Klimaat is niet het grote obligatieprobleem Moet bij de uitgifte van langlopende staatsobligaties het klimaatrisico worden benoemd? Marcel Tak ziet daar niets in. Andere onbesproken risico's geeft hij voorrang, en dat zou het Agentschap Financiën ook moeten doen. 13 april 2021 10:00 • Door Marcel Tak Heeft u wel eens een prospectus van een Nederlandse staatslening uit 1920 doorgenomen? Ik lees de risicoparagraaf van de 100-jarige lening die destijds werd uitgegeven. “De wereld is zojuist bekomen van een afschuwelijke Wereldoorlog. Door de oprichting van de Volkerenbond is het risico van een nieuwe Grote Oorlog nagenoeg uitgesloten. De Spaanse Griep van de afgelopen jaren leert ons dat in de toekomst pandemieën risico’s vormen voor de terugbetaling van deze lening.” Grappig zo’n kijkje in zo’n oude prospectus, maar dit is uiteraard verzonnen. De overheid gaf toen geen leningen met een zeer lange looptijd uit. Bovendien is het onzinnig over een periode van honderd jaar uitspraken te doen over oorlogen, pandemieën en de kredietwaardigheid van de overheid. Was de wereld zoals we die kenden in 2020 ook maar enigszins voorspelbaar in 1920? Toch willen onderzoekers Arjuna Dibley, Thom Wetzer en Cameron Hepburn dat de risicoparagraaf in de prospectus van nieuw uit te geven langlopende (>30 jaar) staatsleningen dergelijke onzekerheden vermeldt. Daarbij gaat het met name over de risico’s van de klimaatveranderingen voor de kredietwaardigheid van de overheden. Veronderstelde effecten klimaatverandering Dat schrijven de genoemde wetenschappers in een artikel voor het blad Nature. Volgens hen heeft de klimaatverandering in potentie een enorm negatief effect op de economische groei in de wereld. Zij berekenden de omvang van de economieën van verschillende landen met en zonder klimaatverandering op het tijdstip waarop de langstlopende staatslening van het betreffende land aflost. In de VS kan de economie in de komende dertig jaar (aflossing langstlopende lening in 2050) met 5% krimpen ten opzichte van het scenario zonder de veronderstelde klimaatverandering. Dat lijkt nog mee te vallen, maar er zijn landen die er ernstiger aan toe zijn. Cyprus bijvoorbeeld ziet bij de geprognosticeerde opwarming van de aarde ruim 20% economische krimp ten opzichte van het basisscenario. Israël moet zelfs rekening houden met het ineenschrompelen van de economie met 80%. Dat geldt dan wel voor 2099, terwijl de langslopende lening in 2120 aflost. Het land mag van geluk spreken dat de cijfers niet tot die datum berekend zijn. Was 2120 wel berekend, dan was de krimp misschien wel op 100% uitgekomen… Ik vind het bizar om veel nut te verwachten van het benoemen van de klimaatrisico’s in de prospectussen van staatsleningen. Maar eerst nog even het goede nieuws van de berekeningen van de onderzoekers. Het is zeker niet zo dat alle landen last hebben van de klimaatveranderingen. Als ik de tabel van alle onderzochte landen bekijk, dan valt op dat de Belgische economie juist profiteert van de temperatuurstijging en in 2079 maar liefst 20% groter is dan zonder klimaatveranderingen. De Ierse economie is in 2120, voor dit land konden de berekeningen kennelijk wel voor de volle honderd jaar worden gemaakt, bijna 50% groter dan zonder klimaatverandering. De regeringen in deze landen moeten hun handtekening onder het klimaatakkoord misschien nog maar eens herzien. Nat vingerwerk Afgezien van deze opmerkelijke cijfers is het nut van het vermelden van de klimaatrisico’s in de prospectussen van staatsleningen volstrekt onduidelijk omdat de veronderstelde veranderingen in de economische projectie een hoog nattevingerwerk gehalte hebben. Ten eerste is er de vraag of er wel een dergelijke klimaatverandering zal plaatsvinden. Ten tweede, als de opwarming inderdaad significant uitpakt, is het de vraag in hoeverre de mens in staat is deze temperatuurstijging tegen te gaan. Dat is namelijk wat de onderzoekers wensen. Een (groot) deel van de nieuw uitgegeven staatsleningen moet worden besteed aan groene investeringen. Ten derde is het de vraag of klimaatverandering over een zo lange looptijd wel het geprognosticeerde effect op de economie heeft. Dat zijn allemaal onzekerheden die een waarschuwing in de prospectus tot een boterzachte melding doet verworden. Bovendien moet in de obligatieprospectus van landen als Ierland en België dus juist een positieve melding inzake de economische verwachting staan met betrekking tot de voorziene klimaatverandering. Tegengesteld effect De aanbeveling van de onderzoekers om in de prospectus een waarschuwing te plaatsen is ook vanuit hun eigen invalshoek merkwaardig. Het leidt tot het tegengestelde van het door hen gewenste effect. Volgens de professoren worden staatsleningen nu verkeerd geprijsd, juist omdat de klimaatrisico’s niet worden benoemd. Met andere woorden, als bij beleggers deze risico’s wel bekend zouden zijn, was de rente op de staatsobligaties hoger. Hier bijten de onderzoekers in hun eigen staart. De nieuw uitgegeven staatsschuld, voor een belangrijk deel overigens Covid-19 gerelateerd, zou moeten worden gebruikt voor investeringen in een meer groene economie. Dat zou de voorspelde klimaatramp voorkomen. Maar als de overheden over de klimaatverandering in de prospectus zouden communiceren, en de rente daardoor hoger wordt, komen juist de overheden in de problemen. De rentelast op de Covid-19 schuld, en alle andere nieuwe schuld, wordt veel hoger. Op deze manier blijft er minder geld over voor investeringen in de gewenste vergroening van de economie. Rating is key Ik teken overigens wel aan dat het onwaarschijnlijk is dat een risicoparagraaf in de prospectus van staatsleningen een opwaarts effect op de rente zal hebben. Staatsobligaties worden voornamelijk door professionele beleggers gekocht. Zij letten heel goed op allerlei soorten risico’s, of deze nou wel of niet in de prospectus staan vermeld. Daarnaast is voor staatsleningen de rating van de verschillende kredietbeoordelingsbureaus van belang. Deze bureaus houden rekening met alle relevante risico’s, ook die van het klimaat. Naar aanleiding van de aanbeveling van de auteurs is het aardig te bekijken hoe Nederland het ervan afbrengt. Zou in de prospectus van onze staatsleningen wel een klimaatwaarschuwing worden gegeven? Opmerkelijk is dat ons land niet is meegenomen in het onderzoek. Terwijl ‘wij’ toch ook een langlopende lening hebben uitgegeven met aflossing in 2052. Ontluisterende prospectus Dan duik ik zelf maar in de prospectus van deze staatslening. De inhoud ervan is ontluisterend. De prospectus is niet groter dan een A4’tje en een risicoparagraaf ontbreekt volledig. Op geen enkele manier wordt aangegeven wat de risico’s van een investering in deze staatslening zijn. Laat staan dat over klimaatrisico’s wordt gesproken. Terwijl er vanuit de regelgeving van het ministerie van Financiën strenge eisen gelden voor alle emittenten van financiële producten over de inhoud van een prospectus, vindt de Nederlandse overheid het zelf niet noodzakelijk de beleggers over de risico’s te infomeren. "Terwijl er vanuit de regelgeving van het ministerie van Financiën strenge eisen gelden voor alle emittenten van financiële producten over de inhoud van een prospectus, vindt de Nederlandse overheid het zelf niet noodzakelijk de beleggers over de risico’s te infomeren" Ik kijk op de site van de overheidsinstelling die de Duitse staatsleningen uitgeeft. De prospectus van de Duitse Anleihe is veel uitgebreider, maar ook daar zie ik geen overzicht van de risico’s. Echter, op de website de Duitse Finanzagentur staan die risico’s wél aangegeven, bijvoorbeeld dat een stijgende rente tot een daling van de koers van de obligaties leidt. Ook het debiteurenrisico wordt uitgebreid besproken. Zeker risico Op de website van het Nederlandse Agentschap van Financiën kan ik niets terugvinden over het risico van een belegging in staatsleningen. En die zijn er zeker. De in september 2020 uitgegeven staatslening die in 2052 afloopt en een coupon heeft van 0%, is verkocht tegen een koers van 99,13% (rendement van +0,03%). Iets meer dan een half jaar later staat de koers nu rond de 90%. Het rendement van de lening is daarmee opgelopen tot +0,34%. Stel dat de rente over vijf jaar op 2% staat, toch geen heel wilde voorspelling. Dan zal de koers van deze staatslening 60% noteren. Beleggers van het eerste uur kijken dan tegen een verlies van bijna 40% aan. De Nederlandse staat vindt het niet nodig in de prospectus tegen dit soort risico’s te waarschuwen. Integendeel, we vinden standaardteksten als deze: "De rente gaat in op de oorspronkelijke Stortingsdatum. De rente vervalt op de eerstvolgende Rentevervaldag en wordt betaald aan Necigef ten gunste van de aangesloten instellingen en hun rekeninghouders. De betaling aan de overige rechthebbenden vindt rechtstreeks plaats. De rente loopt niet verder dan tot de Aflossingsvervaldag." Let wel, het betreft een obligatie met een couponrente van 0%! We kunnen ons druk maken over het klimaat over vijftig of honderd jaar en het gebrek aan waarschuwingen daarvoor in de risicoparagraaf van prospectussen van staatsleningen. Ik zou de Nederlandse overheid echter oproepen eerst eens te beginnen met een prospectus waarin de basisrisico’s van het beleggen in een staatsobligatie worden vermeld. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Opinie 18 apr Yes! Wereldwijde groei versnelt In 2023 presteerde de Amerikaanse economie beter dan de meeste andere regio's in de wereld. Ook in 2024 gaat het de VS voor de wind, waarbij Grace Peters van J.P. Morgan Private Bank verwacht dat de economische groei in de rest van de wereld nu ook in een hogere versnelling gaat.
Assetallocatie 18 apr Van Lanschot Kempen koopt niet langer Japanse aandelen Van Lanschot Kempen is afgestapt van zijn overwogen-positie in Japanse aandelen. De bedrijfswinsten ontwikkelen zich nog steeds goed, maar de waarderingen beginnen flink op te lopen.
Assetallocatie 17 apr Cashberg langs de lijn gaat nergens naartoe Gerben Lagerwaard van State Street Global Advisors gelooft er niets van dat de gigantische hoeveelheid geld die nu in geldmarktfondsen is geparkeerd binnen afzienbare tijd naar de aandelenmarkt wordt gealloceerd.
Assetallocatie 16 apr "Impact aanval van Iran op financiële markten is beperkt" "De directe actie van Iran tegen Israël dit weekend heeft geleid tot de vrees voor verdere escalatie, maar bij afwezigheid van een volledige crisis in de regio - wat niet ons basisscenario is - denken we dat de impact op de financiële markten beperkt zal blijven." Dat schrijft Greg Hirt van Allianz Global Investors.
Assetallocatie 16 apr Amundi positiever over komende 10 jaar, negatiever over 25 jaar Amundi AM is sceptischer geworden over snelle maatregelen tegen het opwarmen van de aarde. De eerste 10 jaar is dat nog gunstig voor beleggers. Daarna wordt de rekening betaald.
Assetallocatie 11 apr Schroders kijkt met 3D-bril naar de toekomst De drie D's, decarbonisatie (weg van fossiele energie), demografie (vergrijzing) en deglobalisering spelen volgens Schroders de komende dertig jaar een sleutelrol in de beleggingsresultaten.