Het Triodos Microfinance Fund richt zich puur op financial inclusion in opkomende markten. Wie worden er geholpen?
Tim Crijns: “De microfinancieringsinstellingen in onze portefeuille hebben momenteel geld uitstaan bij 12,5 miljoen mensen. Het meeste geld gaat naar ondernemers om een bedrijf te starten of deze uit te breiden. Denk aan de aanschaf van een nieuwe machine voor een naaiatelier in India. Of voor het kopen van een paar extra koeien door een boer in Kenia."
Om wat voor leenbedragen gaat het?
Crijns: "De gemiddelde lening bedraagt zo’n 2000 euro. In India en Afrika gaat het om een paar honderd euro, in Latijns-Amerika en Oost-Europa zijn de bedragen meestal hoger."
Waarom zou het voor beleggers uit een rijk land als Nederland een goed idee zijn om microkredieten te financieren in veelal arme landen?
Crijns: “Met het geld wordt iets goeds gedaan. Het helpt mensen die op een andere manier niet aan financiering kunnen komen. Microfinanciering wordt in bredere zin ook wel financiële inclusie genoemd: financiering aan mensen die zijn uitgesloten van het bancaire systeem.
90% van de mensen met een microkrediet geeft aan dat hun kwaliteit van leven is verbeterd. Het maakt het ook mogelijk dat hun kinderen bijvoorbeeld naar school kunnen.
Daarbij zijn de beleggingsrisico’s gering. De microfinancieringsinstellingen waar wij mee samenwerken, zorgen ervoor dat mensen ook hun leningen kunnen terugbetalen, zoals een Nederlandse bank dat ook doet. Wij letten er wel scherp op dat microfinancieringsinstellingen geen excessieve winsten maken door woekerrentes te vragen.”
Microkrediet is een nieuwe variant van ouderwetse ontwikkelingshulp?
Crijns: “In geen geval. In plaats van hulp van bovenaf bied je mensen de middelen om zelf hun situatie te verbeteren. Het draait om eigen regie en ondernemerschap. Een microkrediet is een commerciële lening die moet worden terugbetaald. Dit is geen verticale verhouding tussen geldgever en ontvanger maar een horizontale. Het is een gelijkwaardige relatie, gebaseerd op het vertrouwen in het ondernemerschap van de ander.”
Wie zijn vooral gebaat bij financiële inclusie?
Crijns: “Dat zijn met name vrouwen op het platteland. Meer dan 70% van onze leningen gaat naar vrouwelijke eindklanten. En ze betalen ook nog eens beter terug. Het terugbetalingspercentage van vrouwen is beter dan dat van mannen.”
Hoe zit het met het wanbetalingspercentage van microkredieten?
Crijns: “Rond 95% van de microkredietleningen wordt terugbetaald. Daarbij hebben microfinancieringsinstellingen sterke buffers. Het grootste risico is het landenrisico. Denk aan een oorlog die uitbreekt. Daarom is het belangrijk voor mij als fondsmanager om landenrisico’s zoveel mogelijk te spreiden, in ons geval over zo’n 40 landen.
In 2022 zaten we bijvoorbeeld ook in Oekraïne. Dat was met minder dan 1% van het fonds, dus dat leidde niet tot grote verliezen op fondsniveau.”
Hoe worden deze microkredieten verstrekt. Dat kan Triodos IM niet op eigen houtje.
Crijns: “Wij investeren in microkredietfinancieringsinstellingen. Wij geven hun leningen van 1 tot 10 miljoen. In sommige gevallen nemen we een belang in het aandelenkapitaal.
Wij hebben de benodigde lokale expertise in huis om de microfinancieringsinstellingen te beoordelen. Zo hebben we een collega die 10 jaar bij een bank in Peru heeft gewerkt, en, na een MBA aan de Erasmus Universiteit, nu bij ons werkt en de lokale context kan beoordelen. Daarnaast doen we geregeld on site visits, onder andere voor due diligences.”
Concreet, wat zijn twee voorbeelden van investeringen die door financiering van het Triodos-fonds mogelijk zijn gemaakt?
Crijns: “We zijn al lang geïnvesteerd in Centenary Bank in Oeganda, dat begon als microfinancieringsproject in de jaren ’90 en inmiddels is uitgegroeid tot één van de grotere financiële instellingen van het land, maar nog steeds met een focus op microfinanciering.
Een ander voorbeeld is Garantia in Mexico, dat leningen verstrekt aan doktersklinieken op het platteland om medische apparatuur aan te kunnen schaffen.”
Historisch gezien zijn het vooral particulieren die in microkredieten beleggen. Is er enige interesse uit institutionele hoek?
Crijns: “De interesse uit institutionele hoek neemt duidelijk toe. Voor deze partijen is het interessant dat microkredieten weinig correlatie hebben met andere beleggingen. Het verbetert de robuustheid van hun portefeuilles zonder dat dit ten koste gaat van het eindrendement.
In 2008 ging alles naar beneden maar microfinancieringen bleven positief renderen. Dat was ook in 2022 het geval toen niet alleen de koersen van aandelen maar die van obligaties daalden.
Maar er is nog een nieuwe reden voor pensioenfondsen om zich meer te richten op microfinanciering. In het nieuwe pensioenstelsel is er meer ruimte voor individuele deelnemers. Als pensioendeelnemers sociale impact willen bevorderen, dan zal een pensioenfonds dat moet kunnen faciliteren.”
Hoe belangrijk is financial inclusion in het bredere raamwerk van impactbeleggen?
Crijns: “Elke euro die bij een microfinancieringsklant terechtkomt, is pure positieve impact.”
Hoe zit het met het rendement dat beleggers in jullie fonds tegemoet konden zien?
Crijns: “Door de jaren heen ligt het rendement zo tussen de 3% en 5%, en dat is na aftrek van kosten. Vrij stabiel dus. Momenteel is er sprake van een kleine rendementsdip doordat de euro sinds ‘Liberation Day’ (2 april) hard is gestegen tegenover de Amerikaanse dollar en vele andere munten. Dat schaadt het rendement. Wij dekken veel valutarisico’s af maar niet alle, want op termijn middelen valutarisico’s zich meestal wel uit.”
Hoe ziet u de vooruitzichten van het fonds?
Crijns: “De vraag naar microfinancieringen zal blijven doorgroeien. Ruim 1,5 miljard mensen wereldwijd hebben geen tot een slechte toegang tot financiële instellingen. Aan de vraag naar leningen zal geen gebrek zijn.
Maar ook aan de aanbodkant verwacht ik verdere groei. Alleen al het feit dat microfinanciering de diversificatie en spreiding in beleggingsportefeuilles versterkt, zou moeten leiden tot meer kapitaal.”
Dus als iedereen plots wil beleggen in microkredieten dan is daar voldoende ruimte voor?
Crijns: “Projecten genoeg, maar we moeten er wel scherp op letten dat de kredietverlening ook bij stijgende populariteit verantwoord gebeurt. Leningen moeten echt alleen worden verstrekt aan mensen die het kunnen dragen. Dat is voor iedereen, kredietnemer en kredietverstrekker, het beste.”
Met een beheerd vermogen van €850 miljoen beleggen de financial inclusion fondsen van Triodos IM op het moment in meer dan 90 instellingen verspreid over 42 landen. Lees meer over het Triodos Microfinance Fund.