Rentes omlaag, maar niet voor het bedrijfsleven

Onlangs traden zowel Jerome Powell, voorzitter van de Fed, en Christine Lagarde, president van de ECB, naar buiten over wat de beide centrale banken zullen doen met de rente de komende tijd.

Powell sprak op een bijeenkomst en zei daarbij dat de bank uit Washington geen haast heeft met het verlagen van de rente, maar dat die wel omlaag zal gaan.

Vrij vertaald zei Powell daarmee dat nieuwe stappen van 50 basispunten niet te verwachten zijn, maar de reguliere, van 25 basispunten per keer, vrijwel zeker zijn. Het rentecomité vergadert dit jaar nog twee keer, in november (daags na de Amerikaanse presidentsverkiezing) en medio december.

Inflatie stabiliseert

Het is te verwachten dat de belangrijkste Fed-rente het jaar een half procentpunt lager zal uitluiden dan nu. Voor Lagarde was het weer zo ver, zij moest acte de presence geven in het Europees Parlement; de ECB en het parlement houden elk kwartaal hun zogeheten monetaire dialogen.

Lagarde vertelde de afgevaardigden dat de Europese centrale bankiers meer vertrouwen erin hebben gekregen dat de inflatie binnen afzienbare tijd langdurig rond 2% zal stabiliseren.

Eurostat, het Europese bureau voor de statistiek, meldde dat de geldontwaarding in de muntunie in september uitgekomen was op 1,8%. In de drie grootste eurolanden, Duitsland, Frankrijk en Italië stegen de prijzen ook met minder dan 2% op jaarbasis.

Europese rente omlaag

De hoogte van de inflatie in september was het laagst sinds begin 2021. De inkoopmanagersindices lieten onlangs zien dat de industrie in de muntunie blijft krimpen.

Het ziet ernaar uit dat de economische groei in het derde kwartaal laag is geweest, net als die in het tweede kwartaal van dit jaar. Zo bezien is het te verwachten dat ook de ECB, net als de Fed, de rente de komende tijd verder zal kortwieken.

Te beginnen op 18 oktober, als het bestuur van de ECB weer vergadert over monetaire zaken. Het is echter wel de vraag of de rentes langdurig en net zo fors als verwacht kunnen dalen.

Geen hogere spaarrente

De inflatie is aan beide kanten van de Atlantische Oceaan gedaald, maar dat wil niet zeggen dat de inflatie verslagen is. Een of enkele maanden van tegenvallende inflatieontwikkelingen, bijvoorbeeld als gevolg van de oorlog in het Midden-Oosten of aanhoudend aanmerkelijk hogere loonstijgingen dan de productiviteit toeneemt, zou de centrale banken zomaar tot een pauze kunnen dwingen.

Het zou niet verbazen als inflatie onder aanhoudende opwaartse druk komt te staan door de demografische ontwikkelingen, de-globalisering, energietransitie en hoge begrotingstekorten.

Ervan uitgaande dat de ECB de rente in ieder geval voorlopig wel omlaag zal brengen, wat zou dat kunnen betekenen voor consumenten en bedrijven in de eurolanden? Huishoudens uit die landen kunnen de hoop op een verdere stijging van de spaarrentes vrijwel zeker laten varen.

Lagere hypotheekrentes

Als de ECB de rente verlaagt, dan neemt dat ook de spaarrentes met zich mee. In Nederland betekent dat dat de echte spaarrente, dus de nominale spaarrente verminderd met de inflatie, behoorlijk negatief zal blijven.

In Nederland bedraagt de inflatie 3,5% en bij de gangbare, grote Nederlandse banken krijgt de spaarder zo’n 1,5 tot 2% rente. In het kielzog van de renteverlagingen van de ECB, daling van de inflatie en kwakkelende economie, zou het niet verbazen als de langetermijnrentes de komende tijd ook omlaag tenderen, iets wat ook voor lagere hypotheekrentes zou zorgen.

Voor bedrijven kan het beeld echter heel anders eruitzien. De langetermijnrentes zijn het fundament van de rentes die bedrijven betalen als ze geld lenen bij de bank, bijvoorbeeld om te investeren.

Strengere banken

Hoewel de langetermijnrentes lijken te dalen de komende tijd, kunnen de rentes die bedrijven betalen juist stijgen. Dat heeft ermee te maken dat de opslagen, het andere deel van de totale rente die bedrijfsleven betaalt, hoger worden.

Denk daarbij aan risico-opslag, een opslag voor het risico dat de banken lopen als ze een lening toekennen. In een omgeving waarin de economie kwakkelt, wordt die opslag doorgaans hoger. Immers, als het economisch niet al te best gaat en de vooruitzichten niet bepaald rooskleurig zijn, lopen de banken meer kans dat een bedrijf de lening niet zal kunnen terugbetalen.

Elk kwartaal publiceert de ECB het rapport ‘Bank Lending Survey’ waarin onder meer te lezen is hoe streng de banken zijn bij het beoordelen van kredietaanvragen, of hun voorwaarden bij een goedgekeurde aanvraag meer of minder stringent zijn geworden én wat ze op die terreinen verwachten in de toekomst.

In de afgelopen edities konden we vrijwel altijd lezen dat de banken strenger werden en aangaven strenger te worden. Medio oktober komt de nieuwe editie en het zal interessant zijn te zien hoe de vlag wat dat betreft er nu bij hangt.