Wat is een belangrijke reden om een beleggingsfonds op te zetten?
Tom Straver: "In mijn vorige rol was ik verantwoordelijk voor de dienstverlening aan professionele beleggers bij online broker LYNX. Hier sprak ik vaak met succesvolle beleggers die aangaven voor anderen te willen beleggen. Wat velen echter niet wisten, is dat het registratieregime AIMFD light de droom van een eigen fonds relatief eenvoudig kan laten uitkomen, aangezien via enkele voorwaarden buiten de vergunningsplicht kan worden gebleven."
"Een fondsstructuur wordt doorgaans gekozen als de beheerder de gelden van de investeerders collectief wil beheren, bijvoorbeeld in het geval van vastgoed om eenvoudiger spreiding aan te brengen en daarmee het risico te verlagen.
Spreek je over maatwerk per individu, dan kom je eerder uit bij een vermogensbeheerstructuur. Een vermogensbeheerder besteedt meer tijd aan het individu, terwijl een fondsbeheerder veelal bezig is met de collectieve beleggingsstrategie."
Kan een beleggingsfonds eenvoudig los van een financiële instelling bestaan?
"Een beleggingsfonds wordt gebruikt door grote institutionele partijen tot aan kleine partijen met één enkele beheerder. Zij vallen over het algemeen onder de noemer Alternatieve Beleggingsinstelling (ABI)."
"Een fonds is simpel gezegd een overeenkomst tussen een beheerder (de professionele belegger), een juridisch eigenaar (een stichting die het juridisch eigendom houdt) en de investeerders (de participanten in het fonds). De stichting houdt juridisch gezien het eigendom aan van alle participanten binnen het fonds. De beheerder krijgt het mandaat om het beleggingsbeleid te bepalen van het vermogen in het fonds. Een Fund Administrator regelt alle faciliterende en administratieve activiteiten om de investeringen, investeerders en de stichting heen. Deze splitsing van rollen en verantwoordelijkheden maakt het tot een veilige structuur."
Waarin kan zo een fonds beleggen? Zijn illiquide assets ook mogelijk?
"Fondsen bestaan er in allerlei soorten en maten. De meeste fondsen in Nederland investeren het vermogen in beursgenoteerde producten, vastgoed of private equity. Er zijn echter ook fondsen die bijvoorbeeld opgezet worden voor financiering van nieuwe initiatieven of die in andere illiquide assets beleggen, zoals bijvoorbeeld windmolenparken."
"De juridische overeenkomst en de werking van een fondsstructuur zijn bij deze verschillende beleggingsobjecten redelijk vergelijkbaar, alhoewel de risico’s wel erg kunnen verschillen."
Worden er in Nederland momenteel veel nieuwe fondsen in de markt gezet?
"De Autoriteit Financiële Markten (AFM) houdt een register bij van de vergunninghoudende fondsen en de fondsen die buiten de vergunning vallen (registratieregime). Momenteel worden er ongeveer 1.200 (sub)fondsen door 100 vergunninghoudende partijen beheerd. Daarnaast zijn er zo’n 1.150 fondsen in Nederland die enkel zijn geregistreerd."
"Sinds de uitbraak van COVID-19 zien wij een toename in beleggers die bij ons aankloppen voor de opstart van een fonds. Ons gevoel is dat dit voornamelijk komt door de toename van volatiliteit op de markten."
"Sinds de uitbraak van COVID-19 zien wij een toename in beleggers die bij ons aankloppen voor de opstart van een fonds"
Geregistreerde fondsen zijn dus het meest populair. Vanwege de lage drempel natuurlijk?
"Dat klopt. Fondsen die buiten de vergunningseis vallen, zijn het meest toegankelijk. Het opstarten van een geregistreerd fonds neemt slechts een aantal maanden in beslag, terwijl het vergunningstraject bij de AFM doorgaans meer dan een jaar duurt."
"Een van de eisen van een geregistreerd fonds is dat beleggers minimaal met 100 duizend euro moeten participeren en dat het fonds met gebruik van hefboom maximaal 100 miljoen euro groot mag zijn. Beheerders starten dus veelal met een registratie en als ze in de buurt komen van deze bovengrens starten zij het vergunningstraject."
"In het geval er geen hefboom wordt gebruikt en participanten de eerste 5 jaar niet kunnen uitstappen, is de bovengrens van het fondsvermogen zelfs 500 miljoen euro. Dit komt vaker voor bij vastgoed en private equity."
Doelgroep?
"Dat zijn vooral beleggers die kunnen voldoen aan de minimale investeringseis van 100.000 euro en die op zoek zijn naar een alternatieve belegging. Waar het fonds in investeert kan erg verschillen en daarmee dus ook de risico’s en de doelgroep."
"Overigens is het doel van deze fondsen meestal om niet het gehele vermogen van een belegger te beheren, maar juist een klein gedeelte als aanvulling op de overige investeringen."
Wat komt er allemaal bij kijken om een fonds te starten, uitgaande van eentje zonder vergunning?
"Om een fonds te starten dient er allereerst een beheerder en stichting opgezet te worden, deze twee partijen leggen de afspraken vast in een Overeenkomst van Beheer & Bewaring. Vervolgens wordt er een (informatiememorandum en een Essentiële-informatiedocument (Eid) opgesteld, waarin alle aspecten, zoals het beleggingsbeleid en de risico’s voor (potentiële) investeerders uiteengezet worden."
"Ten slotte dient er een Wwft- en Sanctiewetbeleid beleid opgesteld te worden. Een geregistreerde beheerder valt namelijk onder de Wet ter voorkoming van witwassen en financieren van terrorisme (Wwft). Dit betekent dat participanten moeten worden gecontroleerd om criminele activiteiten in de fondsstructuur te voorkomen."
"Partijen zoals wij helpen beheerders met de ontwikkeling van deze documenten. Zodra alle voorbereidingen getroffen zijn, wordt het fonds aangemeld bij de AFM en kunnen de benodigde bankrekeningen en/of brokerrekeningen worden geopend."
Hoeveel tijd en geld is er nodig om een beleggingsfonds te beginnen?
"Het opstarttraject van een fonds duurt veelal tussen de 12 en 24 weken. Hierbij zijn de notaris, de aanvraag van een bankrekening en de aanmeldprocedure bij de AFM de meest belangrijke afhankelijkheden."
"Het opstarttraject van een fonds duurt veelal tussen de 12 en 24 weken"
"De AFM rekent tegenwoordig een eenmalig bedrag van 4.400 euro voor de registratie. Doorgaans zetten wij de gehele fondsstructuur op tegen minder dan 20.000 euro, inclusief alle kosten voor een notaris, toezichthouder en overige betrokkenen. Beheerders hebben de mogelijkheid om deze kosten af te schrijven op het fondsvermogen. Velen kiezen er echter voor om dit zelf te financieren."
Hoeveel bedragen de lopende kosten?
"De hoogte van de kosten zijn sterk afhankelijk van het beleggingsbeleid, het type investeerders in het fonds en de dienstverleners waaraan de beheerder werkzaamheden heeft gedelegeerd."
"Wanneer een fonds geen afwijkende kenmerken heeft en als wij alle activiteiten voor een beheerder uit handen nemen, dan rekenen wij tussen de 15.000 euro en 25.000 euro per jaar bij een fondsvermogen van 10 miljoen euro met 20 participanten. Dat komt overeen met 0,15% tot 0,25% van het fondsvermogen."
Hoeveel geld moet een fonds aan beheerd vermogen hebben om rendabel te zijn?
"Een fonds rekent doorgaans een beheervergoeding en een performance fee. Een bekende vuistregel in de markt is 2% beheervergoeding en 20% performance fee. Bij een fonds van 10 miljoen euro aan beheerd vermogen, wordt er dus in ieder geval 200.000 euro per jaar aan beheervergoeding ontvangen."
"Of het fonds rendabel wordt, is afhankelijk van het aantal betrokkenen bij de beheerder, de kosten van fondsadministratie en de hoogte van de performance fee. Al met al is mijn advies dat je minimaal 1 miljoen euro aan toezeggingen dient te hebben alvorens een fonds op te richten, inclusief de verwachting dat je deze snel uit kan breiden naar minimaal 5 miljoen euro."
Kan AssetCare het gehele opstarttraject en het operationele traject voor zijn rekening nemen?
"AssetCare bestaat sinds 2006 en is een specialist op gebied van fondsadministratie, zoals de accounting en de benodigde rapportages aan toezichthoudende instanties."
"Door de oprichting van AssetCare Fund Services in 2020 zijn wij nu ook in staat om het gehele opstarttraject te verzorgen en de beheerder te faciliteren met alle zaken omtrent de investeerders. Dit varieert van controles tegen witwassen tot aan de rapportages van de resultaten van het fonds. Wij proberen zoveel mogelijk mee te denken met startende beheerders. Ons uitgangspunt is dat de beheerder zich enkel hoeft te focussen op het aantrekken en beheren van vermogen."
Hebben we hier te maken met een competitieve markt?
"Wij zijn met AssetCare Fund Services gestart, omdat wij kansen zagen in een markt die steeds meer lijkt te consolideren. Grote spelers nemen elkaar steeds vaker over en deze ontwikkelingen brengen gevolgen met zich mee. Wij proberen ons te onderscheiden door het persoonlijke contact dat wij met beheerders hebben."
"Daarnaast willen wij sneller en flexibeler zijn in onze dienstverlening, waarbij de communicatie van papier naar digitale oplossingen wordt verplaatst. Met dit alles proberen wij het fondsenlandschap voor de beheerder leuker en aantrekkelijker te maken, maar zeker ook voor de investeerder."