Aanval Trump op onafhankelijkheid Fed zou rampzalig zijn

De Amerikaanse 10-jaarsrente staat met 4,67% nu al dichtbij het hoogste niveau sinds 2007. Harvard-econoom Kenneth Rogoff vreest dat de langere Amerikaanse rente verder oploopt als Donald Trump straks probeert meer grip te krijgen op het beleid van de Federal Reserve. Een nog hogere rente zal de Amerikaanse economie ernstig schaden, vreest Rogoff.

Dat Trump meer invloed op het monetaire beleid wil, staat voor Rogoff buiten kijf. Zijn hoop is dat Trump er toch van weerhouden wordt door zijn eigen pragmatisme. Dat schrijft de oud-chefeconoom van het IMF in een opiniestuk voor Project Syndicate. Hier een vertaling:

You are fired!

“Bijna alle personeelsbesluiten van Donald Trump worden ontvangen met een voorspelbare golf van verontwaardiging in de media. Een deel van deze hysterie kan worden toegeschreven aan een diepgewortelde partijdigheid, een deel weerspiegelt terechte bezorgdheid, maar een deel is ook pure onzin.

Als het gaat om de Amerikaanse economie is het belangrijker wie Trump wil ontslaan, dan wie hij benoemt. Dat geldt vooral voor één man. Hoewel Trump heeft gezegd dat hij niet van plan is Fed-voorzitter Jerome Powell (zie foto) te ontslaan, bestaat er weinig twijfel over dat hij dat eigenlijk wel wil.

Powell doet het goed

Trump's hekel aan Powell is merkwaardig, omdat Powell de laatste jaren uitstekend werk heeft geleverd. Het is voor de gemiddelde Amerikaan misschien minder spannend dan de landing van een SpaceX-booster, toch is de door hem georchestreerde zachte landing, middenin een monetaire verkrappingscyclus, minstens zo spectaculair.

Zo'n balansact is maar een keer eerder gelukt, in de jaren 90, toen Alan Greenspan aan het hoofd van de Fed stond. Aangezien grote renteverhogingen meestal recessies veroorzaken, beschouwen economen het vaak al als succes als de daaropvolgende recessie mild of kort is. Bij Powell lijkt een recessie helemaal te kunnen worden voorkomen.

Onafhankelijkheid doorslaggevend

Trump heeft tijdens zijn eerste regeringsperiode een naam opgebouwd als hard, zelfs tegen door hem hemzelf aangestelde mensen. Dat was niet altijd verkeerd. Verder is zijn belangrijkste kandidaat om Powell te vervangen, Kevin Warsh, een zeer gewaardeerde oud-gouverneur van de Fed, die in het verleden zelfs nog “havikachtiger” was dan Powell.

Maar daar gaat het niet om. Zelfs als Powell blijft dan nog kan een poging van Trump om meer invloed te krijgen op de Fed-besluitvorming de inflatieverwachtingen destabiliseren en de langetermijnrente opdrijven. Het zal waarschijnlijk niet zo snel gaan als sommige Trump-haters denken. Dat doet niks af aan het feit dat de gevolgen ernstig kunnen zijn.

Elke poging om de onafhankelijkheid van de Fed te ondermijnen kan op de lange termijn haar vermogen belemmeren om adequaat te reageren op economische en financiële crises. Als de inflatieverwachtingen niet stevig verankerd zijn, zullen beleidsmakers moeite hebben om de economie te stimuleren zonder tegelijk een op hol geslagen prijsstijging te veroorzaken. Daar komt bij dat beïnvloeding van de Fed ook het vertrouwen in andere instellingen kan ondermijnen.

Powell is beschermd

Gelukkig is het ontslaan van Powell niet zo eenvoudig. Fed-voorzitters worden weliswaar benoemd door de president, maar hun termijnen zijn vastgelegd in de Fed-statuten (de termijn van Powell loopt nog tot in 2026).

Dat betekent dat Trump niet de bevoegdheid heeft hem te ontslaan. Trump kan Powell wel vragen af te treden, maar Powell heeft al eerder duidelijk gemaakt daar niet op in te gaan.

Dat gezegd hebbende, de onafhankelijkheid van de Fed is niet vastgelegd in de grondwet. Met voldoende steun van de Senaat en het Huis van Afgevaardigden zou Trump de wet kunnen wijzigen om Powell te ontslaan. Maar dat lijkt onwaarschijnlijk omdat elke serieuze poging in die richting zou leiden tot heftige reacties op de financiële markten.

Een andere optie waar Trump voor kan kiezen, is het instellen van een soort schaduw-FOMC - het orgaan binnen de Fed dat de rentebesluiten neemt. Op die manier zou hij het gezag van Powell kunnen proberen te ondermijnen en de Fed onder druk zetten.

Maar de kans van slagen is gering, want het is niet makkelijk om een schaduwcomité in het leven te roepen met evenveel intellectueel gewicht als het FOMC. Het valt aan te nemen dat zo'n schaduwcomité weinig serieus wordt genomen.

Centrale bank moet geloofwaardig zijn

Toch mogen de risico's niet worden onderschat. De onafhankelijkheid van centrale banken is misschien wel de belangrijkste innovatie op het gebied van macro-economisch beleid sinds de revolutie aan de aanbodzijde in de jaren 70. Hoewel inflatiedoelstellingen en de zogenoemde Taylor-regel een centrale rol hebben gespeeld bij het vormgeven van het monetaire beleid, zijn ze uiteindelijk afhankelijk van de geloofwaardigheid en autonomie van centrale banken.

In het verleden hebben centrale banken die werden geleid door technocraten die zich richtten op het handhaven van prijsstabiliteit, het altijd beter gedaan dan centrale banken die te maken hadden met politieke inmenging.

Om het belang aan te geven. Stel dat Trump erin slaagt Powell te ontslaan en de Fed onder druk zet om de rente laag te houden om de economische groei te stimuleren. De rente op langlopende kredieten, zoals hypotheken en autoleningen, zou dan vrijwel zeker stijgen, eerst geleidelijk en dan steeds sneller. Binnen de kortste keren zou de Fed dan gedwongen zijn de koers bij te stellen, waardoor de geloofwaardigheid afneemt en de Amerikaanse economie verzwakt. Niet fraai dus.

Het goede nieuws is dat Trump, ondanks al zijn wispelturigheid, uiteindelijk een pragmaticus is en geen ideoloog. De langetermijngevolgen van het ondermijnen van de onafhankelijkheid van de Fed zijn in niemands belang, ook niet van Trump."