Burger in de kou Marcel Tak ergert zich aan de vrijheid die overheden hebben om de begrotings- en schuldregels aan hun laars te lappen, terwijl burgers die mogelijkheid niet hebben. 23 maart 2021 09:20 • Door Marcel Tak Het was een bericht dat maar weinig aandacht kreeg. Enkele weken geleden meldden verschillende media dat de Amerikaanse astrofysicus Avi Loeb, verbonden aan de Harvard University, ervan overtuigd is dat in 2017 een buitenaards ruimteschip is waargenomen. In dat jaar kreeg een telescoop, geplaatst in Hawaï, een mysterieus glimmend object in het vizier van zeker honderd meter omvang en dat veel licht weerkaatste. Het object had zoveel verschillende eigenschappen, dat deze niet met de huidige natuurkundige inzichten verklaard konden worden. De ontdekkers noemden het ruimteschip ‘Oumuamua, wat in het Hawaïaans ‘verkenner’ betekent. Veel wetenschappers hebben, met veel moeite en een groot aantal aannames die gecombineerd wel op heel veel toeval duiden, aangegeven dat het uiteindelijk toch om een natuurverschijnsel ging. Maar Loeb meent dat de waarschijnlijkheid van die natuurkundige verklaring zo gering is, dat het veel logischer is aan te nemen dat het een ruimteschip geconstrueerd door buitenaards intelligent leven betrof. Naar mijn mening is er bij Loeb en de andere wetenschappers die de beelden van de telescoop interpreteerden, sprake van een groot misverstand. De telescoop was helemaal niet gericht op verre zonnestelsels maar had per ongeluk het gebouw van de ECB in Frankfurt in beeld. Onverklaarbaar gedrag ECB Laten we eens veronderstellen dat onze wetenschappers met hun telescoop verder hadden ingezoomd, tot in de burelen van het gebouw. Daar zagen ze dan de verantwoordelijken voor een beleid dat in ieder geval het meest intelligente leven op Aarde en verre omstreken versteld doet staan. In elke willekeurige intergalactische samenleving is het de normaalste zaak van de wereld dat als je geld leent, daarover rente moet worden betaald. Actuele consumptie heeft altijd meer waarde dan toekomstige consumptie en investeringen zullen altijd rendement moeten opleveren. Om maar twee argumenten voor een positieve rente te noemen. Maar nee hoor, hier op Aarde, en met name in Europa, gaat het heel anders. Daar is de ECB erin geslaagd dat we het normaal vinden dat overheden, en zelfs sommige bedrijven, leningen aangaan en daar nog geld op toekrijgen. Terwijl de samenleving snakt naar het einde van het nieuwe normaal veroorzaakt door de coronacrisis, lijken de beleidsmakers hun monetaire abnormaal te koesteren. Dat de (ruimte)wetenschappers denken te maken te hebben met vreemde wezens, die gedrag vertonen dat niet te verklaren is met de huidige wetenschappelijke inzichten, is logisch. "De ECB is erin geslaagd dat we het normaal vinden dat overheden, en zelfs sommige bedrijven, leningen aangaan en daar nog geld op toekrijgen" Opwaartse rentedruk In de voorbije weken leek de rente iets op te lopen als gevolg van toenemende inflatieverwachtingen. Dat de prijsstijgingen het afgelopen decennia zo laag zijn gebleven, is bijna net zo lastig te verklaren als ‘Oumuamua. Maar dat we de komende jaren wel degelijk te maken gaan krijgen met inflatie, is beslist waarschijnlijker dan het waargenomen ruimteobject als huzarenstukje van buitenaards intelligent leven zien. Alleen al in de VS wordt de economische groei tot eind 2022 op 12% geschat. De groei beperkt zich niet alleen tot Amerika. Over de gehele wereld nemen de groeivooruitzichten sterk toe. Wat dat voor grondstoffenprijzen betekent, laat zich niet raden, want we zien daar nu al de concrete prijseffecten van. Ook arbeid zal onder die groeivooruitzichten schaarser worden en daardoor zijn (hogere) deel van de economische groei opeisen. Zie dan de opwaartse prijsdruk maar eens tegen te gaan. Als de markt dit scenario omarmt, kan de ECB opkopen wat ze wil, maar dan denk ik niet dat de (lange) rente nog extreem laag kan worden gehouden. Wat de gevolgen van een oplopende rente zijn laat zich ook in dit geval niet raden. Ze zijn namelijk gemakkelijk te berekenen. De totale staatsschuld in de EU bedraagt ruim 11.000 miljard euro, waar overigens Italië, Spanje en Frankrijk met 55% het leeuwendeel van uitmaken. Een rentestijging met 3% leidt op den duur tot een extra jaarlijkse rentelast van 330 miljard euro. Prijskaartje van 330 miljard Je hoeft geen wetenschappelijke whizzkid te zijn om de reden voor het huidige beleid van de ECB te achterhalen. Door de rente laag te houden zijn de schulden vooralsnog financierbaar. Daarbij teken ik wel aan dat een stijgende (lange) rente niet direct tot hogere rentelasten leidt. Immers, de schuld wordt niet jaarlijks geherfinancierd. De gemiddelde looptijd van de EU-schuld is circa negen jaar, dus het 330 miljard euro effect is er pas volledig na een periode van negen jaar. Dat is ook de reden waarom de enorme overheidsschuld, met de huidige lage rente, goed is vol te houden. Daarvoor moeten wel de EU-regels met voeten worden getreden. Wie maakt zich nog druk over de 60% staatsschuldnorm en de eis dat begrotingstekorten niet hoger dan 3% mogen bedragen. Financieel klem Nood breekt wet. Althans, dat geldt voor overheden. De burger die gebruik wil maken van de lage rente om zo (grote) problemen te vermijden, staat namelijk wel in de kou. Ik wil daar graag een voorbeeld van geven. Een 62-jarige kennis van mij is in het proces van echtscheiding. De (gezamenlijke) hypotheek bedraagt 150.000 euro en de actuele verkoopwaarde van de woning is 275.000 euro. Terwijl zijn (bijna) ex-partner een nieuwe woning heeft, wil mijn kennis in het huis blijven wonen. De hypothecaire lening moet in zijn geheel op zijn naam komen, maar het huis wordt zijn volledige eigendom. Met een uitkering van bruto 1.500 euro per maand, zijn totale inkomen, is normaal gesproken een hypotheek van slechts 65.000 euro mogelijk. In dit soort zaken, een scheiding en de overname van de hypotheek door één van de partners, is het maximale hypotheekbedrag hoger, namelijk 120.000 euro. Niet genoeg dus, want er is een tekort van 30.000 euro. In deze situatie moet deze kennis het huis uit en op zoek naar een (onbetaalbare) huurwoning. Terwijl door de lage rente er geen enkel probleem hoeft te zijn. Voor een rentevaste periode van dertig jaar geldt een tarief van maximaal 2%, en waarschijnlijk nog minder. Zonder belastingaftrek zou dat, met een aflossingsvrije hypotheek, een maandbedrag van 250 euro bruto per maand betekenen. Dat is voor een persoon met een bruto maandinkomen van 1.500 euro geen enkel probleem en veel lager dan hij kwijt zou zijn aan een (niet beschikbare) sociale huurwoning. Toch kan door de strenge regelgeving de benodigde hypotheek van 150.000 euro niet gegeven worden. Twee maten Terwijl overheden de begrotings- en schuldregels aan hun laars kunnen lappen, hebben burgers die mogelijkheid niet. Zij verstikken in de regels terwijl een voor hen in dit geval uitstekende oplossing voorhanden is. Dat de politiek de menselijk maat meer wil hanteren, lijkt vooralsnog geklets in de ruimte. De afstand tussen de in regels gesnoerde burger en de regels aan zijn laars lappende overheid is vooralsnog groter dan die tussen de Aarde en ‘Oumuamua. Marcel Tak is zelfstandig beleggingsadviseur en oprichter/beheerder van het Bufferfund. De informatie in deze column is niet bedoeld als professioneel beleggingsadvies of als aanbeveling tot het doen van bepaalde beleggingen. Deel via:
Assetallocatie 22 apr Janus Henderson kiest voor cyclisch Europa Janus Henderson Investors kiest voor smallcaps en Europese aandelen. Volgens de Brits-Amerikaanse vermogensbeheerder houden beleggers te weinig rekening met een groeivertraging in de VS veroorzaakt door een langer hoog blijvende rente.
Opinie 18 apr Yes! Wereldwijde groei versnelt In 2023 presteerde de Amerikaanse economie beter dan de meeste andere regio's in de wereld. Ook in 2024 gaat het de VS voor de wind, waarbij Grace Peters van J.P. Morgan Private Bank verwacht dat de economische groei in de rest van de wereld nu ook in een hogere versnelling gaat.
Assetallocatie 18 apr Van Lanschot Kempen koopt niet langer Japanse aandelen Van Lanschot Kempen is afgestapt van zijn overwogen-positie in Japanse aandelen. De bedrijfswinsten ontwikkelen zich nog steeds goed, maar de waarderingen beginnen flink op te lopen.
Assetallocatie 17 apr Cashberg langs de lijn gaat nergens naartoe Gerben Lagerwaard van State Street Global Advisors gelooft er niets van dat de gigantische hoeveelheid geld die nu in geldmarktfondsen is geparkeerd binnen afzienbare tijd naar de aandelenmarkt wordt gealloceerd.
Assetallocatie 16 apr "Impact aanval van Iran op financiële markten is beperkt" "De directe actie van Iran tegen Israël dit weekend heeft geleid tot de vrees voor verdere escalatie, maar bij afwezigheid van een volledige crisis in de regio - wat niet ons basisscenario is - denken we dat de impact op de financiële markten beperkt zal blijven." Dat schrijft Greg Hirt van Allianz Global Investors.
Assetallocatie 16 apr Amundi positiever over komende 10 jaar, negatiever over 25 jaar Amundi AM is sceptischer geworden over snelle maatregelen tegen het opwarmen van de aarde. De eerste 10 jaar is dat nog gunstig voor beleggers. Daarna wordt de rekening betaald.