” merkt hij op.
Kleinere organisaties kunnen in ieder geval gemakkelijker beslissingen maken. “Het is veel moeilijker een groot schip te verplaatsen. In een grote organisatie gaan beslissingen langzaam, of het nou asset allocation is of iets anders. Als ze erg bullish zijn, verandert er misschien 1%. Dat betekent niks.”
Meerdter voorziet in de toekomst een veel actievere rol voor asset managers wat betreft asset allocatie, iets dat nu vooral nog bij de banken ligt. Met de verandering in de kostenstructuur zullen banken dat stokpaardje niet graag uit handen geven. Asset managers zullen een manier moeten vinden waarop ze dat toch voor elkaar kunnen krijgen, zonder daarbij de adviseur uit te schakelen. Samenwerking is daarin het sleutelwoord. Meerdter heeft wel een idee, maar dat heeft ook een prijs, lacht hij.