Gefeliciteerd met uw uitverkiezing als meest invloedrijke belegger van 2016. Hoe invloedrijk bent u voor beleggend Nederland?
“Mijn invloed duiden is lastig. Ik kan mensen sturen, uitdagen en de juiste vragen stellen. Dat is ook de essentie van managersselectie. Ik loop al 21 jaar mee, ik ben de stabiele factor in een sector waar mensen komen en gaan. Ik denk dat mijn invloed uiteindelijk meer gaat over de rol die ik heb gespeeld bij innovaties. Ik heb in 1995 bij MeesPierson mede aan de wieg gestaan van onafhankelijke fondsenresearch. Toen MeesPierson zich in 2010 bij ABN Amro aansloot, heb ik hard geduwd aan het mandatenplatform.”
Wat is er veranderd in die 21 jaar?
“De scheiding tussen fondsenproductie – een naar woord – en -advies is steeds groter geworden. In Nederland is die bijna puur. Steeds minder Europese banken hebben een assetmanager in huis. Er is door de komst van Morningstar ook veel meer informatie en transparantie over beleggingsfondsen. Destijds moesten we stijlen als waarde en groei zelf ontdekken. Beleggers waren zich er vaak zelf niet van bewust dat ze een specifieke stijl aanhingen. Ook de opkomst van gespecialiseerde assetmanagers is een belangrijke verandering geweest.”
Wat is moelijker: een fonds beheren of een fonds selecteren?
“Johan Cruijff zei: “voetbal is simpel. Wat moeilijk is, is simpel voetballen.” Zowel het beheren als selecteren van fondsen is simpel, maar het goed doen is moeilijk. Hoe lang vasthouden aan een beheerder die je goed vindt en die een, twee, misschien wel drie jaar bij de markt of vergelijkbare beheerders achterblijft? Je moet niet te snel afscheid willen nemen. Veel beleggers, ook institutionele, hebben de neiging om dat op het verkeerde moment te doen.”
“De scheiding tussen fondsenproductie – een naar woord – en -advies is steeds groter geworden. In Nederland is die bijna puur."
Hoeveel fondsen volgt AA Advisors actief?
“Duizenden, waarvan 300 tot 350 door ons zijn goedgekeurd. Onze voorkeurslijst telt beleggingsfondsen die echt door de mangel zijn gehaald. We kennen de strategie en het proces door en door, we zijn op bezoek geweest en hebben met zoveel mogelijk mensen gepraat. Niet alleen met de beheerders, maar ook met het risicoteam en de mid- en backoffice. De beheerders spreken we elk kwartaal over de resultaten, de portefeuille en hun visie op de markt.”
Is de omloopsnelheid van fondsen op de advieslijst van AA Advisors hoger geworden met het verstrijken van de jaren?
“Lager, en daar heb ik enige invloed op gehad. In de afgelopen paar jaren hebben wij heel gericht gezocht naar een bepaald type fondsbelegger. Een hoge active share, een geconcentreerde portefeuille een relatief lage omloopsnelheid en bij voorkeur beheerders die in een team of organisatie werken die een stijl of strategie aanhangen bieden de grootste kans op outperformance. Het gaat niet per se om boetieks, maar bij een assetmanager moeten alle neuzen wel dezelfde kant opstaan.”
Hoeveel procent van de beheerders voldoet aan die eisen?
“Zo’n 10 tot 20% doet het, na aftrek van kosten, consistent beter dan de markt. Meer niet. Als onze criteria worden losgelaten op die groep, blijft een veel lager percentage over, een procent of vijf. Dat zijn de echt briljante geesten. Heel veel slimme mensen houden zich bezig met beleggen en het worden er met de dag meer. Wie het beter wil doen dan de markt moet iets unieks meebrengen. Want laten we wel zijn: iedereen kan een aandelenfonds beheren. Als ik het idee heb dat ik met een briljante geest heb te maken dan is het vaak vanwege uniciteit.”
Hoe deze alphakunstenaars te vangen?
“Als ik een ding geleerd heb, is het bescheidenheid. Ons team heeft de eer om regelmatig met briljante geesten te mogen praten. Het betekent niet dat je zelf briljant hoeft te zijn om ze te herkennen. Ervaring is belangrijk en je wordt met de jaren beter.”
Een voorbeeld misschien…?
“Een van de betere Amerikaanse beheerders belegt in een steengroeve. Stenen verkopen, terwijl bijna elke beheerder die wij spreken het liefste praat over Apple en Google. Het is een bijna-monopolistische markt. In de regio waar het bedrijf opereert, is maar een plek waar goede stenen zijn te krijgen en die concessie is in handen van dat bedrijf. Daardoor kan het in economisch mindere tijden de prijzen op peil houden. Een fondsbeheerder met een paar van zulke ideeën in de portefeuille kan zo’n briljante geest zijn. Hij moet durven af te wijken, ook gedurende lange tijd. Ik denk echter dat veel briljante geesten die tijd niet krijgen.”
Het gaat dus niet om koude cijfers, maar om warm mensenbloed?
“Het is noodzakelijk om veel beheerders te spreken om het kaf van het koren te kunnen scheiden. En je moet een beetje een psycholoog zijn. Het gaat vaak om vakidioten, op het obsessieve af. Doet iemand zijn werk of wordt hij gedreven door wat hij doet? Die steengroevebelegger is ruim vijftig jaar oud, heeft een trackrecord van twintig jaar. Hoe hartstochtelijk is hij nog? Deze man is dat meer dan, maar wanneer raakt iemand dat kwijt? Dat houden wij scherp in de gaten. Hoe goed een belegger ook is, er zijn altijd periodes dat het minder gaat. De crux is: wanneer neem je afscheid? Dat is de kunst van fondsenselectie.”
"Hoe goed een belegger ook is, er zijn altijd periodes dat het minder gaat. De crux is: wanneer neem je afscheid? Dat is de kunst van fondsenselectie.”
Hoe bepaalt u dat moment?
“Als een fonds bijvoorbeeld snel in omvang toeneemt, is dat een alarmsignaal. Een jonge, briljante geest met een potje geld en voldoende vrijheid om in de marge van een grote organisatie een mooi trackrecord op te bouwen, kan uitgroeien tot starmanager en verantwoordelijk zijn voor de helft van de assets. Als hele families van hem afhankelijk zijn, maakt hij nog die overtuigende keuzes of kruipt hij naar de index toe? Ook het afwijken van de stijl of steeds meer largecaps in plaats van smallcaps opnemen in de portefeuille kunnen alarmsignalen zijn. Met harde analyses is veel boven water te halen, maar in een gesprek met de manager testen wat er aan de hand is; dat is kunst en minder kunde.”
Het moment kunnen kiezen om rendement te kunnen leveren… hoe belangrijk is dat ten opzichte van een consistent rendement?
“Het liefste doen wij het ieder jaar beter dan de markt, maar dat lukt niemand. Outperformance kan in relatief korte tijd ontstaan, mits de beheerder zijn stijl niet verloochent. Vasthouden aan een gedegen proces en een stijl waarbij duidelijk keuzes worden gemaakt, is niet alleen voor de fondsbeheerders lastig, maar ook voor degenen die fondsen selecteren. Het gaat bij AA Advisors overigens nooit alleen over individuele beheerders, spreiding over stijlen en managers is heel belangrijk.”
De wonderbeleggers die in de media veel aandacht krijgen, zijn dat die briljante geesten?
“Niet per definitie. Dat kan ook goede marketing zijn, of iemand die een keer een goede voorspelling heeft gedaan of veel geld beheert. Het zijn niet per se de namen waarin ik geïnteresseerd ben, maar ik heb ook niets op ze tegen: een aantal van hen ligt ook bij ons op het schap.
U signaleert een enorm gebrek aan goed beheerde duurzame aandelen- en obligatiefondsen.
“Iedereen praat over duurzaam, maar er zijn maar weinig duurzame fondsen. Wanneer onze selectiecriteria erop los zijn gelaten, blijft er maar weinig over. Sommige passieve fondsen zijn duurzaam doordat zij bedrijven uitsluiten die op de UN Global Compact-lijst staan. Dat vinden wij geen duurzaam fonds, voor ons is duurzaamheid een integraal onderdeel van het beleggingsproces.”
Een integraal onderdeel van beleggingsproces of deel uitmakend van het DNA van de fondsenaanbieder?
“Onze selectie duurzame fondsen is bijna zonder uitzondering van fondshuizen met duurzame intenties. Duurzaam beleggen moet worden gefaciliteerd en dat kost best veel geld. Als een duurzaam beleggingsteam in een niet-duurzame club een paar jaar achterblijft dan kan het zijn dat afscheid van ze wordt genomen.”
Wat verwacht u van duurzaam beleggen?
“Dat ESG belangrijker wordt, is de weergave van een maatschappelijke trend waarin meer aandacht is voor de wereld en de menselijke maat. Voor de briljante geesten is de G van ESG altijd belangrijk geweest, omdat die gaat over hoe goed een bedrijf wordt geleid. Fondshuizen moeten aan steeds meer duurzame criteria voldoen om acceptabel te blijven voor beleggers. Ik herken ook niet het beeld dat particuliere beleggers geen belangstelling zouden hebben voor duurzaam.”