Mark Mobius van Franklin Templeton Investments was deze week in het land. Wij grepen de mogelijkheid met beide handen aan om met hem te spreken. Onderwerp van gesprek was uiteraard de opkomende markten. Mobius leidde vanaf 1987 tot april 2016 de Templeton Emerging Markets Group (TEMG) en zette eigenhandig de opkomende markten op de beleggingsagenda.
Mobius - in augustus viert hij zijn 81e verjaardag - doet het inmiddels iets rustiger aan. Hij stopte in april als portfoliomanager van twaalf van dertien in Luxemburg genoteerde beleggingsfondsen. Het enige fonds dat nog door Mobius wordt geleid is het Templeton ASEAN Fund, dat belegt in waarde-aandelen uit Brunei, Cambodja, Indonesië, Laos, Maleisië, Filipijnen, Singapore, Thailand en Vietnam. Ook is Mobius nog altijd uitvoerend voorzitter van TEMG. Daar valt onder meer het onderhouden van klant- en mediarelaties onder.
U bent bezig met een internationale rondreis. Na Nederland volgt Italië. Wat is de belangrijkste boodschap tijdens deze Mobiustour?
“Na jaren van underperformance hebben beleggers de opkomende markten weer ontdekt. Het heeft het beleggingsklimaat veranderd. Terecht, want de opkomende markten maken 30% van de internationale financiële markten uit, terwijl zij inmiddels goed zijn voor 40% van de wereldeconomie.”
Wat is er gebeurd waardoor het vertrouwen van internationale beleggers in de opkomende marken is hersteld?
“De belangrijkste reden is dat de Amerikaanse beurzen en de Amerikaanse dollar hun top hebben bereikt. Daarnaast kregen beleggers door de verrassende uitslag van de Amerikaanse verkiezingen extra hoogtevrees. Veel beleggers verkochten hun Amerikaanse posities en investeerden de opbrengst in Europa, Japan én opkomende markten. Tegelijkertijd is er ook in de opkomende markten zelf het nodige veranderd. Nog altijd wordt met betrekking tot de opkomende markten vooral de relatie gelegd tussen stijgende grondstoffenprijzen en stijgende aandelenbeurzen. Ik zie dat verband niet zo. De grootste sector in de opkomende markten is niet de grondstoffensector, maar tech. Deze sector heeft in de opkomende marktenindex zelfs een groter gewicht dan in de volwassen landenindex.”
"De grootste sector in de opkomende markten is niet de grondstoffensector maar tech"
Maar hoe logisch is het nog om de opkomende markten op een hoop te gooien? De verschillen tussen de landen zijn soms groter dan de overeenkomsten.
“Zeker. Maar dat was in 1987 ook al het geval toen wij ons eerste opkomende marktenfonds lanceerde. Het was de Wereldbank die het concept van opkomende markten lanceerde, geselecteerd op basis van inkomen. Later hebben de belangrijke uitgevers van indices, zoals MSCI, er een nieuw criterium aan toegevoegd, verhandelbaarheid. De free float en de marktkapitalisatie van een beurs bepalen in welke cateforie een land valt. Dat is de reden dat het rijke Zuid-Korea nog altijd niet is toegelaten tot het keurcorps van volwassen markten. Door de stringente Koreaanse regelgeving is de free float volgens MSCI onvoldoende. Het is opvallend hoe dapper een MSCI zich verweert tegen de immense politieke druk om een land te upgraden. China is daarvan het beste voorbeeld. MSCI heeft inmiddels toegestemd om 222 Chinese A-aandelen in zijn index op te nemen, maar dat is slechts een klein deel van de A-aandelen en de maatregel zal pas volgend jaar zijn beslag krijgen. MSCI is voorzichtig en dat is helemaal terecht. Indexproducten zijn inmiddels goed voor een groot deel van de handel in opkomende marktenaandelen. Verandering van een index heeft dus een enorme impact.”
Wordt het niet tijd om China een status aparte te geven?
“Dat zal zeker gebeuren. China maakt inmiddels 27% van de MSCI Emerging Markets uit. Een groter percentage is onwenselijk, want dan drijft China in zijn eentje de opkomende marktenindex."
Wat zal opkomende markten de komende jaren vooral vooruit helpen?
“Een belangrijke factor is internet. Maar liefst 20% van alle internetgebruikers wereldwijd woont in China. Dat is tweemaal zo veel als de VS. In China kennen internetgebruikers geen problemen met privacy, want ze zijn gewend dat de staat met alles meekijkt. Misschien wel het belangrijkste product dat de opkomende markten verder vooruit gaat helpen, is de smartphone. Mensen in grote delen van Afrika kunnen hierdoor in een keer vanuit een situatie zonder enige communicatie contact maken met de wereld. Laat het leggen van de kabels maar zitten. Die zijn niet nodig. Het gebruik van smartphone en internet is zowel negatief als positief. Op korte termijn kan het zorgen voor politieke onrust en instabiliteit, zoals bijvoorbeeld in Brazilië het geval is. Maar uiteindelijk leidt het tot noodzakelijke hervormingen en economische groei."
"In China kennen internetgebruikers geen problemen met privacy, want ze zijn gewend dat de staat met alles mee kijkt"
Wat zijn andere groeikatalysatoren?
“Misschien wel de belangrijkste trend in veel opkomende markten is het ontstaan van een markteconomie. Dat is en blijft de belangrijkste voorwaarde voor economische groei. Simpel as that. Dat wil niet zeggen dat een land dus ook democratisch moet zijn. Dat is de vergissing die veel mensen maken. Dictatuur en markteconomie kunnen prima samengaan. Dat is de reden dat China bijvoorbeeld het Singapore-model zo goed heeft bestudeerd. Het economische probleem van dictatuur is vooral dat het corruptie in de hand werkt. Maar zolang het corruptieniveau laag wordt gehouden en de juiste mensen op de sleutelposities zitten, zijn dictaturen in staat sneller te groeien dan democratische landen. Voordeel is ook dat er ruimte is om langetermijnbeslissingen te nemen"
"Dictatuur en markteconomie kunnen prima samengaan"
Waar kijkt u als eerste naar om de beste beleggingen te vinden: naar landen of naar sectoren?
“Wij zijn echte stockpickers. Individuele bedrijven hebben onze grote aandacht. Maar natuurlijk kijken we ook naar sectoren en landen. Het is belangrijk om een breed beeld te hebben. Wat betreft landen moeten beleggers twee risico’s in de gaten houden. De eerste is kapitaalcontrole. Beleggers willen met hun geld een land kunnen verlaten. En dan is er het gevaar van bedrijfsonteigeningen. Venezuela is daar een mooi voorbeeld van.”
Hoe belangrijk zijn de acties van Trump voor de opkomende markten?
"Kan Trump zorgen voor Amerikaanse economische groei? Dat is het enige dat telt. Want als Amerika groeit, dan wordt iedereen daar beter van. Gaat hij doen wat hij beloofd heeft? Als dat lukt, dan zal de rest van de wereld profiteren.”
Een andere categorie landen, die de aandacht van beleggers vraagt, zijn de zogenoemde frontier states. Hoe beleggingswaardig zijn die?
"Tja, de frontier markets vormen een kleine categorie met weinig liquiditeit. Wij hebben tegenwoordig twee miljard dollar in frontier states uitstaan. Vietnam, Bangladesh en sommige landen in Afrika doen het geweldig. De grote groei is nu vooral in delen van Afrika te vinden. Logisch, want zij starten vanuit een lage basis. Mede dankzij het internet zijn de kansen er enorm. De bemoeienis van India en China helpt ook. Naarmate deze twee landen rijker worden, investeren zij meer in Afrika. Zij kennen als geen ander een omgeving van corruptie en instabiliteit. Dat hebben zij zelf allemaal meegemaakt. Dat is ook de reden dat China het lef heeft om miljarden te investeren in een nieuwe Zijderoute. Deze handelsroute loopt door notoir instabiele landen zoals Georgië, Pakistan en Afghanistan."
Over China gsesproken. Het harde landingscenario is geen thema meer. De Chinese schuldenberg wel. U bent ook bezorgd over de uitbraak van een Chinese kredietcrisis?
“Niet. Op dit moment is de Chinese schuld even groot als die van de VS. Het verschil is dat de Chinezen volop aan het experimenteren zijn welke vormen van kredietverlening het beste werken. Werkt iets niet, dan draaien ze het de nek om. Het is een compleet andere situatie dan bij ons. De vier grote Chinese banken zijn allemaal gecontroleerd door de staat. Dat geldt ook voor grote industrieën. Dat wil niet zeggen dat er geen ongelukken gebeuren. Sommige bedrijven zullen failliet gaan. Topbestuurders kunnen worden gearresteerd, of verdwijnen gewoon. Zo laat Beijing zien dat het controle heeft. Maar een grote crisis als de kredietcrisis is in China niet mogelijk. Dat kan alleen gebeuren als China is overgegaan op een echte markteconomie. Dat duurt nog wel even. Dat is de reden waarom MSCI zo huiverig is om Chinese A-aandelen in hun index op te nemen. Je weet niet wat de Chinese staat allemaal gaat doen om de markt te beïnvloeden.”
"Op dit moment is de Chinese schuld even groot als die van de VS"
De markteconomie als katalysator van voorspoed én rampspoed.
“Precies! De markt bestaat uit miljoenen mensen met een kudde-instinct. Dat zorgt voor volatiliteit, hetgeen weer kan leiden tot instabiliteit. Dat is precies wat de Chinese communisten hopen te vermijden. Aan de andere kant beseffen zij dat het onmogelijk is om economische groei te hebben zonder de markteconomie in te voeren. De leiders van grote Chinese bedrijven, zoals Alibaba en Tencent, weten precies wat wel en wat niet mag.”
Wat is nu het belangrijkste risico voor beleggers in opkomende markten?
“Dat is de populariteit van passieve beleggingsproducten. Door de massale inzet van passieve producten zijn de gevolgen van paniek in de markt veel groter dan met actieve beleggingen. Om een gekke reden stellen veel beleggers het risico van een belegging gelijk aan de afwijking van de index. Hoe groter de afwijking, hoe groter het risico. Dat is volgens mij niet alleen een grove misrekening, maar ook een erg gevaarlijke.”
Het interview met Mark Mobius is de laatste bijdrage voor ons maandthema opkomende markten. In juli is er aandacht voor family offices.