Hoe houdbaar is de Amerikaanse staatsschuld?

De Amerikaanse schuldenberg is een belangrijke zorg voor beleggers, maar van paniek is nog geen sprake. De rente op een Amerikaanse tienjarige staatsobligatie beweegt momenteel rond een niveau van 4,15%. Dat is ongeveer het gemiddelde van de laatste drie jaar. Beleggers vragen duidelijk geen extra hoge risicopremie.

Vermogensbeheerder Capital Group ziet daar ook geen reden toe. Hoge staatsschulden zijn niks nieuws voor de Amerikaanse overheid, ook niet in de huidige hoogte van ongeveer 120% van het bbp. Dat wil echter niet zeggen dat er eindeloos meer geleend kan worden. De rentelasten lopen nu al stevig op. De VS beweegt zich volgens Capital Group langzaam naar een onhoudbaar begrotingstekort en schuldniveau.

Waar de grens precies ligt tussen onhoudbaar en duurzaam is lastig te zeggen. Japan heeft bijvoorbeeld al jaren een schuldquote van ver boven de 200%, zonder dat dit financieringsproblemen oplevert, terwijl in Europa een niveau van boven de 100% al buitengewoon kritisch is. Die verschillen hebben onder andere te maken met andere demografische omstandigheden, economische groei, inflatie en het spaargedrag. 

Rentelasten verdubbeld

In de VS is de staatsschuld de afgelopen twee decennia ongeveer verdubbeld, vooral als gevolg van hoge begrotingstekorten tijdens de kredietcrisis (2008-2009) en Covid-19 (2020-2021). Tot voor kort bleef dat zonder grote gevolgen voor de rentelasten omdat de tarieven zo laag waren. Maar dat is sinds 2022 veranderd.

Dat is volgens Capital Group het grote probleem voor de toekomst. Want hoe sneller de rentelasten stijgen, des te moelijker wordt het om het begrotingstekort te reduceren. En hoe hoger het begrotingstekort, hoe hoger de schulden. Er dreigt met andere woorden een schuldenspiraal.

Hogere rentelasten, begrotingstekort en schuld

Er zijn prognoses dat de rentelasten op de federale schuld tegen 2050 zouden kunnen verdubbelen als percentage van het bbp, wat onherroepelijk leidt tot hogere schulden. 

Capital Group heeft als een soort vuistregel dat de rentelasten in ieder geval onder het nominale groeiniveau moeten blijven. Anders heb je een probleem bij het beperken van het tekort. Dit is de laatste 45 jaar slechts drie keer voorgekomen, heel kort begin jaren 90, tijdens de kredietcrisis en corona.

Dat waren dus momenten met een niet-duurzame schuldpositie. De volgende vraag is: hoe kan de VS daaruit ontsnappen?

1. Meer inflatie

Een optie is dat de Fed de inflatie laat oplopen. Een hoge inflatie is vervelend voor de koopkracht, maar het helpt iedereen die schulden heeft omdat de reële waarde daalt. 

Het risico is dat de inflatie zorgt voor allerlei negatieve bijwerking. De belangrijkste zijn een dalend vertrouwen onder beleggers, consumenten en bedrijven, wat ten koste gaat van de groei. Er is bovendien het gevaar van een stijgende inflatiespiraal door steeds hogere nominale lonen en importkosten door een dalende dollarkoers.

2. Financiële repressie

Financiële repressie betreft verschillende overheidsmaatregelen die erop gericht zijn de rentekosten kunstmatig te verlagen. Dat kan bijvoorbeeld door kapitaalcontroles, een verplichting voor banken of pensioenfondsen om staatsobligaties aan te houden en renteplafonds.

In Japan is dit een effectief instrument gebleken, maar dat komt door een paar specifieke eigenschappen zoals grote Japanse spaartegoeden, een oude bevolking met lage loonstijgingen en een beperkte groei van de consumentenvraag.

Zodra de inflatie oploopt, is dit instrument echter moeilijker inzetbaar. In de VS is het daardoor slechts beperkt inzetbaar.

3. Bezuinigingen

"Austerity" ligt politiek gezien altijd gevoelig, zeker in de aanloop naar verkiezingen. Maar bezuinigingen zijn wel de meest effectieve manier om de begroting en staatsschuld onder controle te krijgen.

Omdat het zo impopulair is, is er vaak een heftige pijnlijke shock nodig om regeringen ertoe te dwingen. Dat kan bijvoorbeeld een sterke stijging van de rente zijn doordat beleggers hun obligaties dumpen en het land ontvluchten. 

4. Hogere economische groei

De ideale manier om een onhoudbare schuld te counteren, is door extra economische groei bij een lage inflatie. Meer groei betekent immers meer belastinginkomsten en een hoger bbp en dus een automatische daling van de schuldquote. Een groeiende economie heeft bovendien een grotere aantrekkingskracht op internationale beleggers dan een krimpende.

In de VS zou dit kunnen werken als bijvoorbeeld AI en robotica zorgen voor een productiviteitssprong. Dat is tenminste waar Capital Group op hoopt.