Waar blijven de angstaanjagende krantenkoppen over Italië?
De ontwikkeling van de Italiaanse overheidsfinanciën is minder eenduidig dan doemdenkers én optimisten denken, zegt Ulrike Kastens, hoofdeconoom Europa bij vermogensbeheerder DWS.
"In Duitse roddelbladen is de krantenkop Die nächste Eurokrise al opgedoken. De eeuwige favoriet van de Britse media is House prices set to plummet. Angstaanjagende koppen zijn goed voor de krantenverkoop en niet noodzakelijk bedoeld om lezers te informeren.
De afgelopen weken waren headlines over de euro afwezig. Dat is opvallend want de spreads op Italiaanse staatsobligaties ten opzichte van Duitse Bunds stegen sinds september vorig jaar immers met meer dan 100 basispunten. Naar historische normen is de huidige spread nog steeds bescheiden.
Italië moet elk jaar zo’n 14% van zijn schuld herfinancieren. Het duurt dus even totdat veranderingen in de rente worden doorberekend in de rentekosten.
Italië is geen Griekenland
De overheidsschuld als percentage van het bbp van Italië bedroeg eind 2021 iets meer dan 150%. Dat is de hoogste schuld na Griekenland, maar anders dan in Griekenland komt dat in Italië vooral door budgettaire coulance die teruggaat tot de jaren tachtig.
De laars van Europa had tijdens een groot deel van die periode juist overschotten, zowel op de lopende rekening als op het primaire begrotingssaldo (vóór rentebetalingen).
Door de hoge kosten van de pandemie is dit laatste omgeslagen in een tekort. Het overschot op de lopende rekening is weliswaar nog steeds positief, maar is slinkende. Bovendien blijft Italië een van Europa's productiecentra en is het land van oudsher een belangrijke importeur van Russisch olie en gas waardoor het door de oorlog in Oekraïne nu lijdt onder onderbrekingen in de bevoorrading. Om energie te besparen heeft premier Draghi terecht de thermostaten lager gezet.
Italiaanse regering moet aan de bak
Voor eind mei 2023 komen er verkiezingen, en dat is misschien net ver genoeg weg om de Italiaanse financiën te stabiliseren. Het hangt wel af of Italië zich aan de regels houdt en het komende jaar de begroting in evenwicht brengt. Dan zou zelfs een rentestijging van 200 basispunten beheersbaar moeten zijn.
Of dit haalbaar is, hangt niet alleen af van budgettaire beleidskeuzes, maar ook van de wisselwerking tussen de nominale groei (dus inclusief inflatie) en de rentetarieven. Misschien is er wat dit laatste betreft ruimte voor optimisme, althans als je kijkt naar relatieve maatstaven zoals de spreads op obligaties.
De afgelopen tien jaar nam Italië niet altijd snelle, maar wel de noodzakelijke maatregelen. De banksector is bijvoorbeeld grotendeels ontdaan van leningen die niet worden terugbetaald. In hoeverre deze inspanningen de structurele groeivooruitzichten zullen verbeteren, valt af te wachten. Wat betreft de diversificatie van de energiesituatie, is het land veel voorzichtiger geweest dan veel van hun noordelijke bondgenoten."