Actuarissen identificeren en kwantificeren financiële risico’s, met name voor verzekeraars en pensioenfondsen. Daarbij gebruiken zij bijvoorbeeld sterftetabellen, die laten zien wanneer de gemiddelde Brit, Amerikaan of Nederlander komt te overlijden. Het is een hoogst esoterisch beroep.
Vraag de gemiddelde leek wat een actuaris is, en hij zal het antwoord vermoedelijk zoeken in de categorie exotische loopvogels. Het actuariaat is, kortom, niet de professie die je als eerste zou plaatsen in de frontlinie van de fintech-innovatie.
En toch ontmoette ik onlangs een pensioenactuaris die was omgeschoold tot blockchainactuaris. Wie dat ook mag verbazen, niet Angel Hoover (foto), Head of Talent & Reward Line of Business voor Europa en de Benelux bij Willis Towers Watson (WTW), met standplaats Amsterdam.
Toekomst van werk
De Amerikaanse heeft twintig jaar ervaring in het domein dat zij vat onder de noemers The Future of Work en Reinventing Jobs. “Fintech verandert ons werk ingrijpend, maar vooral omdat werkgevers én werknemers dat willen.”
Hoover en haar team houden regelmatig een Global Future of Work Survey onder managers en ondernemers; de laatste dateert van vorig jaar. Toen meldden de respondenten dat 12% van het werk binnen hun organisatie wordt gedaan via robotics en Artificial Intelligence (AI).
Drie jaar eerder was dat nog maar 7%. Zij schatten ook in dat dit cijfer binnen de komende drie jaar zal stijgen naar 22%. Dat wordt geen woestijn van werkloosheid, gelooft Hoover. “Baas en medewerker zijn beiden op zoek naar nieuwe werkvormen.”
Alleen is het terrein nog zo nieuw en dun verkend dat Hoover’s hoopgevende betoog vaak beginnen met een speciale presentatie onder de veelzeggende titel Five Myths about the Future of Work – Busted. Eerste mythe: werkgevers zetten hightech vooral in om kosten te besparen en om (menselijke) fouten te minimaliseren. Niet waar, zo blijkt uit WTW’s enquête.
Niet meer alleen fintech
“Meer dan de helft van de respondenten (57%) zegt dat zij fintech gebruiken om de prestaties en productiviteit van hun medewerkers te verbeteren”, vertelt Hoover. “En 70% gebruikt fintech grotendeels of tot op zekere hoogte om mensen te ondersteunen, niet om hen overbodig te maken.”
De technologische vernieuwing en, vooral, totale transformatie van het werk in de financiële sector draait allang niet meer om fintech alleen. Naast kredietverlening, financiële administratie en betalingsverkeer – met het Nederlandse Adyen als grote speler – zijn ook de primaire processen bij verzekeraars in snel tempo aan het digitaliseren (insurtech), alsmede het steeds intensievere verkeer tussen financiële instellingen en hun toezichthouders (regtech).
Alleen al in de eerste helft van dit jaar trokken jonge spelers op deze drie deelgebieden van de financiële digitalisering wereldwijd bijna 58 miljard dollar van investeerders aan, aldus het KPMG-rapport The Pulse of Fintech 2018. Dat was ruimschoots meer dan in heel 2017.
Fitech sloopt niet alles
“De ontwikkeling begint natuurlijk met de wet van Moore,” zegt Hoover. “Nog steeds neemt de capaciteit van computergeheugen ieder jaar exponentieel toe. Minder exponentieel dan vroeger misschien, maar nog altijd heel hard.”
Technisch wordt er daardoor steeds meer mogelijk. Maar dan moet de mens die techniek wel willen gebruiken. En dat doet hij met overgave, zo ziet Hoover overal om zich heen. “Niet alleen werkgevers zijn op zoek naar meer flexibiliteit. Werknemers net zo goed. Een snel groeiend percentage van hen is freelancer, en/of werkt in deeltijd, en/of doet zijn werk op afstand, via internet- en telecomverbindingen. Niet alleen hébben zij geen vaste baan meer, met een vaste werkplek, zij wíllen die ook niet langer.”
Fintech verwoest veel beroepen en banen – zeker. “De traditionele boekhouder is grotendeels vervangen door boekhoudsoftware. Zelfs het invullen van de spreadsheets wordt nu overgenomen door computerprogramma’s.” Maar volgens Hoover staren we ons nog teveel blind op de destruction door fintech en te weinig op de creative kant daarvan. “De industrialisering begon, eind achttiende, begin negentiende eeuw, met de weefmachine. Inderdaad maakte die de handwever, een echte vakman, overbodig.”
Nieuw werk
Maar wat iedereen is vergeten, benadrukt Hoover, is dat er veel meer nieuwe banen ontstonden dan er oude verloren gingen. “De machinale weefgetouwen werden bediend door boerendochters. Jonge vrouwen, die eindelijk een alternatief kregen voor het harde en ongeschoolde werken op het land.” Zelf is Hoover een mooi voorbeeld van zulke positieve vernieuwing. Willis Towers Watson is ontstaan uit een reeks fusies tussen Britse en Amerikaanse ondernemingen, waaronder wegbereiders van de verzekeringswereld.
Hun gezamenlijke geschiedenis gaat terug tot 1828. Inmiddels, bijna 200 jaar later, is WTW een wereldspeler op het gebied van advies waaronder multinationals. WTW's Talent & Reward Line of Business richt zich vooral op die laatste categorie
Dat ontstond vanuit de behoeften van de klanten aan kennis over en begeleiding in wat er op de werkvloer allemaal verandert. Want hoe positief zij en hun werknemers fintech inmiddels ook inschatten, de praktijk is een ander verhaal.
Niet klaar voor veranderingen
“In het beste geval leidt fintech ertoe dat iedere werknemer steeds hoogwaardiger werk gaat doen,” zegt Hoover. “Machines nemen altijd eerst de meest monotone en repetitieve schakels in de productieketen over. De mensen kunnen dan doorgroeien naar uitdagender, minder vervelend en vermoeiend werk.” Maar om die sprong te kunnen maken, is wel een complex en omvangrijk proces van reskilling nodig.
“Tussen de 60 en 69% van de respondenten in onze Global Survey zeggen dat er drastische veranderingen nodig zijn in hoe zij hun werknemers aanzetten tot en belonen voor betere prestaties, in hun leiderschapsontwikkeling, in hun organisatiestructuur, in de werving van de beste talenten en in hun loopbaanplanning. Tegelijkertijd geeft minder dan 5% aan nu al klaar te zijn voor die veranderingen.”
Zo weet minder dan een derde van de bestaande HR-specialisten enigszins hoe jong talent te matchen met nieuwe werkvormen. “Bij mijn eerste baan had ik geen laptop, alleen een mobieltje met beperkte mogelijkheden,” herinnert Hoover zich. “Nu heb ik twee laptops en twee smartphones. Overal slingeren headsets, tot in mijn auto, en ik heb permanent alles met alles ge-Bluetooth’ed. Wij moeten onszelf continu blijven leren om alle nieuwe technische mogelijkheden zo goed mogelijk te gebruiken.”