Hoe heeft u het beursjaar 2022 beleefd?
“Het was opnieuw een heel bijzonder jaar. 2022 is het verhaal van de oorlog, en natuurlijk van de terugkeer van inflatie en rente. Het jaar wordt duidelijk gedomineerd door de centrale banken, die na jaren van iedereen met veel liquiditeit te vriend houden hun beleid drastisch wijzigden. Eind 2021 lag het thema inflatie ook al op tafel, maar door de oorlog is het overheersend geworden.
Wat 2022 ook zo bijzonder maakte, was dat de macrocijfers maar moeilijk waren te interpreteren. Veel van deze cijfers waren dit jaar positief, omdat we in 2021 nog te maken hadden met lockdowns, maar desondanks ging het vooral over een naderende recessie.
We zitter er als strategen wel vaker naast, maar daar waren nu wel goede redenen voor. Daarbij hebben wij dit jaar een aanzienlijke correctie gehad in zowel aandelen als in obligaties. Er zijn wel eens betere beursjaren geweest. In breder perspectief was dit de correctie waar iedereen lang op heeft gewacht. Het moest een keer gebeuren.”
Opvallend is dat juist niet-duurzame aandelen, denk aan fossiele energie- en wapenbedrijven, het dit jaar goed hebben gedaan. Dat moet vreemd aanvoelen voor een duurzaam beleggingshuis als Triodos?
“Voor ons als duurzame belegger is dat heel vervelend. Niet alleen voor ons, maar ook voor de duurzaamheidstransitie die zo nodig is. Dat juist fossiele energie het dit jaar zo goed heeft gedaan, is prima verklaarbaar en op korte termijn ook hartstikke logisch. Dat tech dit jaar zo slecht presteerde, heeft veel duurzame beleggers hard geraakt. In veel duurzame portefeuilles is, anders dan in de onze, tech namelijk overwogen. Wat voor ons dit jaar wel goed uitpakte, waren de rendementen op hernieuwbare energieprojecten.
Ik blijf erbij dat fossiel op de lange termijn een stranded asset is. Als fossiele energiemaatschappijen niet meedoen aan de energietransitie, dan kunnen ze het vergeten. Overigens worden er op energiebeleid wel goede stappen gezet. De VS heeft een behoorlijk plan om duurzaamheid te subsidiëren, net als Europa met zijn Green Deal."
“Op de lange termijn is een duurzame beleggingsstrategie de enige geloofwaardige strategie”
"Energiezekerheid voor Europa betekent dat er meer in hernieuwbare energie moet worden geïnvesteerd. Dat speelt de duurzame belegger in de kaart. Op de lange termijn is een duurzame beleggingsstrategie de enige geloofwaardige strategie. Er gaat zo enorm veel geld naar vooral duurzame energieprojecten en -infrastructuur, publiek en privaat, dat de rendementen vanzelf komen. Ja, daar ben ik van overtuigd. Maar duurzaam beleggen in een niet-duurzame economie is een langetermijnstrategie.”
Ook de meest defensieve beleggers hebben een uiterst beroerd jaar beleefd. Wat is uw boodschap aan hen?
“Het is voor defensieve beleggers bijzonder frustrerend om evenveel geld te hebben verloren als beleggers die wel voor risico zijn gegaan. Dat is een lastige boodschap, die ook wij moesten overbrengen. Maar het verlies van de meest defensieve portefeuille heeft natuurlijk alles te maken met de ommezwaai van de centrale banken. Niemand had de sterke rentestijgingen verwacht, die wij dit jaar hebben gezien.
Gelukkig ziet volgend jaar er heel anders uit. De rentes zullen niet meer zo sterk stijgen, en de lange rentes zouden zelfs kunnen dalen. Piekinflatie ligt inmiddels achter ons. Je mag verwachten dat defensieve beleggers in 2023 stabielere resultaten zullen boeken.”
Wat zijn de beleggingsverwachtingen van Triodos IM voor 2023 en verder?
“We zijn inmiddels positiever over obligaties en nog altijd neutraal op aandelen. Kijkend naar specifieke regio’s maken we ons grote zorgen over Europa. Over de VS zijn we niet super positief, maar wel positiever dan vorig jaar, toen de correctie nog moest komen.
Voor de lange termijn ziet het plaatje er beter uit dan begin vorig jaar. Dat wil zeggen, voor duurzame portefeuilles. Voor de lange termijn is ons toekomstbeeld toch anders dan dat van de meeste andere beleggingshuizen. Over het langetermijnrendement van niet-duurzame portefeuilles zijn we uitgesproken negatief.
"Rendement en een betere wereld gaan hand in hand”
Traditioneel is het gemiddelde langjarig verwachte rendement dat op aandelen wordt geboekt de optelsom van economische groei, inflatie en een risicopremie. Wij geloven echter dat de wereldeconomie niet kan doorgroeien in het tempo van de laatste decennia zonder dat het voor onherstelbare schade zorgt. De enige manier om klanten waar voor hun geld te geven, is door alles uit te sluiten wat onze wereld schade berokkent en door alleen te beleggen in bedrijven die echt iets toevoegen aan de economische transitie. Daar zit het rendement. Het is de kern van onze aanpak. Rendement en een betere wereld gaan hand in hand.”
Wat als fossiele energiebedrijven hun beleid aanpassen? Zijn ze dan wel belegbaar?
"Of bedrijven een duurzame impact hebben, is ons eerste selectiecriterium. Wat niet voldoet, doet niet mee. Om die reden sluiten wij alles wat fossiel is uit. Maar mocht een fossiel energiebedrijf een duidelijke en controleerbare strategie hebben om geheel uit fossiel te stappen, dan zou zo een bedrijf prima kunnen passen in onze portefeuilles. Maar eerst zien, dan geloven.”
Wat zijn de belangrijkste risico’s die u vreest?
“Dat is helaas een hele lijst. Een gevaar is dat de inflatie langdurig hoog blijft, waardoor centrale banken gedwongen zijn de rentes meer te verhogen dan nu wordt verwacht. Dan zijn er nog tal van geopolitieke risico’s, zoals de spanningen tussen de VS en China, en de oorlog tussen Rusland en Oekraïne.
Wat ik me vooral afvraag, is wat de reeds doorgevoerde renteverhogingen op termijn met de economie gaan doen. Wat doet het met de financieringskosten van bedrijven, en wat doet het met de woningmarkt? Zo een sterke rentestijging in zo een korte tijd hebben we sinds eind jaren 70 van de vorige eeuw niet meer meegemaakt. Bekend is dat renteverhogingen vertraagd doorwerken in de economie. Daarbij is er altijd het gevaar van een overshoot, dat rentes meer worden verhoogd dan eigenlijk nodig is.
Duidelijk is dat de wereldeconomie er nu anders uitziet dan een paar jaar geleden. De schuld van overheden is sterk gestegen. Dat maakt de risico’s groter. Belangrijk is ook de positie van de eindconsument. Die geeft nu nog veel geld uit, doordat de arbeidsmarkt nog altijd sterk is en omdat er tijdens de pandemie veel is gespaard.
"Het is opmerkelijk hoeveel optimisme er nu in de beursverwachtingen"
Maar dat spaargeld is inmiddels grotendeels uitgegeven, en overheden hebben niet meer de mogelijkheid om met extra geld de consumentenvraag op peil te houden. In die zin is het opmerkelijk hoeveel optimisme er nu in de beursverwachtingen zit. Immers, de negatieve elementen staan nog overeind, maar veel van de positieve elementen zijn inmiddels weggevallen. Veel beleggers wuiven de risico’s echter weg, omdat zij geloven dat een zwakke economie leidt tot lagere rentes, waardoor de markten zullen opveren. Dat optimisme deel ik niet. Ik maak me echt wel zorgen over de risico’s in de reële economie.”
Lichtpuntje?
“Dat veel Westerse economieën nog redelijk goed draaien. Zelfs voor Europa zijn de cijfers nog altijd redelijk. Daarnaast vallen voor multinationale bedrijven de resultaten mee. De wereld is meer dan Europa. Dat vergeten beleggers hier wel eens.”
Hoe zouden langetermijnbeleggers zich nu het beste kunnen positioneren?
“Nou, de risico’s van defensieve portefeuilles zijn niet meer zo groot. Ik verwacht dat de inflatie echt wel gaat dalen. Daarnaast zou ik alles dat niet duurzaam is, uitsluiten. Niet alleen vanuit rendementsperspectief, maar vooral vanuit risicoperspectief. Mijn advies aan elke belegger: begin met het vermijden van de risico’s.”
Als u het aankomende jaar zou moeten samenvatten in een woord, welk woord zou dat dan zijn?
“Resilience, vrij vertaald betekent dat weerbaarheid. De onzekerheid is zo groot, dat portefeuilles schokbestendig moeten zijn. Wees ook voorbereid op de transitie. Wees weerbaar!”