Stefan Lundbergh van risico- en pensioenspecialist Cardano was door IEX Profs uitgenodigd om te spreken tijdens de uitreiking van de Lipper Fund Awards. Thema van de avond was risicomanagement. Laat dat een onderwerp zijn waar Lundbergh veel over weet. Niet dat het eenvoudig is om de risico's waarmee beleggers te maken krijgen in kaart te brengen. De financiële markten zijn immers het resultaat van menselijk handelen, en mensen worden gedreven door emoties. Dat maakt de markten volgens Lundbergh welhaast onvoorspelbaar. "Beleggers zijn een onderdeel van een complex systeem, waarvan we niet weten hoe dat verder gaat. We vallen niet onder de wetten van de fysica."
Omdat plannen om die reden weinig zin heeft, zullen beleggers iets anders moeten verzinnen om toekomstige risico’s in te schatten. Het meest effectieve is volgens Lundbergh het opstellen van scenario's. "Laat dat nou net iets zijn, waar wij mensen erg goed in zijn. We bedenken scenario's in het dagelijkse leven. Waarom dan niet bij beleggen?"
Lundbergh haalt de Chinese strateeg Sun Tzu erbij, aan wie het boek De kunst van het oorlogsvoeren wordt toegeschreven. "Een succesvol generaal wint eerst de veldslag en gaat dan pas naar het slagveld." Dat zou volgens Lundbergh ook voor beleggers moeten gelden. "Stop met monitoren. Begin met scenarioplanning. Wees voorbereid!"
Index fund capitalism
Lundbergh noemt als voorbeeld de populariteit van passief beleggen, dat volgens hem tot een nieuwe vorm van kapitalisme zal leiden. Een beetje professionele belegger houdt rekening met de veranderingen die index fund capitalism met zich meebrengt.
Zo verwacht Lundbergh dat indexbeleggen tot meer volatiliteit zal leiden. "Voor beleggers wordt het in de toekomst een bumpy ride." Tegelijkertijd nemen de rendementen af, waardoor er meer risico zal moeten worden genomen om het historische rendement te kunnen evenaren.
Verder? "De winstkansen van long-short-beleggen worden kleiner, want het duurt langer totdat mispricings verdwijnen. Tegelijkertijd nemen de kansen voor actieve beleggers toe, want die hebben nog oog voor de kwaliteit van het management en die doet er echt toe," aldus Lundbergh.
Minsky-moment
De populariteit van ETF’s is voor beleggers een belangrijke ontwikkeling, maar niet eentje die een krach, een zogenoemd Minsky-moment, uitlokt. Mocht het in de toekomst weer goed misgaan, dan acht Lundbergh het waarschijnlijk dat de lont opnieuw in de VS wordt aangestoken.
Want onder de ogenschijnlijk stabiele economische cijfers over de afgelopen tien jaar (1,8% economische groei per jaar 1,4% productiviteitsstijging, 0,4% loonstijging) gaat volgens Lundbergh een angstaanjagende werkelijkheid schuil.
Lundbergh: “De Amerikaanse productiviteitsgroei wordt door slechts 40% van de Amerikaanse bedrijven gedragen. Bij de rest is er van productiviteitsgroei geen sprake. Ook de winstontwikkeling is niet gelijk verdeeld. Maar liefst een op de zes Amerikaanse bedrijven leent nu geld om de rentelasten te kunnen dragen. Onderwijl nemen de Amerikaanse bedrijfsschulden met 4% per jaar toe.”
Lundbergh vreest dat de Fed de rente alleen maar zo laag houdt om de Amerikaanse schuldbubbel ervan te weerhouden te knappen. Tot dat uiteindelijk toch gebeurt en de rapen pas echt gaar zijn.
Kunst- en vliegwerk
Lundbergh was gisteravond niet de enige met oog voor risico. Ook onder de aanwezigen in 't Amsterdammertje in Loenen aan de Vecht, waar de uitreiking van de Lipper Fund Awards traditioneel wordt gehouden, leven er beurszorgen.
Corné van Zeijl van Actiam vreest net als Lundbergh vooral een Amerikaanse schuldimplosie. "De Amerikaanse schuld van het bedrijfsleven neemt toe terwijl het economie goed gaat. Dat is ongezond. Want wat als er een recessie komt? Dan schiet die de winst-schuldratio de lucht in." Daarom let Van Zeijl extra scherp op signalen die wijzen op een naderende Amerikaanse recessie. "Springen de lichten op rood, dan is het dekking zoeken."
Lodewijk van der Kroft van Comgest ziet een ander risico. Hij is vooral bang voor een technologische koude oorlog tussen de VS en China, die leidt tot een technologische opdeling van de wereld. Het ene deel van de wereld kiest voor technologie uit VS, het andere deel voor tech uit China. "Wereldwijde waardeketens worden uit elkaar getrokken. Het is het einde van de globalisering, zoals wij dat nu kennen. Meer nog dan in Europa, zullen de opkomende markten daarvan de nadelen ondervinden."
Gemiste winst
Wouter Weijand van Providence Capital verbaast zich over de geringe zorgen die er bestaan over een mogelijk harde Brexit op korte termijn. "Terwijl het toch wel duidelijk is dat de meeste EU-landen het gedoe met Engeland helemaal zat zijn. De enigen die de moeite hebben genomen om zich op een harde Brexit voor te bereiden zijn de Fransen."
Ook Eelco Ubbels van Alpha Research blijft dicht bij huis: "De ECB heeft niet langer de mogelijkheid om de rente te verlagen als dat nodig is. Is het acceptabel dat de ECB in de toekomst aandelen koopt?" Het handelen van de centrale banken doet Ubbels sterk denken aan zachte heelmeesters die de bekende stinkende wonden maken. Hoe langer het duurt totdat de klap komt, hoe groter die zal zijn. "Centrale banken proberen het systeem met kunst- en vliegwerk in stand te houden. Ik heb liever dat er wordt gebouwd op een stevig fundament."
Hoofdredacteur Pieter Kort (zie laatste foto) van IEX, die de avond gisteren aan elkaar praatte, had ook nog een wijze raad: "In de afgelopen tien jaar was het grootste beleggingsrisico misschien nog wel een te veel aan zorgen. Wie daardoor langs de zijlijn bleef staan, heeft de hele bullmarkt gemist."