Nog iets meer dan twee maanden en dat is het zover. Op 3 januari 2018 moet de Europese wetgeving MiFID II dan, na een jaar uitstel, eindelijk zijn ingevoerd. Hoezo MiFID II? Hierover zegt verantwoordelijk toezichthouder AFM:
“MiFID II heeft als doel de tekortkomingen van MiFID I (uit 2007) te repareren en de ordelijke werking van de financiële markten en de bescherming van beleggers te versterken. MiFID I is herzien omdat grote veranderingen op de kapitaalmarkten deze richtlijn hebben ingehaald. De evaluatie van MiFID I liet zien dat er een aantal tekortkomingen waren. Onder meer op het gebied van transparantie, toezicht op OTC-handel (over-the-counter) en technologische ontwikkelingen, zoals High Frequency Trading (HFT). Ook waren er onvoldoende regels voor markten die tot nog toe weinig gereguleerd zijn, zoals de handel in derivaten en gestructureerde producten.”
Consultant Iris van de Looij heeft het er maar druk mee om haar klanten MiFID II-klaar te krijgen. Op het moment van spreken begeleidt zij ABN Amro Private Banking in het implementatieproces. Het is een hele klus, al weet Van de Looij dat buitenlandse beleggingsinstellingen het er nog drukker mee hebben. “In Nederland is er met de invoering van het provisieverbod al veel veranderd."
Van advies naar beheer
De komst van MiFID II is een late reactie op de gebeurtenissen van 2008, toen de aandelenbeurzen instortten en menig belegger het schip in ging. Met II zijn correcties niet onafwendbaar, maar moeten beleggers moeten er wel beter tegen zijn beschermd. Van de Looij: “MiFID I was erg gericht op retailklanten en op aandelen. MiFID II richt zich ook op professionele klanten en op alle financiële instrumenten.”
De invoering heeft grote implicaties voor het Nederlandse beleggingswezen. Van de Looij rekent erop dat advies het hardst zal worden geraakt. “In de gehele klantrelatie, van begin tot eind, zijn er bij advies regels bijgekomen. Dus veel partijen stoppen met deze dienst. Ook vermoed ik dat de verkoop van simpele beleggingsproducten een verdere vlucht zal nemen. Die zijn het gemakkelijkste aan te bieden.”
Nieuw is dat beleggingsinstellingen voor hun research moeten betalen. Tot nu toe was er veel gratis research beschikbaar van brokers. Dat mag niet meer. Van de Looij: “Je zou verwachten dat de brokerkosten omlaag zullen gaan. Daar heb ik tot nu toe nog geen bewijs van gezien. Zijn de grote zakenbanken de winnaars van MiFID II? Zij verdienen straks aan handel én aan research.”
Voor de klanten van beleggingsinstellingen betekent MiFID veel extra papierwerk. Zij krijgen, of ze het willen of niet, het hele beleggingsproces uitgelegd, met onder meer inzicht in alle kosten en de werking van complexe beleggingsproducten. Van de Looij: “Vraag is of klanten alles willen weten.” Zo niet, dan belanden de vele lettertjes in de papierbak en is MiFID II vooral een dure exercitie.
Extra kosten
Grootste probleem voor de financiële instellingen is niet om MiFID II tijdig geïmplementeerd te krijgen, ook al zijn veel richtlijnen nog niet zeker. De implementatie van MiFID II kost geld en het levert niets op.
Van de Looij: “ Bij private banks lopen de marges al jaren terug. Om dat proces te keren moeten de kosten omlaag, terwijl MiFID de kosten juist verder omhoog jaagt.” Het gevolg hiervan is volgens Van de Looij dat beleggingsinstellingen keuzes moeten maken: samen gaan, minder diensten aanbieden, of een deel van de (minder gefortuneerde) klantengroep afstoten.
Niet dat de kosten zo gigantisch zijn. De eenmalige invoeringskosten bedragen volgens de Europese Commissie naar schatting 0,7% van de totale operationele kosten om vervolgens 0,1% van de jaarlijkse kosten uit te maken.
Van de Looij betwijfelt of deze kosten worden doorberekend aan de klant. “De extra transparantie leidt tot meer concurrentie en kritischere klanten. Ik verwacht dat MiFID II bij beheer een prijzenslag uitlokt.”
Positief oordeel
Alles tegen elkaar afwegend is Van de Looij positief over MiFID II. “Het is goed dat de kosten van beleggingsinstellingen beter te vergelijken zijn en dat complexe financiële producten een bijsluiter krijgen. Ook ben ik er blij mee dat de researchkosten niet langer in brokerkosten verstopt zitten. MiFID II kan het vertrouwen in beleggingsinstellingen verbeteren. Dat is het doel. Als hierdoor meer mensen gaan beleggen, dan worden we daar allemaal beter van.”
Zeker is het niet dat MiFID II zorgt voor vertrouwensherstel. Daar is ook Van de Looij zich van bewust. “Ik vrees alleen dat de maatregelen die genomen zijn door de klant niet worden ervaren als een verbetering, maar dat klanten eerder denken dat banken zich vooral indekken. Dat zorgt juist voor wantrouwen. Daarom is de grootste uitdaging misschien wel om die klantcommunicatie op orde te hebben.”