"De afgelopen jaren, vooral tijdens de coronacrisis, sprongen de centrale banken meermaals in de bres als ultieme redder van de markten, voor de echte fans zelfs van de economie in haar geheel, maar sinds kort lijken ze bijna allemaal ten strijde te trekken tegen de markt en daarmee ook tegen de gevolgen van hun eigen beleid. Het beloven dan ook woelige tijden te worden voor de wereldwijde aandelenmarkten.
Alexis Bienvenu
Britse centrale bank wijzigt koers
Opmerkelijk is het monetaire beleid van de Britse centrale bank. Die begon eind 2021 al de richtrente op te trekken, nog vóór de Europese Centrale Bank en zelfs de Amerikaanse Federal Reserve (de Fed), maar kondigde op 28 september tot ieders verrassing een aankoopprogramma voor langlopende Britse staatsobligaties van 65 miljard pond (bijna 75 miljard euro) aan. Daarmee wil de Britse centrale bank de stijging van de lange rente tegengaan, terwijl ze zich net opmaakte om haar balans af te bouwen, een beleid dat nu op de lange baan is geschoven.
De Britse centrale bank hoopt op die manier de bijzonder negatieve impact te verzachten die de fiscale maatregelen van de nieuwe premier Liz Truss op de rente hebben gehad. Truss wekte argwaan bij beleggers met haar plannen om de huishoudens te beschermen tegen de hoge energieprijzen en tegelijk de groei te stimuleren, wat een enorme stijging van de staatsschuld tot gevolg zou hebben. Minder inkomsten en meer uitgaven: niet echt een combinatie waar de markten dol op zijn.
Een daling van het pond sterling was onvermijdelijk. Dat gebeurde ook, op ondubbelzinnige wijze: de munt bereikte zijn laagste peil ooit tegenover de dollar. In een poging de twijfels bij beleggers weg te nemen, ging de centrale bank lijnrecht tegen haar eigen beleid van renteverhogingen in door de lange rente te verlagen. Dat terwijl het regeringsbeleid, dat gericht is op het bestrijden van de inflatie, juist vraagt om een verhoging van de rente!
Azië worstelt met sterke dollar
Niet alleen in het Verenigd Koninkrijk gaat de centrale bank tegen de markt in. De Japanse nationale bank houdt de rente hardnekkig op zo goed als nul, terwijl de inflatie oprukt en de yen pijlsnel waarde verliest tegenover de dollar. Het gevolg is dat BoJ dollars moet verkopen voor yens om de munt te ondersteunen, maar zolang het verruimende monetaire beleid wordt gehandhaafd, levert dat amper iets op. De Japanse centrale bank lijkt voorlopig weinig wapens te hebben in haar strijd tegen de valutamarkten.
Heel Azië worstelt overigens met een te sterke dollar. Taiwan voert wisselcontroles in, Indonesië en India grijpen in om hun munt te ondersteunen. De Chinese yuan zit in een meer systemische crisis en noteert op zijn laagste niveau tegenover de dollar sinds 2008. De Chinese centrale bank moest voor de vijfentwintigste keer op rij een hogere wisselkoers vastleggen dan de markt verwachtte.
Door Amerikaanse obligaties te verkopen voor yuans om de druk op haar munt te temperen, wakkert de Chinese centrale bank echter het rendement van Amerikaanse obligaties aan, waardoor het renteverschil in het voordeel van de dollar nog groter wordt! Ook daar keert het monetaire wapen zich deels tegen zijn meester.
"Ook in China keert het monetaire wapen zich deels tegen zijn meester"
Rustigere inflatietijden
De romance tussen de centrale banken en de markten is duidelijk voorbij. De krachtigste aanval komt uiteraard van de Fed, die de rente onverbiddelijk verder optrekt en daarmee de dollar hoger drijft om de economie te vertragen en de inflatie terug te dringen. Daar zal het ook in slagen.
De Amerikaanse inflatie is wel nog steeds historisch hoog, maar er duiken tekenen op dat er rustigere tijden aankomen, met name op de Amerikaanse vastgoedmarkt. Maar het Fed-beleid gaat wel ten koste van spaarders, van bedrijven, die het moeilijk zullen hebben om zich te herfinancieren, en van zo ongeveer de hele planeet buiten de VS vanwege de bijzonder sterke dollar, die nadelig is voor landen die grondstoffen invoeren – met name de eurozone – en daar de inflatie aanwakkert.
"Het Fed-beleid gaat wel ten koste van zo ongeveer de hele planeet"
Dat de Fed in oorlog is met de markten, is echter naar mening van diezelfde Fed op de lange termijn voor hun eigen bestwil, omdat de inflatie de reële lonen en de reële inkomsten uit financiële activa aantast. Op lange termijn bekeken is de kruistocht van de Fed dus niet onlogisch. Wie weet wordt de Fed zo tegen wil en dank alsnog de redder van de markt."