"De VS heeft de handelsoorlog verloren"

Het is nu ruim een half jaar geleden dat Donald Trump met zijn importheffingen een handelsoorlog ontketende. Sindsdien is er veel gebeurd. Sommige landen lieten het over zich heenkomen. Andere vochten terug. Vorige week had Trump bijvoorbeeld nog een onderonsje met zijn grootste tegenstander China. Maar wat heeft het nou allemaal opgeleverd? Wie zijn de winnaars en verliezers?

Nobelprijswinnaar en notoir Trump-criticus Paul Krugman heeft daar een uitgesproken mening over. De titel van zijn blog zegt eigenlijk al genoeg: How We Lost the Trade War.

Een paar van zijn belangrijke conclusies:

• Amerikaanse consumenten en bedrijven betalen de grootste prijs voor de handelsoorlog, hoewel het uiteindelijk nog meevalt omdat de importtarieven in de praktijk minder hard zijn gestegen dan op papier.
• China komt als winnaar uit de strijd.
• De VS heeft bij oude vrienden het imago van betrouwbare bondgenoot verloren.

Paul Krugman

Hier een ingekorte vertaling van de blog

“Donald Trump schokte de wereld iets meer dan zes maanden geleden met de aankondiging van een enorme verhoging van de importtarieven tot het hoogste niveau sinds de jaren 30 van de vorige eeuw. 

Sindsdien heeft Trump sommige tarieven teruggedraaid, andere juist toegevoegd, soms met bizarre redenen. Denk recent bijvoorbeeld aan de verhoogde importbarrières voor Canada, nadat de provincie Ontario een advertentie had geplaatst die Trump niet leuk vond.

Aan de andere kant is er de dalende steun in eigen land die niet zonder effect blijft. De reis naar Azië lijkt Trump vooral te hebben ondernomen om met deals met Japan, Zuid-Korea en China goede vibes te verspreiden. Dat soort overwinningen heeft hij nodig om verder te kunnen doorpakken, want zelfs binnen de Republikeinse partij ligt zijn tariefbeleid onder vuur, met bijvoorbeeld 52 senatoren die openlijk tegen de Braziliaanse tarieven hebben gestemd en senatoren van landbouwstaten die zich zorgen maken over China’s moratorium op de aankoop van Amerikaanse sojabonen.

Drie soorten schade

Het is met andere woorden best mogelijk dat we het ergste achter de rug hebben en dat de piek van de tarieven achter ons ligt. Maar juich niet te vroeg. Trumps chaotische tariefbeleid heeft grote schade aangericht. Drie soorten van schade springen eruit:

1. Hogere prijzen voor Amerikaanse producenten en consumenten
2. Economische onzekerheid
3. Het wereldwijde verlies van de Amerikaanse geloofwaardigheid

1. Hogere prijzen

De inflatie is zonder meer gestegen sinds Trump zijn handelsoorlog begon. Eind vorig jaar verwachtten analisten dat de kernprijzen voor consumenten in de loop van 2025 met gemiddeld 2,4% zouden stijgen. De laatste officiële cijfers (en de laatste die we voorlopig krijgen) duiden op een kerninflatie van 3%.

Meer bewijs komt van het zogenoemde Pricing Lab, dat zich baseert op online gepubliceerde winkelprijzen – iets wat we moeten doen zolang de "shutdown" duurt, en misschien ook daarna als Trump de officiële statistieken vervalst. 

Ik heb hun gegevens eerder gebruikt. Ze laten een aanzienlijke prijsstijging van geïmporteerde goederen zien, vooral vergeleken met de dalende trend vóór Trump in het Witte Huis kwam. In een nieuwe studie schat het Pricing Lab dat de Trump-tarieven de totale consumentenprijzen met 0,7% hebben verhoogd. Dat is significant, maar wel minder dan veel modellen hadden voorspeld. 

Valt mee

Wat kunnen de oorzaken zijn voor het verschil?

De regering-Trump wil mensen doen laten geloven dat buitenlandse bedrijven de tarieven betalen, niet de Amerikaanse consument. Maar de data laten zien dat dit niet gebeurt. 

De prijzen waartegen het buitenland goederen verkoopt aan de VS, ligt een klein beetje hoger dan een jaar geleden. Om het prijseffect van de tarieven te compenseren, zouden die prijzen met meer dan 10% moeten dalen. Buitenlandse producenten hebben dus feitelijk geen significant deel van de tarieven voor hun rekening genomen.

Waarom hebben de tarieven dan geen groter effect gehad op de consumentenprijzen?

Ik heb veel analisten horen beweren dat Amerikaanse bedrijven terughoudend zijn met prijsverhogingen en de kosten absorberen in plaats van ze door te berekenen aan de consument. Aangezien ze dit niet eindeloos kunnen volhouden, zou dat wijzen op aanzienlijk meer inflatie die nog in de pijplijn zit.

Maar ik zelf betwijfel dat bedrijven een groot deel van de kosten hebben geabsorbeerd. Mijn stelling op basis van de data is dat de stijging van de tarieven in de praktijk veel kleiner is geweest dan op papier. 

Waarom is dat zo? Trumps tarievensysteem is enorm complex, met zeer uiteenlopende tarieven, afhankelijk van welk product uit welk land wordt geïmporteerd. Dat creëert veel mogelijkheden voor importeurs om hun prijs laag te houden door hun producten opnieuw te laten classificeren.

Tarieven legaal ontduiken

Een deel van deze herclassificatie is legaal. De import uit Canada is daar een goed voorbeeld van. Zelfs onder de Trump-tarieven kunnen de meeste goederen uit Canada belastingvrij binnenkomen als ze "USMCA-conform" zijn. Dat wil zeggen dat ze in aanmerking komen voor nultarieven onder het vrijhandelsverdrag dat voorheen bekendstond als NAFTA.

Zo viel in 2024 slechts 38% van de Amerikaanse import uit Canada onder de USMCA. Dat is verrassend laag. De belangrijkste reden was waarschijnlijk papierwerk. Om een product te laten voldoen aan de vrijhandelsregels is namelijk veel documentatie nodig. Vooral voor kleinere exporteurs was dat papierwerk vaak niet de moeite waard, omdat de tarieven laag waren zelfs voor goederen die niet gecertificeerd waren als USMCA-conform.

Nu zijn de tarieven veel hoger en is er een stormloop ontstaan op het extra papierwerk. In juni 2025 kwam daardoor 81% van de import uit Canada belastingvrij binnen.

Dat wijst overigens op verborgen kosten van de tarieven: bedrijven hebben immers zwaardere administratieve lasten vanwege een veel complexer tariefsysteem.

Grijs gebied

Andere manieren om tarieven te ontwijken zijn mogelijk niet legaal of kunnen in ieder geval de doelstellingen van de tarieven frustreren. Goederen uit landen met hoge tarieven kunnen worden "witgewassen" of doorgevoerd via landen met lagere tarieven.

Exporteurs kunnen manieren vinden om hun producten van een ander etiket te voorzien om in aanmerking te komen voor lagere tarieven. Hier is ongetwijfeld sprake van fraude, maar dat is niet zo gek gezien de prikkels.

Hoe dan ook, de kern van de zaak is dat de tariefkosten in de praktijk niet zo sterk gestegen zijn als analisten hadden verwacht. En ik zie geen reden om aan te nemen dat deze vormen van tariefontwijking zullen verdwijnen. Het zal waarschijnlijk een permanent onderdeel van het systeem worden.

Je zou dit kunnen bestempelen als goed nieuws. Het betekent immers dat er vermoedelijk minder toekomstige inflatie in de pijplijn zit dan algemeen werd aangenomen.

2. Onzekerheid

Trump hoopt dat de tarieven een opleving van de Amerikaanse productie teweegbrengen, maar voorlopig valt daar niks van te merken. De werkgelegenheid in de industrie is zelfs gedaald, deels omdat sommige van Trumps tarieven, met name die op staal en aluminium, de kosten voor binnenlandse producenten aanzienlijk hebben verhoogd.

Positief is dat de tarieven niet geleid hebben tot massaontslagen, hoewel verschillende grote werkgevers, waaronder Amazon, UPS en Target, de afgelopen dagen wel grote ontslagrondes hebben aangekondigd.

Het meest opvallende aan de arbeidsmarkt is echter niet het grootschalige banenverlies. Het is juist de manier waarop de markt "bevroren" is, met een zeer laag niveau van nieuwe vacatures. De "no-hire-economie" heeft het leven erg moeilijk gemaakt voor jongeren die net begonnen zijn met werken, maar ook voor mensen die om welke reden dan ook hun baan zijn kwijtgeraakt.

Het verslechtert de onderhandelingspositie van werknemers aanzienlijk. Een nieuw rapport van het JPMorganChase Institute concludeert dat de loonstijgingen over de hele linie zijn vertraagd, waarbij jonge werknemers de laagste loongroei sinds 2011 kennen. Tegen de achtergrond van een aantrekkende inflatie is dat een zware klap voor Amerikaanse werknemers.

Maar nogmaals, het ergste van de onzekerheid ligt mogelijk achter ons. Trumps Azië-reis brengt waarschijnlijk enige stabiliteit in het tarievenbeeld, aangezien de VS een aantal van de extreem hoge tarieven heeft verlaagd. Aziatische landen hebben bovendien vage beloftes gedaan om in de VS te investeren en meer Amerikaanse producten te kopen. Zelfs als die "deals" in de praktijk weinig opleveren, kan het de onzekerheid wel verkleinen. 

3. Imagoverlies

Ik verwacht dat Trump binnenkort zal verkondigen dat hij de handelsoorlog heeft gewonnen, maar daar klopt niks van. Het grootste voordeel van al zijn deals is nog dat de VS stopt met zichzelf pijn doen. Amerikaanse consumenten, producenten en werknemers zijn de belangrijkste slachtoffers geweest van de tarieven. Als daar een einde aan komt, is dat natuurlijk positief. Maar wat blijft, is diepe schade die hij heeft aangericht aan de geloofwaardigheid van de VS als bondgenoot en daarmee de hele wereldwijde economische orde.

Ten eerste is alles wat Trump op handelsgebied heeft gedaan een schending van eerdere overeenkomsten met (vroeger) bevriende naties. We komen dus uit de strijd als een land dat niet langer zijn beloftes nakomt.

Ten tweede, als we kijken naar de confrontatie met China, lijkt het eindresultaat eerder een demonstratie van Amerikaanse zwakte en Chinese kracht. China doet misschien wat concessies, zoals de belofte om wat sojabonen of iets anders te kopen. Maar de realiteit - die voor iedereen ter wereld zichtbaar is, behalve misschien sommige Amerikaanse kiezers - is dat Trump dreigde met extreem hoge tarieven voor China, maar dat inslikte toen China reageerde met de inperking van de export van zeldzame aardes en andere industriële grondstoffen. China had blijkbaar de beste kaarten en speelde die handig uit.

Conclusie

Mijn conclusie is dat China het geopolitieke conflict met de VS aan het winnen is. De VS kon vroeger rekenen op steun van zijn bondgenoten. Nu heeft het hen vervreemd en een reputatie opgebouwd van het willekeurig breken met bestaande verdragen. De VS had vroeger een ongeëvenaarde economische macht. Nu weet de wereld dat China minstens even sterk is." 

While Trump celebrated a trade deal with China, Beijing showed it can flex its muscles over the global supply of rare earths. Janet Mui of RBC Brewin Dolphin explains why it is just a de-escalation, and not a resolution pic.twitter.com/m9pQbv3KzA

— Reuters (@Reuters) November 4, 2025