Hoge schuld leidt noodgedwongen tot ruim monetair beleid

"De Amerikaanse staatsschuld is de afgelopen decennia explosief gegroeid. Sinds de financiële crisis van 2008 loopt de verhouding tussen schuld en economie steeds verder uiteen. Dat roept de vraag op: kan de overheid de geldkraan ooit nog dichtdraaien?

De geschiedenis geeft weinig hoop. Zodra heersers de munt verzwakten of geldhoeveelheid verruimden om oorlogen of andere uitgaven te financieren, bleek het haast onmogelijk om terug te keren naar een krapper beleid.

Van QE naar zinnige investeringen

De parallel met onze tijd is helder. Na 2008 probeerde de Federal Reserve de economie nieuw leven in te blazen met extreem lage rentes en grootschalige opkoopprogramma’s, beter bekend als “quantitative easing”.

Maar in plaats van economische groei, vloeide een groot deel van die liquiditeit richting financiële markten: aandelenkoersen stegen, bedrijven kochten eigen aandelen in en investeerders zagen hun vermogen groeien. De reële economie bleef daarentegen achter.

Sinds 2022 zien we echter een verschuiving. Nieuw geld wordt steeds vaker ingezet voor investeringen die daadwerkelijk economisch nut hebben: herstructurering van toeleveringsketens, digitalisering en vooral de infrastructuur rond kunstmatige intelligentie. Dit is een belangrijk verschil met de periode 2009–2021, die vooral een transfer van spaarders naar vermogende beleggers opleverde.

Grote berg geld zoekt bestemming

Wat betekent dit voor de toekomst? Allereerst dat liquiditeit niet zomaar zal verdwijnen. Zolang de Amerikaanse schuld zo hoog blijft, kan de centrale bank de geldhoeveelheid niet wezenlijk terugschroeven zonder een schuldencrisis te riskeren. Het gevolg is dat de geldkraan wijd openstaat, en waarschijnlijk ook open blijft.

Tegelijkertijd breekt er een nieuwe cyclus van kapitaalaccumulatie aan. Bedrijven investeren weer in tastbare projecten. Dat heeft drie grote consequenties voor ondernemers én beleggers.

1. Rentes vallen niet terug

Ten eerste zullen lange rentes vermoedelijk niet meer terugvallen naar de extreem lage niveaus van het vorige decennium. Zelfs als de centrale bank de korte rente verlaagt, zal de tienjaarsrente waarschijnlijk rond het huidige niveau blijven schommelen – of zelfs stijgen.

2. Blijvend hoge bedrijfskosten

Ten tweede stijgen de kosten van ondernemen. Niet alleen kapitaal is duurder, ook goederen en grondstoffen zijn structureel prijziger geworden, mede door beleidswijzigingen en geopolitieke verschuivingen. Tegelijk zorgt technologie voor hevige concurrentie: bedrijven moeten blijven investeren in innovatie en klantrelatiebeheer om overeind te blijven.

3. Grote verschillen in winstgevendheid

Ten derde leidt dit alles tot grotere verschillen in winstgevendheid. Bedrijven die producten of diensten aanbieden die onmisbaar zijn en hun prijzen kunnen verhogen, zullen floreren. Ondernemingen zonder die macht zullen moeite hebben om de hoge verwachtingen waar te maken, zeker nu de steun van ultralage rente en goedkope arbeid verdwenen is.

Beleggingsimplicaties

Voor beleggers betekent dit dat de tijd van ‘alles stijgt’ voorbij is. Selectie wordt opnieuw cruciaal. Waar in de jaren 2010 passieve beleggers moeiteloos konden profiteren van stijgende markten, zullen actieve keuzes in de komende jaren het verschil maken.

Kortom: liquiditeit is hier om te blijven, maar de manier waarop die zich manifesteert, verandert. Niet langer als brandstof voor financiële bubbels, maar als smeerolie voor reële investeringen. Dat maakt de wereld uitdagender, maar ook kansrijker voor wie bereid is om verder te kijken dan de index.

Rob Almeida