De cijfers van de afgelopen week logen er niet om. De consumentenprijzen in de VS stegen in april met 8,3% op jaarbasis. Dat was iets minder dan in maart, maar nog altijd bijzonder hoog. In Nederland gaat de CPI zelfs richting de 10%, terwijl de inflatie in de eurozone 7,5% bedraagt.
Het zijn alarmerende cijfers, vindt de Federal Reserve. Voorzitter Jerome Powell geeft inmiddels toe dat hij de kracht van de inflatie heeft onderschat. Het woord transitory is inmiddels uit het het vocabulaire geschrapt. Powell heeft nog altijd goede hoop dat hij de inflatie onder controle kan krijgen zonder recessie, maar helemaal garanderen kan hij een soft landing niet meer, zo zei hij afgelopen donderdag.
Harde landing
Keith Wade, de chef-econoom van Schroders, ziet dat ook zo. Natuurlijk zijn er factoren die van voorbijgaande aard zijn. Zo heeft de Russische oorlog tegen Oekraïne een enorme impact op de prijzen van energie en andere grondstoffen, inclusief voedingsmiddelen, zoals zonnebloemolie en brood.
Hetzelfde kan gezegd worden van de stedelijke covid-lockdowns in China. De handel wordt daardoor ernstig belemmerd, wat ook de prijzen aanjaagt.
Kerninflatie
Maar als energie en voeding buiten beschouwing worden gelaten, dan is de inflatie nog altijd veel hoger dan gewenst. Wade heeft de zogenoemde kerninflatie ook lang onderschat. Vorig jaar maart verwachtte hij voor 2022 nog een kerninflatie in de VS van 1,9%. Met 4,7% YoY in april kan die voorspelling de prullenbak in.
Naast Oekraïne en China zijn er nog andere inflatieverhogende factoren in het spel
Arbeidsmarkt
Ten eerste zijn er tekorten op de arbeidsmarkt. Dat geldt voor zowel de VS als delen van Europa. Die tekorten worden nog versterkt, doordat er minder migratie is.
Ten tweede was het economisch herstel in 2021 veel krachtiger dan een jaar geleden voor mogelijk werd gehouden. Een sterk herstel plus tekorten op de arbeidsmarkt betekenen doorgaans hogere lonen, meer vraag naar goederen en diensten, dus hogere prijzen. Vooral in de VS is de kans op een loonprijsspiraal toegenomen.
Dilemma
Het grote dilemma voor zowel de Fed als de ECB is dat de groei inmiddels alweer aan het afvlakken is. De Europese Unie moest bijvoorbeeld deze week zijn economische groeivoorspelllingen voor 2022 bijstellen van 4% naar 2,7%.
Als dat doorzet, zal dat ongetwijfeld helpen de inflatie omlaag te brengen. Maar is het genoeg om een loonprijsspiraal en hogere inflatieverwachtingen te voorkomen?
Sticky prijzen
Wade heeft er een hard hoofd in. Hij wijst erop dat het realiseren van een soft landing - waarbij vraag en aanbod terug in evenwicht worden gebracht zonder recessie - in het verleden vaak is mislukt. Recessies in de jaren 80 en 90 waren goede voorbeelden. Toch werd dat toen geprefereerd boven een lange periode met hoge inflatie omdat dat zeer schadelijk is op de lange termijn.
Er zijn ook een aantal prijzen die sticky zijn. Huizen en huren zijn voorbeelden van goederen die slechts langzaam reageren op het rentebeleid. Voor centrale banken maakt dat het lastig om het proces precies goed te timen.
Klik op de afbeelding voor een grote versie
Al met al verwacht Wade dat de Fed een groter gewicht zal geven aan het verlagen van de inflatie dan een eventuele recessie. Dat betekent dat de rente dit jaar nog flink omhoog zal gaan: van de huidige bandbreedte van 0,75%-1% naar 2,75%-3%.
Wereldwijde trend
De kans op een recessie wordt bovendien vergroot doordat de Fed niet als enige op de rem trapt. De ECB, Bank of England en tal van andere centrale banken doen allemaal hetzelfde. Een hogere rente betekent dat het duurder wordt om kredieten af te sluiten, wat de vraag en de groei wereldwijd drukt.
Tenslotte zijn er overheden, zoals de Nederlandse, die nog altijd de coronasteun aan het afbouwen zijn. Minder overheidsuitgaven betekent ook minder groei.
Al die factoren bij elkaar (inclusief de oorlog) maken dat Wade vreest dat Europa en de VS niet aan een recessie ontkomen.