In het nieuwe pensioencontract biedt Artificial Intelligence uitkomst
Het uitvoeren van het nieuwe pensioencontract is een ingewikkeld proces. Vele keuzes grijpen tegelijk op elkaar in. Voor mensen is dat lastig te beoordelen. Echter, kunstmatige intelligentie kan dat volgens Joris Heijting, oprichter van het fintechbedrijf Matchinglink, moeiteloos. “Het is daardoor eigenlijk onmisbaar in de besluitvorming.”
“Artificial intelligence (AI) neemt een steeds belangrijker rol in het dagelijks leven in. Algoritmes zijn niet meer weg te denken in alle uithoeken van de samenleving. Ook voor de pensioensector biedt AI inmiddels uitkomst. Nu deze sector te maken krijgt met een nieuw en complex pensioenstelsel is de inzet van AI nog meer nodig.
Het uitvoeren van het nieuwe pensioen contract (NPC) kent immers veel meer dimensies dan wat de huidige ALM-studie vertelt. Nu nog rekent een pensioenfonds door wat één beleggingsportefeuille voor alle deelnemers tegelijk oplevert. Bij het managen van deze portefeuille zijn relatief weinig beslismomenten. Meestal blijven die beperkt tot de jaarlijkse rebalancing van de assetmix.
Ook het aantal beoordelingscriteria is tegenwoordig nog overzichtelijk. Het gaat om enkele zaken, die goed in de gaten moeten worden gehouden, zoals de dekkingsgraad, de verwachte indexatie en het pensioenresultaat.
Werk aan de winkel
Het nieuwe contract is complexer, de uitvoering veel moeilijker dan wat pensioenfondsbestuurders nu nog gewend zijn. Deelnemers zijn binnenkort onderverdeeld in cohorten en hebben hun eigen asset mix, eigen beleggingshorizon en eigen risico-acceptatie. Maar vervolgens worden via de solidariteitsreserve de risico’s wel gedeeld, en worden bij het toekennen van het beschermingsrendement ook de opbrengsten met elkaar verrekend.
Ook het beheer 'onderweg' wordt met het nieuwe contract uitgebreider. Ieder jaar kunnen deelnemers aan de hand besluiten de assetmix of risicobereidheid aan te passen. Ze kunnen tekorten aanvullen of doelen verlagen. Overwinsten kunnen worden gebruikt om een premievakantie te nemen, het risico te verlagen of extra indexatie te krijgen.
Het pensioenfonds moet dit alles uitvoeren vanuit het perspectief van evenredige belangenbehartiging, waarbij geen enkele groep, jong en oud, er meer dan de andere op vooruitgaat. Eerlijk zullen we alles delen.
De toegevoegde waarde van AI
Bovenstaande factoren zijn te talrijk en te veel verweven om met trial-and-error-portefeuilles en berekeningen van ALM te benaderen. Er zijn zoveel mogelijk oplossingsrichtingen dat een geavanceerdere doorrekening nodig is.
Mensen zijn niet goed in het hanteren van zoveel variabelen tegelijk. Artificial Intelligence kan dit wel. Het oplossen van vraagstukken in multidimensionale ruimten is bij uitstek iets waarin AI uitblinkt. Zo kan AI op basis van de doelstellingen van een pensioenfonds een antwoord optimaliseren. Volgens kan worden getoond wat de impact is als er keuzes worden gemaakt die van dit optimum afwijken. Dat is vele malen krachtiger dan een traditionele ALM-studie.
"Het oplossen van vraagstukken in multidimensionale ruimten is bij uitstek iets waarin AI uitblinkt"
Meer gemak en inzichtelijkheid
De verantwoordelijkheid voor besluiten blijft uiteraard bij bestuurders. Wat bestuurders erg helpt is dat, gegeven de enorme complexiteit, er met AI een optimum kan worden bepaald. Dit optimum kan bovendien inzichtelijk worden gemaakt waarbij eenvoudig varianten kunnen worden getoond. Wat zijn de gevolgen van slechte beursjaren? Wat gebeurt er bij aanpassingen van de instellingen van de solidariteitsreserve?
Kort gezegd, met de hulp van AI wordt de impact van besluiten inzichtelijker. De technologie kan tevens worden gebruikt worden voor een praktische doorvertaling naar strategisch en operationeel beleggingsbeleid.
Een ander groot voordeel van de inzet van AI is de flexibiliteit ervan. De software kan doorlopend worden gebruikt om nieuwe inzichten te toetsen. De optimalisatie kan afhankelijk van de invaar-dekkingsgraad en marktomstandigheden worden gemonitord en worden aangepast.
Pensioenfondsbestuurders blijven wel nodig
AI is een container begrip. Welke vorm van AI helpt pensioenfondsen? De belangrijkste technologieën die wij voor asset management inzetten zijn optimalisatie algoritmes. Dit zijn zoekstrategieën die op basis van een nutsfunctie tot een antwoord komen. Hiertoe behoren onder meer lineaire optimalisatie engines. Daarnaast maken we gebruik van neurale netwerken om ontwikkelingen door de tijd te volgen en om optimale verandermomenten te kunnen bepalen.
"De inzet van AI is vooral beslissingsondersteunend"
Ik krijg vaak de vraag in hoeverre pensioenfondsbestuurders over een paar jaar nog nodig zijn voor het nemen van belangrijke pensioenbestuurders. Hebben engines hun plaats dan overgenomen. Ik kan hen geruststellen. De inzet van AI is vooral beslissingsondersteunend. Er zijn altijd menselijke afwegingen te maken. Wel kan er met hulp van deze technologie consistentere beslissingen worden. De transitie naar het nieuwe pensioencontract is bij uitstek zo’n moment om met deze nieuwe tooling aan de slag te gaan.”