Sinds Donald Trump tot president is gekozen, zijn treasuries veertig basispunten in kwaliteit gekelderd. Binnen een week ging de rente op tienjaars Amerikaans staatspapier van 1,6 naar 2,25%.
“Zo’n stijging is niet meer vertoond sinds 2013, toen de toenmalige Fed-president Ben Bernanke de tapering aankondigde van zijn quantitative easing,” zegt Ivan Moen van Optimix. Is dat erg?
Kennelijk wel, afgaand op de vragen die de klanten van Comgest stelden tijdens het seminar dat dit eigenwijze Parijse fondsenhuis voor hen organiseerde op 16 en 17 november. Europa, VS, wereldwijd, Japan of opkomende markten – wat ook hun specialisatie was, de beleggers van Comgest vertelden allemaal hetzelfde verhaal.
Hoe grondig ze hun stockpicking doen, al dertig jaar lang, en hoeveel ze daarmee verdienen. Onderbouwd met voorbeelden, grafieken en tabellen. Totdat de klanten vragen mochten stellen. Wat vinden jullie van de yuan, en de torenhoge Chinese schulden, wilden ze weten?
Hoge inflatieverwachtingen
En van de rente? En van die Trump? Je zag ze stiekem diep zuchten, die Comgestbeleggers. “Dat houdt ons nooit zo bezig,” antwoordden ze beleefd. “Wij zijn vooral op zoek naar bedrijven die altijd goed presteren, ongeacht de conjunctuur.”
Is het erg, dat bloedbad op de obligatiemarkt, vragen we nogmaals aan Mary Pieterse-Bloem, hoofd obligaties bij ABN Amro Private Banking International en universitair docent obligaties aan de Erasmus School of Economics? Zij begint met een uitleg over de oorzaak van de rentestijging.
“Het begin is een enorm veel hogere inflatieverwachting,” legt Pieterse-Bloem uit. “Dat is de crux.” De Amerikaanse markt hikt hier al maanden tegenaan. De Amerikaanse economie groeit al jaren harder dan de Europese en neigt na een navenant teruglopende werkloosheid inmiddels zelfs naar tekorten op de arbeidsmarkt, hetgeen inflatie bevorderend zou kunnen werken door stijgende lonen.
Trump zal inflatoir beleid voeren
Daarbij komt dat Trump vrijwel zeker een inflatoir beleid gaat voeren. Pieterse-Bloem: “Hij zal fors investeren in infrastructuur én de belastingen fors verlagen.” Oplopende inflatie is altijd slecht voor obligaties: die zullen dan een hogere rente moeten vergoeden en momenteel wemelt het op de obligatiemarkt van de leningen die zijn afgesloten tegen historisch lage percentages.
Beleggers doen hun schuldpapier dus in de verkoop en potentiële kopers eisen een hogere rente. Vandaar die stijging. Daarbij komt de Federal Reserve. De Amerikaanse centrale bank hint al tijden dat zij de rente gaat verhogen.President Janet Yellen deed dat donderdag opnieuw in het Amerikaanse Congres.
Yellen en andere prominente Fed-bankiers lieten het tot dusver bij hints, maar al vóór de verkiezing van Trump was de consensus in de financiële markten: in december gaan ze het ook echt dóen, de rente verhogen.
Inhaalslag
“Met die sterke rentestijging van de afgelopen week sorteren beleggers voor op wat zij denken dat er gaat gebeuren,” zegt Ivan Moen. “Voor obligaties vragen zij nu alvast een vergoeding voor toekomstige inflatie en voor toekomstige groei.” En er komt ook nog een inhaalslag aan, voorspelt Mary Pieterse-Bloem.
In het eerste kwartaal van 2017 zullen er diverse balansen worden opgemaakt van het jaar daarvoor. Eén daarvan is de olieprijs. “Die ligt inmiddels aanzienlijk hoger dan in 2015. Ook dat zal de rente verder opstuwen. Wij noemen zoiets een basiseffect.”
Goed. Maar hoe erg is dat eigenlijk, om de vraag voor een derde keer te stellen? “Sinds de zomer liepen de inflatieverwachtingen al geleidelijk op,” zegt Pieterse-Bloem. “Alleen bleven ze tot dusver beneden de inflatiedoelstellingen van de centrale banken.”
Rally in bankaandelen
Beleggers vreesden vooral deflatie. Inflatie en een hogere rente – dat wílden we toch juist? Ja – maar het saldo van voor- en nadelen pakt voor iedere belegger anders uit. “Een hogere rente is goed voor pensioenfondsen en verzekeraars,” begint Pieterse-Bloem. “Hun dekkingsgraden gaan omhoog.”
Banken krijgen ook weer meer lucht. Vandaar de rally in bankaandelen. Spaarders zullen eveneens opgelucht adem halen. Misschien wel te vroeg: een rente van 2,25% is nog altijd heel laag en in het immer kwakkelende Europa zullen ze zelfs daar langer op moeten wachten.
“De ECB zal de rente voorlopig niet verhogen,” denkt Pieterse-Bloem. “Eerder verder verruimen, door nog meer leningen op te kopen. Europese beleggers die een vluchthaven zoeken, kunnen daarom beter investment grade bedrijfsobligaties aanschaffen.”
Zorgen om opkomende markten
Een stijgende rente is natuurlijk slecht voor beleggers die hun obligaties niet kunnen of willen verkopen. Die zullen moeten afschrijven op de waarde van dat bezit. “Maar de meeste zorgen heb ik over de opkomende economieën,” zegt Pieterse-Bloem.
“Als de Fed de rente verhoogt, zullen beleggers hun geld daar weghalen en in dollars omzetten. Dan wordt de dollar almaar sterker en worden de opkomende valuta’s almaar zwakker. Er kan een zichzelf versterkend effect ontstaan.” Ook de emerging markets-indices gingen de afgelopen week onderuit.
Net als de spreads tussen Italiaanse staatsleningen en Duitse Bunds. Net nu er in Italië een referendum voor de deur staat dat Europese Trump-alikes de wind in de zeilen kan geven. “De centrale banken staan plotseling voor een nieuw dilemma,” zegt Pieterse-Bloem.
Koop aandelen
“En wel of de rente niet te hard gaat stijgen.” Op de obligatiemarkt grijpt alles in elkaar. Speculeren over hoe dat uitpakt blijft een dankbaar gezelschapsspel, ook al is voorspellen onmogelijk. De beleggers van Comgest doen er niet aan mee. Hun Magellan-fonds, voor meer dan 70% belegd in beursfondsen uit opkomende economieën, maakte sinds de lancering eind 1994 gemiddeld 8,48% rendement per jaar, bijna twee keer zoveel als de MSCI Emerging Markets Index.
Je zag ze denken, die Comgestbeleggers, over de obsessie van hun klanten met rente en obligaties: man, koop toch aandelen.
Joost Ramaer is freelance journalist en schrijver van het boek De Geldpers – De teloorgang van het mediaconcern PCM (Prometheus, 2009). Over beleggen schreef hij eerder een wekelijkse column in NRC Handelsblad (2011-2013). De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen.