Microfinanciering biedt stabiel rendement en echte impact Gezien de stabiele aard en de lage correlatie met financiële markten, kunnen microfinancieringsfondsen volgens AF Advisors een mooie aanvulling zijn in een gediversifieerde beleggingsportefeuille. Het zijn in elk geval fondsen die echt impact hebben. Addertjes? 25 mei 2022 08:00 • Door Gastauteur IEXProfs "Er bestaat een groeiende behoefte bij zowel particuliere als bij institutionele beleggers om met hun beleggingen niet alleen maar financieel rendement te behalen. Dit kan op verschillende manieren worden vormgegeven. Een beleggingsstrategie kan rekening houden met kansen als gevolg van een veranderend klimaat of kan een specifieke duurzame doelstelling hebben. Ook houden beleggers steeds meer rekening met duurzaamheidsrisico’s in hun beleggingsportefeuille. De meest vergaande vorm is directe impact te genereren met de beleggingen in de portefeuille. In dit geval prevaleert het behalen van de duurzame doelstelling boven het behalen van rendement. Hoewel de discussie over de daadwerkelijke duurzaamheid van veel beleggingsstrategieën aanhoudt, is er wel overeenstemming over het duurzame karakter van de beleggingscategorie microfinanciering. Volgens onderstaand overzicht is microfinanciering (zie Impact-first) op het gebied van duurzaamheid de meest vergaande manier van beleggen. In dit artikel kijken we naar de beleggingscategorie microfinanciering in opkomende landen en worden ontwikkelde landen, daar waar ook een behoefte is aan microfinanciering, buiten beschouwing gelaten. Klik op de afbeelding voor een grote versie Groeiende vraag naar microfinanciering Microfinanciering behelst het aanbieden van financiële dienstverleningen aan particulieren en ondernemingen die geen toegang hebben tot traditionele (bank) financiering. Te denken valt aan het verstrekken van microkrediet, maar ook het openen van een bank- en spaarrekening en het faciliteren van online betaalverkeer. Door de ‘unbanked’ toegang te verschaffen tot het financiële systeem, wordt het particulieren mogelijk gemaakt om bijvoorbeeld een onderneming te starten en spaargeld veilig weg te zetten, waardoor ze hun levensstandaard kunnen verbeteren. Het verschaffen van toegang tot financiële diensten wordt in de beleggingswereld bestempeld als financiële inclusie en wordt gezien als tussenstap voor het bereiken van een aantal van de United Nations Sustainable Development Goals (SDGs). Gezien de toenemende mate waarin duurzaamheid een rol speelt in investeringsbeslissingen, wordt ook de vraag vanuit particuliere beleggers naar microfinancieringsfondsen steeds groter. In dit artikel zetten we uiteen wat microfinanciering is, beschrijven we de voor- en nadelen van investeren in microfinanciering, en op welke manier dit binnen een beleggingsportefeuille zou kunnen passen. Chris Vink Lokale kennis essentieel Bij het verstrekken van leningen of andere financiële diensten is lokale kennis van groot belang. Nog los van de taalbarrière, is het van een afstand vrijwel onmogelijk om te beoordelen of iemand in een ontwikkelingsland in aanmerking komt voor een lening of spaarrekening. Lokale kennis en de mogelijkheid tot frequent contact is een vereiste om dit te kunnen beoordelen. Daarom verstrekken microfinanciers (zoals beleggingsfondsen) leningen aan microfinancieringsinstellingen (MFI’s) in de verschillende ontwikkelingslanden. Dit zijn instellingen die financiële diensten verlenen aan mensen met lagere inkomens, vaak met een focus op lokaal achtergestelde groepen zoals mensen in landelijke gebieden of vrouwen die omwille van sociaal culturele factoren niet in aanmerking komen voor reguliere financieringsmogelijkheden. De aanvrager van de lening doet de aanvraag bij een MFI, die verantwoordelijk is voor het beoordelen en monitoren van de lening. De MFI verstrekt uiteindelijk de lening en is verantwoordelijk voor het innen van de rente en aflossing. De MFI rapporteert aan het beleggingsfonds over dienstverlening en over het sociale en financiële rendement. Nina van Dam Samenwerking met MFI Beleggingsfondsen richten de due diligence op de MFI, waarvan een fysiek bezoek aan de organisatie vaak een onderdeel uitmaakt. Er wordt gekeken of de processen van de organisatie op een degelijke manier zijn ingericht en of deze daadwerkelijk worden uitgevoerd zoals in het beleid staat beschreven. Een bezoek aan leningnemers om klanttevredenheid te toetsen kan ook onderdeel uitmaken van de due diligence. Wanneer er een positief besluit genomen is om te investeren via de MFI, wordt dit meestal gedaan middels een lening. Het is echter ook mogelijk dat in eigen vermogen geïnvesteerd wordt. In dit geval koopt het beleggingsfonds een deel van de MFI en wordt er van een private equity investering gesproken. Dit gebeurt over het algemeen alleen bij MFI’s waarmee een lange en stabiele relatie is opgebouwd. De relatie tussen het beleggingsfonds en de MFI stopt niet nadat er gefinancierd is. Zoals eerder gezegd, rapporteert de MFI periodiek aan het beleggingsfonds, zodat het fonds de prestaties kan monitoren en de duurzame impact in kaart kan brengen. Dit maakt het mogelijk dat een beleggingsfonds inzicht heeft in de daadwerkelijke impact en zelf ook kan rapporteren over de SDGs waaraan wordt bijgedragen. De portefeuillemanager van het beleggingsfonds kan zelfs de rol van een coach vervullen voor het management van de MFI. Hiermee wordt getracht de impact van de MFI verder te verbeteren waar dat nodig is. Lage correlatie Microfinanciering heeft een lage correlatie met andere beleggingscategorieën, wat een gunstig effect kan hebben op de risico-rendementsverhouding van een beleggingsportefeuille. De correlatie tussen het gemiddelde rendement van 12 microfinancieringsfondsen en de MSCI World NR EUR over de afgelopen tien jaar is 0,27. "Microfinanciering heeft een lage correlatie met andere beleggingscategorieën" Een van de redenen voor de lage correlatie is dat microfinanciering voornamelijk wordt geraakt door de reële economie en minder door schokken op de financiële markt. Dit wordt geïllustreerd door onderstaande grafiek die het gemiddelde rendement van microfinancieringsfondsen over de afgelopen vijf jaar laat zien. De aandelenmarkt noteerde over 2018 een verlies van bijna tien procent terwijl indicatoren van de reële economie, zoals lage werkloosheid en economische groei, juist een positief vooruitzicht boden. De microfinancieringsfondsen merkten weinig van de financiële schok en noteerden een positief rendement van bijna 2% over hetzelfde jaar. Klik op de afbeelding voor een grote versie Reële economie raakt microfinanciering Dit is niet vreemd wanneer je stilstaat bij het type leningen die onderliggend zijn aan microfinanciering. Het gaat om kleine leningen aan personen en bedrijven in ontwikkelingslanden die vaak onderdeel zijn van de infrastructuur voor de eerste levensbehoeftes. Het zijn geen leningen aan bedrijven die luxeproducten maken, die de consument als eerste van de boodschappenlijst haalt in tijden van crisis. Daarentegen heeft de coronacrisis de rendementen wel negatief beïnvloed, zoals ook te zien in bovenstaande grafiek. Dit komt doordat de coronacrisis de reële economie raakte; het bemoeilijkte ondernemers in hun werkzaamheden en daarmee hun vermogen om te voldoen aan financiële verplichtingen. Sterk uiteenlopende rendementen Het financiële rendement van de beleggingscategorie is minder makkelijk te beoordelen dan dat van traditionele beleggingscategorieën. Het gebrek aan een standaard index en de afwijkende strategieën binnen de categorie maken dit lastig. De strategieën wijken van elkaar af doordat sommige fondsen enkel microkrediet verstrekken, maar niet in andere financiële dienstverleningen voorzien (zoals bank- en spaarrekeningen). In Q2 van 2020 lag bijvoorbeeld het hoogste rendement meer dan 5%-punt hoger dan het laagste rendement. "Financieel rendement tussen de fonden verschilt sterk" Een andere reden waarom het financiële rendement tussen de verschillende beleggingsfondsen varieert zijn de kosten van de beleggingsfondsen. Deze zijn hoger dan de kosten van beleggingsfondsen in veel traditionele beleggingscategorieën en variëren sterk tussen de aangeboden microfinancieringsfondsen. Wat is de duurzame impact? Bij het beoordelen van de performance van microfinancieringsfondsen is impact misschien nog wel belangrijker dan het financiële resultaat. Het meten van duurzame impact is echter een stuk ingewikkelder en wordt meestal gedaan aan de hand van de SDG's. Microfinanciering levert een directe bijdrage aan het behalen van een aantal SDGs, zoals het reduceren van armoede en honger, en is indirect een opstap om het behalen van andere SDGs mogelijk te maken. Het kan bijvoorbeeld een bijdrage leveren aan het verminderen van ongelijkheid, verbeteren van infrastructuur en beschikbaar maken van beter onderwijs. De impact wordt inzichtelijk gemaakt door middel van impact indicatoren, zoals het aantal mensen dat is bereikt door de MFIs, het percentage vrouwelijke leners en het percentage leners in landelijke gebieden. "Microfinanciering levert een directe bijdrage aan het behalen van een aantal SDG's" De impact kan ook verder worden gespecificeerd per SDG. Zo wordt bijvoorbeeld de impact op SDG 4, toegang tot kwaliteitsonderwijs, gemeten aan de hand van het aantal leners dat een lening afneemt die ingezet wordt om onderwijs te volgen, te bieden of te verbeteren. Belangrijkste risico’s Net als andere vastrentende beleggingscategorieën is er bij beleggingen in microfinanciering sprake van kredietrisico, liquiditeitsrisico, renterisico en valutarisico. Renterisico is in beperkte mate aanwezig omdat de onderliggende leningen een korte looptijd hebben en daardoor ook een lage rentegevoeligheid kennen. Bewegingen in de rentestand zullen een beperkte invloed hebben op het rendement. Ondanks dat leningen in volatiele lokale valuta kunnen worden uitgegeven is het valutarisico beperkt omdat het zoveel mogelijk wordt afgedekt middels derivaten. Kredietrisico zit bij microfinanciering anders in elkaar dan bij overige vastrentende beleggingen en komt in twee lagen terug. Beleggingsfondsen zijn namelijk blootgesteld aan de kredietwaardigheid van de MFI, en de MFI is blootgesteld aan de kredietwaardigheid van haar klanten. Meer kredietrisico Ten opzichte van andere vastrentende beleggingscategorieën zijn leningen van MFI’s blootgesteld aan meer kredietrisico omdat de microleningen en andere financiële diensten die verstrekt worden meestal geen onderpand hebben. Daarnaast is er regelmatig geen data beschikbaar om vast te stellen hoe kredietwaardig de aanvrager van microkrediet is. Om dit risico in kaart te brengen en te beperken doet het beleggingsfonds de eerder beschreven due diligence op de MFI. Ook is het belangrijk dat de MFI frequent rapporteert, zodat er snel gereageerd kan worden op afnemende prestaties. Liquiditeitsrisico Liquiditeitsrisico ontstaat als gevolg van de mismatch tussen de gevraagde liquiditeit door beleggers in het beleggingsfonds en beschikbare liquiditeit. Wanneer beleggers in groten getale tegelijk willen uittreden, speelt dit risico op en kan het resulteren in het tijdelijk sluiten van het fonds. Dit gebeurde in 2020 nog bij een Nederlandse aanbieder van een microfinancieringsfonds naar aanleiding van Covid-19. Het liquiditeitsrisico kan worden beheerst door, bijvoorbeeld, een beperkt frequente verhandelbaarheid aan te bieden en door een buffer aan te houden. Er zijn echter ook microfinancieringsfondsen met dagelijkse verhandelbaarheid. Gezien het illiquide karakter van microfinanciering – een fonds kan niet zomaar geld terugroepen wat is uitgeleend aan een MFI, zoals een aandelenfonds wel eenvoudig aandelen kan verkopen om de liquide middelen te verhogen – is er een liquiditeitsmismatch bij microfinancieringsfondsen met dagelijkse verhandelbaarheid. Beleggingsopties De meeste Nederlanders beleggen niet in microfinanciering. Het pensioen van de gemiddelde Nederlander wordt amper tot niet in microfinanciering belegd aangezien alleen een klein aantal, met name grote Nederlandse pensioenfondsen (een zeer beperkt deel) in microfinanciering beleggen. In een aantal private banking portefeuilles wordt er wel in microfinanciering belegd. De meest duurzame beleggingsprofielen en de meest duurzame private banks nemen microfinanciering op in de portefeuilles van hun klanten. Via beleggingsplatforms kan een belegger wel zelf kiezen in deze beleggingscategorie te beleggen. De Nederlandse platforms bieden vaak een klein aantal microfinancieringsfondsen aan van met name de Nederlandse asset managers. Deze microfinancieringsfondsen worden vaak aangeboden door specialistische microfinanciering asset manager of door duurzame asset managers. De meeste grote asset managers bieden geen microfinancieringsfondsen aan. "Via beleggingsplatforms kan een belegger zelf kiezen in deze beleggingscategorie te beleggen" Conclusie Gezien de stabiele aard van de onderliggende beleggingen en de lage correlatie met financiële markten kunnen microfinancieringsfondsen een aanvulling zijn in een gediversifieerde beleggingsportefeuille. Hierbij dient wel rekening gehouden te worden met de hierboven beschreven risico’s, en dan met name met het liquiditeitsrisico van fondsen met een dagelijkse verhandelbaarheid. Microfinancieringsfondsen zouden een langetermijnbelegging moeten zijn waarbij de belegger niet op korte termijn de hierin belegde gelden nodig heeft. De rendementen van microfinancieringsfondsen zijn over het algemeen stabiel en zijn gevoeliger voor veranderingen in de reële economie dan voor financiële schokken. Daarbij komt nog dat er met een belegging in microfinancieringsfondsen écht impact gemaakt wordt in de economie van ontwikkelingslanden." Chris Vink en Nina van Dam analyseren beleggingscategorieën bij AF Advisors. AF Advisors schrijft op kwartaalbasis voor IEXProfs over alternatieve beleggingscategorieën. Deze bijdrage is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Gastauteurs zijn beleggers die schrijven op persoonlijke titel. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Impactbeleggen 30 jan JSS Green Planet Fund: Kansrijk beleggen in een groene toekomst Beleggen in de toekomst is volgens S. Safra Sarasin beleggen in de groene transitie. Lees meer over het JSS Sustainable Equity Green Planet Fund, dat in de laatste drie jaar niet alleen hard is gegroeid maar ook sterk heeft gepresteerd.
ESG 17 jan ESG is dood, lang leve ESG 2.0! Matt Christensen, hoofd duurzaam en impact beleggen bij Allianz Global Investors, schetst de vijf belangrijkste duurzaamheidsthema's van 2024. Politieke verdeeldheid dreigt het grootste struikelblok te worden.
ESG 01 nov Biodiversiteitsverlies, het megarisico dat slechts enkelen zien Het verlies van biodiversiteit is volgens De Nederlandsche Bank (DNB) een groot risico voor de financiële stabiliteit. Cardano heeft een methode ontwikkeld om dit verlies te meten en zo de beleggingsrisico’s in kaart te brengen. IEXProfs sprak met Dennis van der Putten, Chief Sustainability Officer bij Cardano.
Impactbeleggen 24 jul “Impactbeleggen is pionieren” Als hoofd Private Markets & LDI leidt Rik Klerkx de inspanningen van Cardano om voor z’n klanten, veelal middelgrote pensioenfondsen, een positieve impact en een gezond rendement te boeken. “Hun duidelijke wens is om meer te doen met impactbeleggingen. Wij komen hen tegemoet met maatoplossingen.”
Impactbeleggen 28 jun PE en impactbeleggen vormen een goede combi Private equity heeft volgens Achmea IM veel te bieden aan beleggers die naast een mooi rendement een positieve bijdrage willen leveren aan een betere wereld.
Impactbeleggen 26 jun ”De financiële sector heeft een rol te spelen” Hadewych Kuiper van Triodos Investment Management over de betekenis en het belang van impactbeleggen. “Het is een hardnekkige mythe dat impactbeleggen ten koste zou gaan van rendement.” Dit is de eerste aflevering van een serie interviews over de zin van impactbeleggen.