Afgelopen week heeft de NS flink wat treinen uit het schema moeten schrappen als gevolg van een tekort aan verkeersleiders. Terwijl het tv-programma De Grote Kleine Treinencompetitie hoge kijkcijfers scoort, heeft ProRail grote moeite om de 60 uitstaande vacatures (op een totaal van 750 verkeersleiders) in te vullen.
We kunnen natuurlijk gaan zuchten over slecht management bij onze nationale spoororganisatie en dat treinen toch al nooit op tijd rijden, maar een tekort aan werknemers is echt niet alleen een probleem van ProRail.
Het maakt eigenlijk niet uit naar welke sector je kijkt, overal is er sprake van enorme tekorten. Volgens het CBS stonden er in juni 327.000 vacatures open, zodat er nu meer vacatures dan werklozen zijn.
Schaarste arbeidsmarkt neemt toe
Het is niet lastig te voorspellen dat de tekorten op de arbeidsmarkt snel zullen toenemen. De afgelopen 20 jaar hebben werkgevers geprofiteerd van de beschikbaarheid van Oost-Europese arbeidsmigranten, wat de lonen aan de onderkant van de arbeidsmarkt sterk heeft gedrukt.
Maar nu fabrieken, magazijnen en kassen grotendeels zijn gevuld met migranten, is de rek uit deze oplossing. Ook kunnen we Nederlanders niet vragen om nog (veel) langer door te werken. De pensioenleeftijd is al opgelopen tot gemiddeld 65 jaar.
De overheid en andere werkgevers kunnen zich daarom schrap zetten voor een enorme competitie om de schaarse werknemers. Uiteraard is het standpunt van werkgevers dat loonstijgingen niet mogelijk zijn en dat we maar eens moeten ophouden met parttime werken. Dat is tegen het zere been van vakbonden, die juist streven naar een kortere werkweek met een hoger loon.
"De overheid en andere werkgevers kunnen zich schrap zetten voor een enorme competitie om de schaarse werknemers binnen te halen"
50% meer loon
Terwijl Nederlandse vakbonden en werkgevers blijven knokken over een procentje meer erbij, zie je in landen met relatief zwakke vakbonden juist het begin van een loongolf. In de VS heeft Walmart dit jaar al drie (!) loonsverhogingen doorgevoerd, met een stijging van het gemiddelde loon van meer dan 20% in 2021.
Andere Amerikaanse retailers moeten volgen, met soms verhogingen van 50% van hun minimumloon om werknemers te trekken. De laatste maanden zien we ook dat in de VS een recordaantal werknemers hun baan opzeggen om voor een flink hoger salaris bij een andere werkgever aan de slag gaan.
Net als in Nederland hebben werkgevers in de VS jarenlang geprofiteerd van migratie en de trend van langer werken om de lonen laag te houden. Maar migratie is in het afgelopen decennium sterk teruggevallen en werknemers gaan massaal met vervroegd pensioen nu hun pensioenpotten flink zijn gevuld dankzij de positieve rendementen op de beurs en op de huizenmarkt.
In het Verenigd Koninkrijk worden al deze trends nog eens versterkt door brexit, die arbeidsmigratie uit Oost-Europa heeft geblokkeerd.
ECB zal moeten draaien
Centrale banken blijven koppig aangeven dat de stijging van inflatie een tijdelijk fenomeen is, maar de oplopende tekorten op westerse arbeidsmarkten laten zien dat we deze boodschap niet te veel gewicht moeten geven.
De onderhandelingsmacht van werknemers zal alleen maar toenemen in de komende jaren en de inflatiecijfers zijn dan een prima startpunt voor een brede loongolf.
Opvallend is dat tot nog toe juist in landen met een lage organisatiegraad de salarissen het meest stijgen. In Europa lopen de cao’s vaak over een periode van meerdere jaren, zodat hoge looneisen waarschijnlijk pas eind 2022 op tafel komen te liggen.
Op dat moment zal ook de ECB een flinke draai moeten maken en afscheid nemen van de aankopen van obligaties en van de negatieve rente.
"De ECB zal afscheid moeten nemen van de aankopen van obligaties en van de negatieve rente"
Als ik kijk naar Europese marktrentes, dan is dit scenario absoluut niet ingeprijsd.
Hendrik Tuch, CFA is hoofd vastrentende waarden Nederland bij Aegon Asset Management. Aegon Investment Management B.V. is geregistreerd bij de Autoriteit Financiële Markten als een beheerder van beleggingsinstellingen. Op basis van haar vergunning is Aegon Investment Management B.V. geautoriseerd om individueel vermogensbeheer en beleggingsadvies te verlenen in de zin van de Wet op het financieel toezicht.