De stille opmars van mandaatfondsen De populariteit van mandaatbeleggen stijgt. De vraag is of dit tot voordeel van de klant, of van de bank zelf is? 10 juli 2015 10:50 • Door Joost Ramaer Wordt mandaatbeleggen de nieuwe trend voor particulieren? Hier in Nederland bestelden tot voor kort alleen institutionele reuzen maatwerkportefeuilles bij externe specialisten. Maar Pimco belegt inmiddels al 65% van de 14 miljard beheerde euro’s in de Benelux via mandaten. En 30% van dat bedrag beheert de Amerikaanse obligatiereus voor particulieren, zegt de Nederlandse Pimco-man Phil Michels. “In de VS bestaan mandaten al veel langer.” Mocht dat ook hier een trend worden, dan levert dat op papier voordeel op voor de particuliere belegger. Grote banken en fondshuizen kunnen mandaatfondsen inkopen tegen de ultralage tarieven voor institutionele beleggers. Transparantie is een tweede voordeel. “De klant ziet op dagbasis waarin hij is belegd,” zegt Michels. Alleen is de klant in dit geval de bank of het fondshuis. De vraag is of die hun voordelen één op één doorgeven aan hun particuliere klanten, of dat zij die gaan benutten om het verlies van de verboden distributievergoedingen deels goed te maken. “ABN Amro gaat fund of mandates nu echt gebruiken”, berichtte Fondsnieuws op 13 april van dit jaar. Particuliere vermogensbeheerklanten van de staatsbank kunnen voortaan alleen nog maar kiezen uit beleggingsfondsen die zijn opgebouwd uit mandaten, door ABN Amro verstrekt aan externe specialisten. “Een kwaliteitsimpuls voor haar vermogensbeheer” noemde dé bank van weleer deze overstap. Want zo zijn ze niet langer gebonden aan de eigen huisfondsen, of de bestaande fondsen van derden. De beste presteerder Mandaatbeleggingen komen in twee smaken: profielfondsen, van zeer defensief tot zeer offensief, en managerfondsen, waarbij de bank of andere grote aanbieder één meneer of mevrouw met een goed trackrecord opdracht geeft iets moois voor haar klanten te bouwen. Een emerging markets- of new frontier-fonds. Of een portefeuille die uitsluitend bestaat uit private equity, of hedgefunds. De bank kan daarbij op zoek naar de beste presteerder – ook als die in Nederland niet te koop is, of zelfs niet mág worden verkocht. “Wij kunnen ook mandaten afnemen van strategieën die alleen aan institutionele beleggers verkocht mogen worden, of van partijen die helemaal niet geregistreerd staan voor verkoop in Nederland,” zei Richard de Groot van ABN Amro tegen Fondsnieuws. Hij noemde enkele namen waarvan Nederlandse particulieren vermoedelijk nog nooit hadden gehoord: Aristotle, Brown en Alger voor Amerikaanse aandelen, William Blair, Pzena en Numeric voor andere asset classes. Kickbacks terugverdiend Morningstar waardeert de ABN Amro profielfondsen met één ster – voor nummer 1, het meest defensieve – tot vijf sterren voor de nummers 5 en 6. De kosten zijn stevig: lopende kosten van 0,5 tot 0,92% per jaar, aankoopkosten van 5,25%. Wordt dit echt allemaal rozengeur en maneschijn voor de particulier? Eén dag na het interview met De Groot ging Rabobanks chief investment officer in de tegenaanval. “ABN Amro haalt deel kickbacks terug” via de mandaatfondsen, stelde Han Dieperink op IEXProfs. De bank koopt de mandaten namelijk in tegen de rock bottom-tarieven voor institutionele beleggers, maar geeft dat voordeel slechts gedeeltelijk door aan haar klanten. ABN Amro geeft die mandaatfondsen “een groen-geel verfje, zet er eigen managers op, gaat marketingkosten claimen,” aldus Dieperink. “Dat telt al snel op tot 40 basispunten.” Zo verdient de staatsbank een deel terug van de verboden kickbacks voor de verkoop van fondsen van derden aan eigen klanten, die volgens de Rabo-man voor ABN Amro liefst 70% van de beheerfee beliepen. “Zelfs voor eigen fondsen. Dat was uniek.” Merrill Lynch pakte 60%, de meeste andere partijen hielden het op 40%, aldus Dieperink. Na dit vuurwerk bleef het stil. ABN Amro pakte Dieperinks handschoen niet op. Ook tegenover IEXProfs magazine bewaart de bank het stilzwijgen. Zij zijn momenteel in gesprek met de AFM over mandaten. “We willen niet op dat overleg vooruitlopen,” aldus een woordvoerder. Dieperink is tegen mandaatfondsen. “Zo wordt de markt totaal ondoorzichtig.” Precies wat de AFM wilde tegengaan door de kickbacks afgeschaft te krijgen. “Maar als ABN Amro succes krijgt met deze aanpak, zullen anderen moeten volgen, vrees ik.” Inderdaad: inmiddels laat Dieperink weten dat ook zijn eigen bank studeert op mandaatfondsen. Rabobank wil hier voorlopig evenmin iets over zeggen. Goedkoop inkopen ABN Amro en Rabo staan niet alleen. “Veel grote en kleine Nederlandse banken en vermogensbeheerders hebben gekeken, of zijn aan het kijken naar mandaatfondsen,” zegt Jasper Haak van AF Advisors, een Rotterdamse adviesfirma die zeven jaar geleden is opgericht door een aantal oud-Robeco-mannen. AF Advisors staat grote aanbieders bij met het opzetten van nieuwe, en het saneren van oude beleggingsplatforms. De firma hielp onder meer Aegon met het terugsnoeien van een wildgroei aan fondsen, en adviseerde NN Investment Partners, het voormalige ING Investment Management, bij het opzetten van FitVermogen, een nieuw laagdrempelig platform voor particuliere beleggers. “Mandaatbeleggen betekent goedkoper inkopen, en dus verdient de bank of het fondshuis er meer aan,” zo vat Haak de voornaamste drijfveer achter de trend bondig samen. Er zijn ook voordelen voor de klant van een bank of fondshuis: de particuliere belegger. “Sinds de afschaffing van de kickback moeten de grootbanken hun klanten een beheerfee in rekening brengen. Daarover moet de klant BTW betalen. Als de beheerfee wordt versleuteld in een mandaatbelegging, vervalt de BTW-plicht.” Toch ziet Haak vooral voordelen voor de bank, en potentiële nadelen voor diens particuliere klanten. “De bank heeft meer controle over de onderliggende beleggingen. Met een mandataris kunnen zij veel nauwkeuriger afspraken maken dan met de manager van een zelfstandig beleggingsfonds. Maar voor de eindklant, de particuliere belegger, kan de transparantie juist minder worden, afhankelijk van hoeveel inzicht de bank hem wil geven.” Het mandaat is namelijk een afspraak tussen de bank en de mandataris. Het is aan de bank of zij die afspraak deelt met haar klanten, en zo ja, hoe ver zij daarin gaat. Haak ziet onder meer het volgende probleem. “Stel dat de manager van een mandaat, ergens in een ver land, wordt vervolgd wegens fraude. Gaat de mandaatgevende bank dan haar klanten inlichten? Of wordt de frauderende mandataris onder de motorkap gewisseld voor een andere manager?” Ook ziet hij het mandaatbeleggen als een gemakkelijke dekmantel voor de terugkeer naar de bancaire huisfondsen van weleer. Het is immers een kleine stap van de strikte opdracht aan de mandataris naar het heft weer geheel in eigen handen nemen. “Nu heeft met name de private banking-klant nog een riante keuze uit verschillende soorten fondsen en andere beleggingen. Wordt die straks beperkt? Gaat de bank toch weer alles zelf doen?” Louter grote namen Mandaatfondsen zijn niet altijd per se goedkoper, zegt Michels van Pimco. “Mandaten zijn in principe maatwerk. Een klant kan bijvoorbeeld willen beleggen in een globale strategie, maar dan zonder – ik noem maar wat – Japan.” De extra kosten van dat maatwerk hoeven niet erg te zijn, zolang het maar voldoet aan de specifieke wensen van de klant. Michels verwijst naar de jaarlijkse enquêtes door PWM, een bijlage van de Financial Times, onder een dertigtal grote Europese partijen die gezamenlijk gebruikmaken van meer dan zeshonderd mandatarissen ofwel sub advisory-beleggers, in jargon. De dertig opdrachtgevers beheren bij elkaar 3 biljoen euro. Besteedden zij in 2013 van dat bedrag 202 miljard euro uit aan sub advisory-specialisten, een jaar later was dat al 658 miljard. De Europese sub advisory-toptien telt louter grote namen (zie grafiek). BlackRock is de onbetwiste nummer één, op de voet gevolgd door JPMorgan, Schroders en Aberdeen. Pimco is de nummer zeven. “Onze klanten zoeken naar alpha,” geeft Michels als verklaring voor de groeiende belangstelling voor mandaten. Pimco beschikt al sinds enkele jaren over een dedicated Europees sub advisory-team. “Puur voor wealth managers in Europa,” zegt Michels. “Het bestaat uit acht man, die gezamenlijk negen talen spreken. In Nederland staat het mandaatbeleggen nog in de kinderschoenen, maar in Engeland en Italië is die markt al veel groter.” De grote Nederlandse banken en fondshuizen kunnen hun borst natmaken. Of juist hun particuliere klanten? Dit artikel is eerder gepubliceerd in IEXProfs magazine nummer 29, 2015. Joost Ramaer is freelance journalist en schrijver van het boek De Geldpers – De teloorgang van het mediaconcern PCM (Prometheus, 2009). Over beleggen schreef hij eerder een wekelijkse column in NRC Handelsblad (2011-2013). De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 28 mrt De succesvolle terugkeer van de 60/40-portefeuille Ewout van Schaick heeft samen met de rest van het multi-asset-oplossingen-team van Goldman Sachs AM grote verwachtingen van portefeuilles die bestaan uit 60% aandelen en 40% obligaties. Zowel voor aandelen als obligaties zijn de vooruitzichten zonnig. Mochten markten desondanks corrigeren, dan biedt de 60/40-portefeuille de spreidingsvoordelen om de klap te verzachten.
Assetallocatie 27 mrt Cash is meer king dan ooit In Europa kan een belegger dit jaar met een mix van cash en kortlopende leningen bruto tussen de 3% en 4% verdienen. Waarom dan nog risico's nemen met obligaties en aandelen, zo vraagt Alain Richier van Ostrum Asset Management zich af.
Assetallocatie 25 mrt Rabobank surft mee op recordgolf Rabobank heeft geen last van hoogtevrees. Aandelen blijven favoriet boven obligaties. De bank ziet zich gesteund door de hoge winstgroei en de historie: records komen immers zelden alleen.
Assetallocatie 21 mrt Geef uw portefeuille een boost! Yvo van der Pol, hoofd Benelux & Nordics bij PGIM Investments, is bijzonder gecharmeerd van de meer risicovolle obligaties, aandelen met sterke groeimogelijkheden en datacenters.
Assetallocatie 21 mrt U zoekt een sterk presterend mixfonds? Het is volgens Thomas de Fauw van Morningstar essentieel voor beleggers om de strategie, het proces en de beloften van fondsmanagers van mixfondsen te doorgronden.
Assetallocatie 20 mrt “Dit is een positief verhaal” Karen Ward, hoofd beleggingsstrategie EMEA bij JP Morgan AM, ziet dit jaar zonnig in, voor de Europese economie en voor Europese aandelen in het bijzonder. Ook China zou wel eens positief kunnen verrassen. Komen deze optimistische verwachtingen niet uit, dan houden obligaties en private beleggingen het portefeuillescheepje wel recht.