Belegger valt steeds in dezelfde kuil Beleggers worden geplaagd door conservatisme en vooringenomenheid, zegt head quantitative research Guido Baltussen van NNIP. 6 oktober 2016 09:50 • Door Joost Ramaer Stel, u weet dat er in een bepaalde periode twaalfduizend computerchips zijn verkocht. Achtduizend energiezuinige witte, en vierduizend krachtige, ultrasnelle zwarte. U weet ook dat ze zijn geleverd door twee bedrijven, A en B. A maakt vooral witte chips – in de verhouding zeven staat tot drie – , B vooral zwarte, in de omgekeerde verhouding. Hoe groot schat u de kans dat het eerder vermelde verkoopresultaat voor rekening van A komt? Waarschijnlijk op 70 tot 80%, zo blijkt uit onderzoek. Het juiste antwoord is echter 97%, wil de statistische Bayes Law. De boodschap van dit verhaal is dat de meeste beleggers hun beleid wel aanpassen aan nieuws zoals voormeld – twaalfduizend chips verkocht, waarvan achtduizend witte – , maar in onvoldoende mate. Zie daar de conservatism bias, in 1968 uitgevonden door de Amerikaanse psycholoog Ward Edwards. Guido Baltussen waarschuwde ervoor in zijn laatste column, voor IEX.nl en voor NN Investment Partners, een van zijn twee werkgevers. De andere is de Erasmus Universiteit Rotterdam, waar hij behavorial finance ofwel beleggersgedrag doceert, tevens het onderwerp van zijn proefschrift. Bij NNIP is hij echter actief als quant – meer precies als head quantitative research & strategyf fixed income and multi-asset. Conservatism bias De conservatism bias is een van de minstens zeven gedragsvalkuilen voor beleggers waaraan Baltussen het afgelopen jaar een column wijdde, leert een telling op internet. ‘Eigenlijk kun je alle biases verklaren vanuit een beperkt begrip van statistiek.’ Met andere woorden: wij vallen allemaal in die kuilen, steeds weer opnieuw. Want het aantal kenners van statistiek is maar net niet te tellen op de vingers van twee mensenhanden. Intussen is de kennis van de psychologie van de belegger al bijna veertig jaar oud. U kent Daniel Kahneman toch? Nobelprijswinnaar in 2002, auteur van de wereldwijde bestseller Thinking, Fast and Slow uit 2011? Welnu, Kahneman legde samen met de Israëlische psycholoog Amos Tversky al in 1979 de grondslag voor behavorial economics ofwel gedragseconomie – de leer die de klassieke idee van de puur rationeel handelende homo economicus onderuit haalde. Kahneman en Tversky bewezen dat ‘echte’ mensen vaak helemaal niet rationeel handelen. Zo nemen beleggers belangrijke beslissingen met een bepaalde referentie in hun achterhoofd – een eerdere ervaring of wijsheid waaraan zij al of niet terecht een zodanig grote waarde hechten, dat die voor hen een toetssteen is geworden. En zo zijn zij veel gevoeliger voor verlies dan voor winst, waardoor zij vaak verkopen op het dieptepunt van de markt – en pas weer instappen op het eerstvolgende hoogtepunt. Gratis lunch In zijn columns probeert Baltussen beleggers te attenderen op, en te wapenen tegen deze gedragsvalkuilen. Dat is niet eenvoudig: de conservatism bias is ‘moeilijk af te leren’, schrijft hij. Spreid je beleggingen breed over regio’s en vermogenscategorieën, ‘de enige free lunch voor beleggers’. Houd een dagboek bij van je eigen inschattingen, en vergelijk die regelmatig met je werkelijke beleggingsresultaten. Zo breng je je eigen valkuilen in kaart. Behavorial finance kan goed worden uitgebuit met een kwantitatieve en systematische benadering, die alles terugbrengt tot getalswaarden, en het daardoor ook objectief vergelijkbaar maakt. En dat is precies de aanpak van het pas gelanceerde NN Multi-Asset Factor Extra Opportunities Fund, waarvoor Guido Baltussen mede verantwoordelijk is. “Dat is een van de kwantitatieve fondsen die we hebben,” zegt hij. “Het belegt op basis van wat tegenwoordig factoren heten, en wat academici lang anomalieën noemden. Zoals het verschil tussen fundamentele waarde en beurskoers, of momentum en waarde. En dat in meerdere vermogenscategorieën.” Doel van het fonds is een absolute return, ofwel een positief resultaat ongeacht de staat van de financiële markten. Kwantitatieve benadering Lang niet alle NN-fondsen lenen zich hiervoor. “De kwantitatieve benadering is gebaat bij veel spreiding.” NNIP heeft bijna tweehonderd miljard euro onder beheer, waarvan 54% voor concerngenoot en verzekeraar NN, 20 % voor institutionele en 26% voor particuliere beleggers. Zulke bedrijven plegen geen hemelbestormers te zijn. Nog in september vorig jaar, midden in de Chinese beurskrach, waarschuwde Baltussen voor de overconfidence bias – onze neiging de wereld, en ons eigen kunnen, al te zonnig te bezien. Grappig, dan, dat hij een klein jaar later tamboereert op te grote bescheidenheid, de conservatism bias. Waait NNIP met alle beurssentimenten mee? Het is puur toeval, zegt Baltussen. “Van timing is geen sprake. Ik ben gewoon begonnen met een serie columns over alle bekende biases, waaronder ook conservatism en overconfidence.” Nog grappiger dat hij die columns aan zo’n breed publiek richt, ondanks het technische karakter van de valkuilen en, vooral, van de onderliggende statistiek. “Mensen die goed zijn in statistiek vallen er net zo hard in, heeft onderzoek bewezen,” aldus Baltussen. “Dat maakt het ook zo moeilijk om ze te ondervangen.” Joost Ramaer is freelance journalist en schrijver van het boek De Geldpers – De teloorgang van het mediaconcern PCM (Prometheus, 2009). Over beleggen schreef hij eerder een wekelijkse column in NRC Handelsblad (2011-2013). De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 28 mrt De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.