“Stel je voor dat Italië geen Parmezaanse kaas meer heeft,” schrijft een redacteur van de Europese Investeringsbank (EIB). “Of dat de druiven opraken in Frankrijk, zodat het land geen wijn meer kan maken.”
Een vergelijkbare catastrofe overkwam in 2013 El Manglito, een dorpje in het Noord-Westen van Mexico met 550 inwoners. De inwoners leven van de steekmossel. Maar dit smakelijke schaaldier stierf uit door overbevissing. De schaarste ontlaadde zich in drugshandel en een fysieke strijd om de laatste mosselen.
Vijf jaar later was de steekmosselstand in de Stille Oceaan voor de kust van El Manglito hersteld van bijna nul tot zo’n vier miljoen exemplaren. In 2020 zal de stand zestig miljoen steekmosselen bedragen – bijna genoeg om de steekmosselvisserij in het dorp duurzaam te maken.
“Het is een wonder,” zegt Scott Ferguson van Noroeste Sustentable, een ngo die Mexicaanse gemeenschappen helpt hun economische activiteiten te verduurzamen.
Echt duurzaam beleggen
Noroeste opereert met geld van onder meer het Sustainable Ocean Fund, een beleggingsfonds dat behoort tot de Althelia-familie, een dochter van Mirova Responsible Investing (een dochter van Natixis Investment Managers, onderdeel van de Franse grootbank Groupe BPCE).
Werkelijk duurzaam beleggen betekent niet: wel Unilever, geen Procter & Gamble. Beleggers moeten investeren in coöperaties van vissers zoals in El Manglito, of van koffie- en cacaoboeren in Peru en van rundveehouders in Brazilië.
Mirova en Althelia maken kleinschalige projecten toegankelijk voor grote beleggers zoals Europese pensioenfondsen, die al jaren proberen hun beleggingen te verduurzamen. Het grootste probleem is niet eens de kleinschaligheid, maar het gebrek aan geschikte beleggingsdoelen.
"Oceanen vormen een vergeten probleem"
Vergeten probleem
“Wij investeren de meeste tijd in de ontwikkeling van een pijplijn met projecten,” vertelt David Barley (foto) van het Sustainable Ocean Fund. Het fonds ging van start in juni vorig jaar met vijftig miljoen dollar aan toezeggingen van beleggers, waaronder de EIB.
“Eind 2019 hopen wij op 150 miljoen dollar uit te komen.” De oceanen, en de manier waarop de mens die gebruikt, of liever gezegd: misbruikt, vormen een vergeten probleem, aldus Scott Ferguson van Noroeste Sustentable.
“Vis is het meest waardevolle voedsel op aarde,” zegt Barley. De wereldwijde visindustrie vertegenwoordigt een waarde van 260 miljard dollar per jaar.
Meer dan een miljard aardbewoners zijn afhankelijk van vis voor hun eiwitten en meer dan 350 miljoen mensen verdienen hun dagelijks brood met de vangst en verwerking van, en de handel in vis. Van hen woont 90% in opkomende economieën. Niettemin zit 85% van de visgebieden op of over de grens van overbevissing.
Ook tegen boomkap
In die enorme vijver vist het Sustainable Ocean Fund. “Het is een closed-end private equity fonds,” zegt Barley. Naar schatting is er de afgelopen dertig jaar 2,2 biljoen dollar aan waarde vernietigd door overbevissing en nodeloze verliezen in de keten, van de visgronden tot aan de zalm- of tonijnsteak op het bord.
Barley’s fonds bestrijdt die verspilling door projecten te entameren voor de verduurzaming van de visserij, van de visketen en van de gemeenschappen die van vis afhankelijk zijn.
Daarvoor kijkt het fonds heel wat verder dan de neus van de vis lang is. “Wij investeren ook in het behoud van koraalriffen en mangrovebossen,” vertelt Barley. De mangrove is een boom die met zijn wortels in zeewater staat en een bron van essentiële biodiversiteit in kuststreken met een tropisch of subtropisch klimaat. “Mangroves worden massaal gekapt om stranden te creëren voor toeristen,” zegt Barley.
"Mangrovebossen zijn onmisbaar als paringsgronden voor vissen"
Beschermde zeebossen
“Wereldwijd gaat er ieder jaar vier keer zoveel mangrovebos verloren als regenwoud.” De omwonenden komen daardoor ook op verlies te staan. De nieuwe winst aan inkomsten uit toerisme gaat teniet door de teloorgang van traditionele activiteiten, zoals kleinschalige visserij.
“Mangrovebossen zijn onmisbaar als paringsgronden voor vissen,” aldus Barley. Het Sustainable Ocean Fund investeert dan ook in de omvorming van deze zeebossen tot beschermde gebieden (MPA’s, wat staat voor marine protected areas), waar traditionele activiteiten zoals visserij hand in hand gaan met ecologisch verantwoord toerisme.
“Wij zijn vooral actief in kustgebieden in Latijns Amerika, in Afrika en in Azië,” aldus Barley. “De eilandstaten in de Caraïbische Zee zijn behoorlijk grote oceaaneconomieën.” Zo investeert het fonds in een MPA aan de zuidkust van de Dominicaanse Republiek.
Verantwoorde vistechnieken
“In Mexico hebben we geld gestoken in een project om de tonijnvisserij te verduurzamen. Door verantwoorde vistechnieken, betere verwerking, betere kwaliteit van hun verhandelbare eindproducten en goede verantwoording van de herkomst daarvan.”
Daarnaast investeert het fonds in activiteiten tegen de vervuiling van de oceanen, zoals de verwijdering en recycling van de plasticsoep, en de ontwikkeling van biologisch afbreekbare plasticvervangers.
“In dat domein zijn we bijvoorbeeld actief in Indonesië.” In Afrika steekt het fonds zijn geld vooral in een betere verwerking van voedsel.
"De oceaaneconomie kampt historisch gezien met een enorm investeringstekort"
Drugshandel verleden tijd
“De oceaaneconomie kampt historisch gezien met een enorm investeringstekort.” El Manglito laat zien wat er mogelijk is. Dankzij de steun van het Sustainable Ocean Fund aan Noroeste Sustentable kwamen de vissers visplafonds overeen om de steekmossel de tijd te geven zich te herstellen.
Met gezamenlijke kustpatrouilles handhaafden zij dat moratorium. Ook stichtten zij Achamar, een bedrijf voor de verwerking, marketing en distributie van de gevangen steekmosselen.
Totdat de mosselstand was hersteld, betaalde Noroeste hen een salaris, zodat zij niet meer in drugs hoefden te handelen om hun gezinnen te onderhouden.
Teveel zee
Naast de EIB zijn andere partners van het fonds publieke organisaties als USAID en FONDAM in Peru, ngo’s als Conservation International in de VS, AIDER in Peru en Fundaeco in Guatemala, en particuliere netwerken als het Global Impact Investing Network en Wildlife Works.
Zonder al die partijen is het eenvoudig ondoenlijk om investeren in daadwerkelijk duurzame projecten toegankelijk te maken voor grote beleggers. Ondanks die inspanning blijft de impact voorlopig beperkt.
De oceanen beslaan 70% van het aardoppervlak en veruit het grootste gedeelte van dat areaal is een free for all, waar geen regering, laat staan het Sustainable Ocean Fund, iets over te zeggen heeft.
Juist daar laten de overbevissing, plasticsoepvervuiling en mismanagement zich het pijnlijkst gevoelen. David Barley, tot slot, alleszins begrijpelijk: “Wij zijn niet actief in de vrije zeegebieden.”